کدام عوامل گفتگو‌های احیای برجام را متوقف کرد؟

اقتصاد۲۴- وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد پاسخی که ایران به ملاحظات ایالات متحده آمریکا درباره پاسخ نخستش به طرح اتحادیه اروپا برای دستیابی به توافق هسته‌ای داده، پاسخی سازنده است که با دقت تمام تهیه شده و هدف آن به نتیجه رساندن مذاکرات است. اما ارزیابی آمریکا از این پاسخ ایران، ضد و نقیض بود به طوری که جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت به لطف کوتاه آمدن تهران در برخی مسائل اصلی، دو طرف امروز نسبت به دو هفته پیش به دستیابی به توافق نزدیکتر هستند، ولی همچنان موانعی وجود دارد و به توافق دست نیافته ایم. اما سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پاسخ ایران را غیرسازنده توصیف کرد و افزود آن را بررسی خواهیم کرد. با این حال شواهد نشان می‌دهد ایران و آمریکا به دنبال طرف‌های اصلی مذاکره، نمی‌خواهند ارتباط خود را به طور کامل قطع کنند و همچنان در حال زدودن اختلافات هستند.

به رغم پیشرفت‌های به دست آمده، همچنان اختلاف درباره سه موضوع اصلی وجود دارد که همگی به موضوع تضمین‌ها درباره خارج نشدن مجدد از توافق جدید مربوط می‌شود به طوری که طرفی که در آینده از توافق خارج شود، باید هزینه آن را نیز بپردازد. موضوع دوم به حجم و دامنه لغو تحریم‌ها مربوط می‌شود و موضوع سوم به نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی مربوط می‌شود که همچنان درباره برخی شبهات در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران تحقیق می‌کند. تهران بر بسته شدن این پرونده قبل از اجرای توافق جدید اصرار دارد، ولی آمریکا تاکید می‌کند که آژانس صرف نظر از سرنوشت توافق هسته‌ای باید بتواند به کار خود ادامه دهد.

اسرائیل از ماه گذشته فعالیت‌های خود را از طریق آمریکا برای تاثیر گذاشتن بر روند دستیابی به توافق هسته‌ای تشدید کرده است به طوری که از آمریکا می‌خواهد امتیازی به ایران ندهد که کار ایران را تسهیل کند یا به این کشور امکان دستیابی به سلاح هسته‌ای را در آینده بدهد. اسرائیل کلا معتقد است وجود نداشتن توافق، بهتر از وجود توافقی است که به برنامه هسته‌ای ایران مشروعیت می‌دهد و موجب می‌شود بمب هسته‌ای احتمالی ایران در آینده ماهیتی رسمی پیدا کند.

بیشتر بخوانید: نگاهی به همه موانع موجود پیش روی توافق هسته‌ای

با این حال شماری از موسسات اسرائیلی به اضافه موساد معتقدند که دستیابی به توافق هسته ای، به اسرائیل وقت بیشتری خواهد داد تا اگر ایران درصدد بهره برداری از توافق برای دستیابی به بمب اتمی برآید، این کشور را محدود کنند. ولی اگر توافقی در کار نباشد، کنترل سناریو‌های احتمالی و پیامد‌های آن دشوار خواهد شد.

به رغم اصرار آمریکا و اسرائیل بر نشان دادن وجود تفاهم بین خود، اختلاف بین آن‌ها آشکار است. دولت بایدن معتقد است دستیابی به توافق، مهم است و برنامه هسته‌ای ایران را مهار می‌کند هرچند سیاست هایش را تغییر نخواهد داد و فعالیت‌های سپاه پاسداران را متوقف نخواهد کرد، ولی به آمریکا امکان خواهد داد با این مسائل به شکلی جدا از توافق هسته‌ای تعامل کند.

در هر صورت نوعی خوش بینی محتاطانه درباره امکان دستیابی به تفاهمی که موجب احیای برجام شود وجود دارد، ولی دو طرف باید به زدودن اختلافات برای رسیدن به این نقطه ادامه دهند. تا آن زمان می‌توان گفت توافقی وجود ندارد تا زمانی که توافق به دست آید.

منبع: عربی ۲۱ (انگلستان) / دیپلماسی ایرانی