گفتمان‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان؛ الزامی برای آیندگان

اقتصاد ۲۴ - پرویز کرمی نوشت: سال ۹۲ را باید شروع تحول برای اقتصاد کشور بدانیم. آغاز حرکت برای رهایی از اقتصاد نفتی تا سایه دکل‌های نفت بر اقتصاد کشور را کم و کوتاه‌تر کنیم.

حرکتی دشوار؛ چرا که باید بر فرهنگی که نفت بیش از صد سال در کشورمان ایجاد کرده بود غلبه می‌کردیم. پس تکاپو برای بازگشت به فرهنگ اصیل کارآفرینی ایرانی آغاز شد تا با اتکا به خلاقیت و داشته‌های خودمان گام برداریم. دانش‌بنیان‌ها و خلاق‌ها به میدان آمدند. مدد نیروی انسانی متخصص و خلاق به کار بسته شد. زیست بوم فناوری و نواوری هر روز قوی‌تر شد تا امروز به نقطه‌ای رسیدیم که بسیاری از نیاز‌های کشور را در حوزه‌های گوناگون ایران ساخت کرده ایم.

این زیست بوم بازیگران مختلفی دارد. خانه‌های خلاق و نوآوری، شتابدهنده ها، استارتاپ‌ها، کارخانه‌های نوآوری، شرکت‌های دانش بنیان و خلاق که همگی برای حرکت در مسیر خودکفایی و پیشرفت در تلاش هستند. در حال حاضر با وجود این زیست بوم؛ اقتصاد دانش بنیان و بازار جذب نیروی متخصص و خلاق در کشور به رشد و توسعه قابل ملاحظه‌ای رسیده است.

اما نکته مهم که نباید از آن غافل شویم گفتمان سازی اقتصاد دانش بنیان در سطح جامعه است. به گونه‌ای که تمام اقشار مردم با آن آشنا شوند و این گفتمان به دل جامعه راه یابد. در این راستا نیز ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی و فناوری فعالیت‌های ترویجی بسیاری انجام می‌دهد تا فرهنگسازی این زیست بوم به خوبی در کشور انجام شود.

در این مسیر نیز از تلاش‌های بسیاری شد از برگزاری جشنواره فرهنگی، هنری و ملی ایران ساخت تا برگزاری نمایشگاه دایمی محصولات ایران ساخت در نمایشگاه بین المللی و رویداد‌های کارآفرینانه که نقطه آغاز هر فعالیت استارتاپی بود.

کمک به تثبیت گفتمان علم و فناوری و اصلاح فرهنگ اقتصادی و علمی جامعه به عنوان زیر ساخت اساسی و الزام برای موفقیت کشور در عرصه اقتصاد خلاق و دستیابی به اهداف نظام در حوزه گذار از اقتصاد نفتی به اقتصاد دانش بنیان و تحقق اقتصاد مقاومتی از اهداف این ستاد است.

شناسایی گروه‌های مخاطب گفتمان‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان

در گام نخست حرکت در مسیر فرهنگسازی باید گروه‌های مخاطب شناسایی می‌شد. این کار با برنامه و دقت هر چه تماتر انجام شد تا تولید محتوا بر اساس هر یک از این گروه‌ها انجام شود. گروه‌های فعالان اقتصادی، نهاد‌های دولتی و حاکمیتی، نخبگان علم و فناوری (اساتید، پژوهشگران و دانشجویان)، عامه مردم و مراکز و سازمانی دولتی این مخاطبان هستند.

از سویی ستاد برنامه ریزی برای استفاده از ظرفیت نهاد‌های تاثیرگذار در گفتمان سازی علم و فناوری و فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان از اولویت‌های خود قرار داد و در این راستا نهاد‌های تاثیر گذار را شناسایی کرد.

برنامه‌های اجرایی برای توسعه گفتمان سازی اقتصاد دانش بنیان

همچنین برای توسعه گفتمان سازی اقتصاد دانش بنیان برنامه‌های اجرایی توسط ستاد در نظر گرفته شد. گسترش رویداد‌های کارآفرینی با رویکرد فرهنگسازی و توانمندسازی، مستندسازی از فعالیت‌های مرتبط و موفقیت‌های مربوط به حوزه‌های دانش بنیان، تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی مرتبط برای تشویق مخاطبان، حمایت از تشکیل گروه‌های دانشجویی و دانشکده‌های مرتبط، حمایت از نشریات تخصصی حوزه اقتصاد دانش بنیان، تبلیغات محیطی و اطلاع رسانی در دانشگاه‌ها و مراکز مرتبط، برگزاری تور‌های علمی و فناوری و حمایت از سمینار‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای دانشجویان و آشنایی آن‌ها با زیست بوم دانش بنیان برخی از این برنامه‌ها برای نخبگان علمی و فناوری است.

