مزایای عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگ‌های با اشاره به ایجاد ظرفیت‌های بالقوه برای منطقه آزاد ماکو

اقتصاد۲۴- اهداف عالیه این سازمان در ابتدا معطوف به موضوعات امنیتی شامل (مبارزه با تروریسم، افراط گرایی، جدایی طلبی، قاچاق مواد مخدر و ..) بوده و پس از حضور کشور‌های جدید، تبادلات اقتصادی نیز به یکی از موضوعات اصلی آن افزوده شد و علاوه بر همگرایی امنیتی، همگرایی اقتصادی نیز در دستور کار قرار گرفت.

عضویت دائم ایران در این سازمان و همکاری نزدیک با بازیگران اصلی قدرت‌های اقتصادی و نظامی شرق جهان، علاوه بر توسعه مناسبات و تقویت ارتباط با همسایگان و شرق، کشور ایران را وارد فضای چندجانبه گرایی کرده و با شکست پروژه منزوی سازی جمهوری اسلامی ایران، خروج از یکجانبه گرایی را به ارمغان می‌اورد.

بیشتر بخوانید: دانشگاه آزاد ماکو نیروی انسانی ماهر مورد نیاز صنایع منطقه را تعلیم و تأمین کند

موازنه قوا در عرصه بین الملل، با قدرت گرفتن سازمان همکاری شانگهای، در کنار اتحادیه اقتصادی اوراسیا و گروه بریکس، آرام آرام بلوک شرق را به موضع قدرت بازگردانده و حضور چین، روسیه بعنوان ستون فقرات این سازمان (در کنار داشتن حق وتو در شورای امنیت) و هند (بعنوان قدرت نوظهور)، تصمیمات بین المللی را تحت تاثیر قرار داده است.

در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران بعنوان چهارراه مواصلاتی شمال به جنوب و شرق به غرب؛ نقش اساسی در حوزه ترانزیت کالا را ایفا می‌کند و با توجه به اینکه از این مسیر مواصلاتی، ترانزیت فراورده‌های نفتی صورت می‌گیرد، ایران، به ویژه بخش خصوصی، می‌تواند با تقویت توان داخلی از ظرفیت عظیم به وجود آمده بهره برداری نماید.

سهم منطقه آزاد ماکو علاوه صادرات کالا‌های تولیدی خود به کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، برخورداری از تبادلات تجاری چین، هند و برخی کشور‌های آسیای میانه با اروپا، با قرارداشتن در مسیر ترانزیت کالا (one belt, one road) بوده و با بازاریابی مناسب، تقویت توان لازم و بهره مندی از مزایای فروش خدمات در این مسیر می‌تواند در حوزه لجستیک و حمل و نقل، جایگاه خوبی برای خود داشته باشد. در این میان یکی از چالش‌های جدی موجود، مسیر جدیدی است که از طرف کشور ترکیه و آذربایجان از سال‌ها پیش طراحی شده است، تغییر مسیر ترانزیت کالای شرق به غرب و هدایت آن از مسیر داخل دریای خزر است؛ که با همکاری جمهوری قزاقستان به جای طی مسیر (بیشکک، سمرقند و دوشنبه) مسیر (قزاقستان ـ خزر ـ آذربایجان) را طی کرده و ترانزیت از داخل ایران خارج شود. عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگ‌های می‌تواند فرصت مغتنمی برای احیای مسیر ترانزیت ایران بوده و با امضای قرارداد‌های حیاتی، در کنار قرارداد‌های همکاری موجود با چین، روسیه و هند، با جلوگیری از تغییر مسیر ترانزیت کالا، سهم کشور در صنعت حمل و نقل را به میزان بالایی افزایش بدهد.

**یادداشت از: غلامرضا مشایخی، کارشناس ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل