بی‌خطر شدن بورس برای سهامداران خرد

اقتصاد۲۴- بیمه سهام بورس، از روز شنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۱، به‌شکل رسمی با عرضه با نماد سهام یار کلید خورد. بیمه سهام یکی از مفاد بسته ۱۰ بندی حمایت از بازار سرمایه به‌حساب می‌آید که قرار است فروش آن‌ها به‌مدت یک‌هفته، تا روز شنبه ۲۸ آبان ادامه داشته باشد. قیمت اوراق اختیار فروش تبعی، در نماد سهام یار، یک ریال است و تنها دارندگان پرتفوی کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان می‌توانند آن را خریداری کنند.

افراد با خرید اوراق سهام یار، بازدهی حداقل ۲۰ درصدی سبد سهام خود را تضمین می‌کنند البته به این شرط که ظرف مدت یک سال آینده و تا زمان سررسید اوراق، سبد سهام بیمه شده را نفروشند. با وجود این محدودیت همچنان می‌توان سهم‌های جدید خرید و فروش کرد. اگر یکسال بعد، ارزش سهام به جای ۲۰ درصد، ۳۰ درصد افزایش پیدا کند، استفاده از امکان اوراق اختیار تبعی به عهده سهامدار است. طبعیتا اگر ارزش سهام شما بیش از ۲۰ درصد رشد کند، اوراق سهام‌یار دیگر ارزش استفاده ندارد، چون سود بیشتری کسب کرده‌اید.

بیمه سهام بورس یعنی چی؟

سازمان بورس، در هفتم آبان ۱۴۰۱، از اجرای بسته جامع حمایتی بازار سرمایه خبر داد. مهمترین بند این طرح، امکان بیمه کردن سبد دارایی سهامداران خرد است. طبق قانون، بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر، از طریق انتشار عمومی اوراق تبعی و خرید توسط سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد. بیمه سهام بورس به زبان ساده، یعنی اگر شما در انتهای روز معاملاتی چهارم آبان ۱۴۰۱، تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان پرتفو (سبد سهام تشکیل شده از سهم‌های بازار بورس و فرابورس به جز بازار پایه) داشته باشید و تا یکسال دیگر آن را نفروشید، دولت تضمین می‌کند که سال آینده اختلاف قیمت پرتفوی شما را با ۲۰ درصد بالاتر از ارزش روز چهارم آبان ۱۴۰۱ به صورت نقد پرداخت کند؛ حتی اگر ارزش سهام شما تا یکسال بعد کاهش پیدا کرده باشد.

مثلا اگر ۹۰ میلیون تومان سهام بورس و فرابورس و ۲۰ میلیون تومان سهام بازار پایه داشته باشید، اگرچه ارزش پورتفوی شما ۱۱۰ میلیون تومان است، اما پورتفو بورسی و فرابورسی به جز پایه شما زیر ۱۰۰ میلیون تومان است و مشمول این طرح می‌شوید. پس باید یک عدد ورق اختیار تبعی (به قیمت یک ریال) خریداری کنید تا همان ۹۰ میلیون تومان انواع سهم برای شما تضمین شود. سال بعد می‌توانید اختلاف ارزش روز سهامتان تا عدد ۱۰۸ میلیون تومان را به‌صورت نقدی از دولت دریافت کنید.

هفت نکته درباره بیمه سهام

خرید بیمه سهام باعث می‌شود، سهامداران تا زمان سررسید ارواق حداقل از سود تضمین شده ۲۰ درصد برخوردار باشند. حتی اگر ارزش سهام آن‌ها تا یکسال بعد کاهش پیدا کرده باشد. اوراق اختیار را نمی‌توان به دیگران منتقل کرد و فقط خود سهامدار می‌تواند در صورت تمایل در تاریخ سررسید از آن استفاده کند.

شماره یک | بر اساس این طرح، سهام حاضر در سبد سرمایه‌گذاری اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر شخص از طریق انتشار عمومی اوراق تبعی بیمه می‌شود. این اوراق یکی از این ابزار‌های بورس است که ریسک سرمایه‌گذاری را برای اشخاص حقیقی کاهش می‌دهد.