البته برنامه‌هایی همچون کمک به راه اندازی نشریات مرتبط مانند اقتصاد دانش بنیان و سرآمد، کمک به برندسازی محصولات موفق ایران ساخت از طریق ترویج و تبلیغ، تدوین گزارش‌های اقتصادی و معرفی فضا‌های نوین کسب و کار و انتشار کتاب‌های مرتبط با این حوزه مانند تجربیات جهانی استارتاپ‌های برتر نیز در میان فعالان اقتصادی برای رونق این گفتمان سازی انجام شد.

برنامه‌هایی برای عموم مردم

اما عامه مردم بخش مهم ماجرا برای توسعه این گفتمان بودند که ستاد برنامه‌های متنوعی را برای این بخش در نظر گرفت. تولید فیلم و سریال و برنامه‌های مرتبط در شبکه‌های مختلف رادیو، تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی، تولید انیمیشن و موشن گرافی برای صدا و سیما، تولید محتوا در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی فراگیر، تور‌های علم و فناوری برای اقشار مختلف، بهره گیری از پژوهش سرا‌های دانش آموزی، کمک به ایجاد سایت ها، شبکه‌ها و نشریات دانش آموزی و برنامه‌های ترویجی با همکاری امور مساجد و دیگر نهاد‌های مردمی و فرهنگی این برنامه‌ها است.

همچنین مستند‌هایی مانند سفر رویاها، هواپیمای دوزیست، گنج دانش، خلاقیت ضربدر ۷، گام‌های روشنایی، جهش تولید و پرواز تا پردیس نمونه‌های از مستند‌های تولید شده است.

حمایت از رویداد‌های کارآفرینی و جشنواره‌های علمی و فناورانه همچون نخستین دوره مسابقات ملی پایان نامه سه دقیقه‌ای، جشنواره نشان فی، الکام استارز، جشنواره فرهنگی، هنری و ملی ایران ساخت و اینوتکس نیز اقداماتی دیگر است که توسط ستاد انجام شد.

انتشارات بخش دیگری از فعالیت‌های ستاد برای توسعه فرهنگسازی است. در این زمینه نیز سالنامه مهاجرتی ایران، بررسی تجربیات جهانی شرکت‌های استارتاپی، شناخت دره سیلیکون، دانش بنیان، سرآمد و حمایت از جهش تولید از جمله مجموعه‌های منتشر شده است.

تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی ویژه فرهنگسازی و گفتمان سازی اقتصاد دانش بنیان همچون نسیم دانش، دیرین دیرین، دات آی آر، فن آور، چرخ، رادیکال ۷، صفر تا صد، معتاد به نفت و چکامه.

برنامه‌های اجرا شده برای فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان

کمک به گفتمان سازی و ترویج فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه‌ها توسط ایجاد دفتر مشترک همکاری، حمایت از کنفرانس‌ها، همایش‌ها و گردهمایی‌های گوناگون برای آموزش، همفکری و به اشتراک گذاشتن تجربیات، کمک به برگزاری نمایشگا ه و نشان دادن دستاورد‌های پارک ها، مراکز رشد در حوزه کسب و کار‌های نوین، برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه دانشجویان و اساتید، مستند سازی و معرفی شرکت‌های دانش بنیان و برگزاری نمایشگاه دستاورد‌های آزمایشگاهی ایران ساخت برخی از اقداماتی است که توسط ستاد انجام شده است.

توسعه زیست بوم خلاق

البته در دی ماه ۹۹ ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان و ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت ساز معاونت علمی و فناوری با یکدیگر ادغام شدند. از این پس ستاد با عنوان جدید یعنی فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق ماموریت‌های بیشتری را در کار خود گنجاند. از این زمان تلاش جدیدی برای توسعه زیست بوم صنایع خلاق و فرهنگی با قدرتی بیشتر آغاز شد. به گونه ایی که تعداد این شرکت‌ها اکنون به ۱۴۰۰ رسیده است.

همچنین رونق فعالیت زیست بوم خلاق با راه‌اندازی خانه‌های خلاق و نوآوری در استان‌های مختلف و حوزه‌های تخصصی متنوع و افزایش آن‌ها به ۱۵ خانه خلاق در استان‌های تهران (۶)، زاهدان، اصفهان، مشهد، کاشان، یزد، خراسان شمالی، رشت، قزوین، گرگان و قم تا تابستان سال ۱۴۰۰ دنبال شد و طبق برنامه ریزی‌ها تا پاییز ۱۴۰۰ تعداد خانه‌های خلاق به ۲۵ مورد می‌رسد.

تلاش‌های ستاد برای زیست بوم خلاق به ثمر نشست و نخستین روز‌های تیرماه تابستان ۱۴۰۰ سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم ابلاغ شد.

تلاش برای استمرار این حرکت یعنی تقویت و استقرار اقتصاد خلاق از طریق پیگیری قانون جهش تولید توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دستور کار است.

منبع: مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری