قطعنامه آژانس؛ چماق یا تلاشی برای کشاندن ایران پای میز مذاکره!

اقتصاد۲۴- تلاش آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان با توصیه واشنگتن برای صدور قطعنامه‌ای در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی که ایران را به علت عدم همکاری و ارائه نکردن پاسخ‌های قانع کننده درباره منبع آثار اورانیوم یافت شده در سه مکان غیرهسته‌ای محکوم می‌کند، با واکنش سریع وزیر امور خارجه ایران مواجه شد چرا که صدور این قطعنامه چالش‌هایی برای مقامات ایرانی ایجاد می‌کند و پیامد‌هایی دارد که ایران را در وضعی دشوار قرار خواهد داد.

منابع اروپایی در پاریس می‌گویند نگرانی اصلی ایران این است که تصویب قطعنامه پیشنهادی غرب در آژانس بین المللی انرژی اتمی راه را به روی انتقال پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت و فعال شدن «مکانیسم ماشه» که در بند‌های توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به آن اشاره شده است، باز کند. برای فعال شدن مکانیسم ماشه صرفا کافی است یکی از طرف‌های شرکت کننده در برجام، ایران را به عمل نکردن به تعهداتش طبق برجام متهم کند و پس از آن شورای امنیت باید ظرف سی روز قطعنامه‌ای را درباره بازگشت تحریم‌های بین المللی علیه ایران تصویب کند. وتوی این قطعنامه هم موجب بازگشت خودکار تحریم‌های سابق می‌شود. فعال شدن مکانیسم ماشه عملا مذاکرات وین را نابود خواهد کرد.

دو دیدگاه درباره این اقدام غرب در شورای حکام آژانس وجود دارد. بر اساس دیدگاه نخست، هدف غربی‌ها اعمال فشار سیاسی بر تهران برای سوق دادن آن به عمل به تعهداتش و پاسخ دادن به پرسش‌های آژانس است که توافقنامه‌ای با تهران برای روشن کردن منبع ذرات اورانیوم یافت شده در سه موضع غیرهسته‌ای امضا کرده است. بر این اساس، پیش نویس قطعنامه شورای حکام که پس از گزارش هفته گذشته آژانس بین المللی انرژی اتمی علنی شد، اهداف محدودی را دنبال می‌کند.

بیشتر بخوانید: تداوم طناب کشی‌ها در دو راهی سخت برجام

اما دیدگاه دوم این است که هدف غربی‌ها از ارائه پیش نویس قطعنامه در شورای حکام آژانس، آوردن مجدد ایران پای میز مذاکرات وین است که از دو ماه قبل به گفته غربی‌ها به علت خواسته‌های ایران که ارتباطی با تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای این کشور ندارد، متوقف مانده است. منظور از این خواسته‌های غیرمرتبط، پافشاری ایران بر حذف نام سپاه پاسداران انقلاب از فهرست سازمان‌های تروریستی وزارت امور خارجه آمریکاست که واشنگتن حاضر به قبول آن نیست. ناظران امور آمریکا در این باره اتفاق نظر دارند که نزدیک بودن زمان انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا و مخالفت شدید جمهوری خواهان و برخی دموکرات‌های عضو کنگره با خارج کردن سپاه از فهرست تروریسم که واشنگتن آن را مسئول حملات تروریستی متعدد می‌داند، به اضافه فشار‌هایی که از داخل و خارج بر دولت جو بایدن وارد می‌شود، موجب شده است کاخ سفید در خصوص حذف سپاه از فهرست تروریسم، محتاطانه عمل کند.

بر اساس دیدگاه دوم، هدف تحرکات غربی‌ها علیه ایران در داخل آژانس بین المللی انرژی اتمی، نرم کردن موضع ایران در خصوص سپاه پاسداران و سوق دادن آن به سوی قبول راه حلی میانه است که انریکه مورا فرستاده اتحادیه اروپا در سفر به تهران به مقامات ایرانی پیشنهاد کرد. اگر این طرح به نتیجه برسد، دولت آمریکا و متحدان غربی آن با یک تیر دو نشان زده اند: نخست آن که ایران توافقی را امضا می‌کند که بیش از دو سال است درباره آن گفتگو می‌شود و دولت آمریکا آن را بهترین راه مهار برنامه هسته‌ای ایران پس از نزدیک شدن این کشور به «آستانه هسته ای» شدن می‌داند. دوم این که نفت ایران بار دیگر روانه بازار‌های جهانی می‌شود که نتیجه آن بازگشت تعادل به بازار نفت و کاهش قیمت آن است. به این ترتیب پیش نویس قطعنامه مطرح شده در شورای حکام آژانس، نقش چماقی را دارد که بالای سر تهران گرفته شده است تا از فرصت باقی مانده پیش از آن که بازگشت به برجام بی‌فایده شود، استفاده کند. واکنش ایران به این تحرکات، به حوادث هفته جاری و ساختار قطعنامه و گزینه‌ها و اهداف و جایگزین‌های غرب و ایران بستگی دارد که این گزینه‌ها هم بر اساس تحولات سیاسی و امنیتی و نظامی تعیین خواهد شد.

منبع: الشرق الاوسط / دیپلماسی ایرانی