بستنی میهن: ضد شورش جابجا نکردیم

اقتصاد۲۴- در بیست و دومین روز از اعتراضات خیابانی در ایران، حوالی ساعت ۳ بامداد روز یکشنبه ۱۷ مهرماه، یکی از کاربران توییتر با انتشار توییتی مدعی شد که خودرو‌های یخچال‌دار بستنی میهن، در چند محله شهر تهران اقدام به جابه‌جایی نیرو‌های ضد شورش کرده‌اند. این توییت از همان ساعت تا این لحظه به قدری دست‌به‌دست شده که در نهایت منجر به آغاز یک کمپین مجازی علیه کارخانه میهن شده‌است.

به فاصله کمتر از ۲۴ ساعت، کارزار مجازی علیه میهن به قدری گسترده شد که کاریکاتور‌ها و تصاویر گرافیکی متعددی همراه با هشتگ‌های «#میهن_فروش» و «#میهن_نمیخریم» و «#تحریم_میهن» سرتاسر شبکه‌های اجتماعی را در بر گرفت. طبیعی است که در چنین روزهایی، انتشار اخباری از این دست می‌تواند خشم عمومی را برانگیزد. پیش‌تر، تصاویری از خودرو‌های آمبولانس منتشر شده بود که در حال جابه‌جایی نیرو‌های ضد شورش بودند و همین، تعداد زیادی از کاربران فضای مجازی را به این نتیجه رسانده که اقدام مشابه توسط خودرو-یخچال‌های شرکت میهن نیز چندان دور از تصور نیست.

از زمان انتشار اولین شایعه در توییتر، تعداد توییت‌های اعتراضی به شرکت میهن آنقدر افزایش یافت که این شرکت در میانه‌های ساعت کاری روز یک‌شنبه، بیانیه‌ای را در تکذیب شائبه‌ها در صفحات فضای مجازی میهن منتشر کرد. در متن این بیانیه آمده: «اکنون ناجوانمردانه، نسبت‌هایی کذب، بدون هیچ‌گونه سند و مدرک و حتی یک عکس در برخی شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که کاملا تکذیب می‌گردد».

ساعاتی پس از انتشار توییت اولیه، تصویری از کارت پرسنلی یکی از کارمندان شبکه توزیع میهن در شبکه اجتماعی منتشر شد که از حضور این کارمند در تهران به عنوان نیروی ضد شورش حکایت داشت. به نقل از منابع آگاه، این کارمند شرکت میهن در یکی از شهرستان‌ها مشغول به کار است و کارت پرسنلی‌اش نیز مفقود نشده؛ به نظر می‌رسد که کارت پرسنلی برای لحظاتی در اختیار شخص دیگر بوده و از آن عکس گرفته است. پرسش اصلی، اما این است که در صورت کذب بودن شایعات، انگیزه انتشار آن چه بوده است؟

با توجه به انتشار توییت اول در ساعات بامداد و خارج از ساعات اداری، شرکت میهن توانایی واکنش سریع به موضوع را نداشته و در این بین، خبر به اندازه کافی در فضای مجازی دست‌به‌دست شده است. این را می‌توان صرفا یک تصادف در زمان انتشار در نظر گرفت و از سوی دیگر، امکان انتشار سازمان‌یافته این موضوع نیز وجود دارد. در صورت پذیرش احتمال دوم، همه انگیزه نشر این محتوا می‌تواند یک «رقابت تجاری» باشد. یک اعلان جنگ در فضای مجازی با منشاء نامعلوم. صنعت لبنیات ایران بسیار گسترده و پررقابت است و طبیعی است که شرکت میهن، به عنوان یکی از مدعیان این صنعت، مورد هدف هجمه‌ها واقع شود. یکی از کاربران توییتر، برای بررسی فرضیه «رقابت تجاری»، اصالت اولین اکانت منتشرکننده این خبر را به چالش کشیده و مدعی شده که یک اکانت تازه‌تاسیس و مشکوک است.

بیشتر بخوانید: چرا جامعه بعد از مرگ مهسا امینی عصبانی شد؟

در این بین، ویدویی منتسب به یکی از کارکنان شبکه توزیع میهن منتشر شده که راننده شرکت در آن در حال توضیح «امکان‌ناپذیر» بودن این ادعا است. او می‌گوید یخچال‌های کامیون‌های میهن ابعاد کوچکی دارند و دمای داخل یخچال نیز زیر صفر است. مردی که خود را در ویدیو «کارمند ۱۰-۱۲ ساله» شرکت میهن معرفی می‌کند در ادامه می‌گوید «کسانی که ادعا کرده‌اند باید عکس و فیلم بیاروند».

اگر فرض کنیم که انتشار خبر اولیه سازمان‌یافته بوده و همکاری شبکه توزیع شرکت میهن درجابجایی نیرو‌های امنیتی واقعیت نداشته باشد، بیانیه کوتاه روابط عمومی این شرکت نیز در رد شایعه‌ای چنین بزرگ و فراگیر، کافی نبوده و قدرت لازم برای اقناع افکار عمومی را ندارد.

فضای رسانه و انتشار اخبار این روز‌ها به قدری غبارآلود و سخت‌گیرانه است که امکان تایید و تکذیب آن‌ها برای خبرنگار و رسانه مستقل وجود ندارد. تنها راه موجود، چیدن تکه‌های پازل کنار یکدیگر است و طبیعی است که قضاوت به عهده خواننده مطلب است.