شماره دو | مطابق آمار‌ها در حال حاضر ارزش دارایی ۹۶ درصد از سهامداران حقیقی فعال در بازار حدود ۱۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود، بنابراین اجرای طرح بیمه سهام می‌تواند از رفتار هیجانی این گروه سرمایه‌گذاران جلوگیری کند و به‌آن‌ها اطمینان بدهد ظرف یک‌سال حداقل سود ۲۰ درصدی خواهند داشت.

شماره سه | ۲۰ درصد سود تضمین شده در طرح بیمه سهام، از سود سپرده‌گذاری یک‌ساله در بانک بیشتر است و حداقل کاری که می‌تواند انجام دهد، جلوگیری از فروش سبد دارایی توسط سهام‌داران حقیقی خواهد بود.

شماره چهار | سررسید این اوراق یک ساله بوده و مبلغ تعهد خرید ۲۰ درصد بالاتر از ارزش ترکیب سبد افراد در آخرین روز معاملاتی چهارشنبه، چهارم آبان ۱۴۰۱ خواهد بود و بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام خواهد کرد، اعمال خواهد شد.

شماره پنج | سهامداران می‌توانند با خرید اوراق اختیار فروش تبعی، سهم خود را در برابر کاهش قیمت بیمه کنند. اگر سبد سهام خود را تا چهارم آبان سال بعد حفظ کرده باشید، دولت تضمین می‌کند سال آینده اختلاف قیمت آن را ۲۰ درصد بالاتر از ارزش روز عقد قرارداد به‌صورت نقد پرداخت کند، حتی اگر ارزش سبد کاهش پیدا کرده باشد. اگر سبد بیش از ۲۰ درصد رشد کرده باشد، چه بهتر! اگر یک‌سال بعد، ارزش سهام به جای ۲۰ درصد، ۳۰ درصد افزایش پیدا کند، استفاده از امکان اوراق اختیار تبعی به عهده سهامدار است. اگر ارزش سهام شما بیش از ۲۰ درصد رشد داشته، طبیعتا این اوراق دیگر ارزش استفاده ندارد، چون شما سود بیشتری کردید.

بیشتر بخوانید: آغاز طرح بیمه سهام از امروز

شماره شش | در مهرماه امسال هم صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار با هدف تامین مالی، عرضه اوراق اختیار فروش تبعی روی سهام شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا، پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی پارس، مخابرات ایران، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت تهران، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی، ملی صنایع مس، فولاد مبارکه، بانک تجارت، بانک ملت، بانک صادرات، بانک پارسیان و ارتباطات سیار ایران را آغاز کرده بود.

شماره هفت | بسته حمایتی سازمان بورس و طرح بیمه سهام، در بهترین حالت به‌عنوان یکی از ابزار‌های کوتاه‌مدت جهت حمایت از بازار سرمایه به‌حساب می‌آید، اما حمایت‌های بلندمدت نیاز به کاهش ریسک‌های دیگر و اتخاذ تصمیمات بلندمدت حمایتی دیگر، توسط نهاد‌های تصمیم‌گیرنده همچون وزارت صمت و بانک مرکزی دارد.

سوالات پرتکرار درباره بیمه سهام بورس

رشد بورس در ۱۰ روز کاری متوالی را در هفته قبل به بسته حمایت از بورس ربط می‌دهند. البته در این مدت قیمت دلار هم رشد داشته و به‌شکل منصفانه باید سایر عوامل را هم دخیل دانست. در جریان معاملات بازار سرمایه در هفته گذشته ظرف پنج روز معاملاتی تعداد ۵۲ میلیارد و ۲۹۰ میلیون انواع اوراق بهادار مورد معامله قرار گرفت و شاخص بورس با ۱۳۰ هزار و ۸۰۷ واحد افزایش، معادل ۱۰ درصد رشد کرد تا به ارتفاع یک میلیون و ۴۱۴ هزارو ۳۴۸ واحد برسد. روز شنبه ۲۱ آبان نیز عرضه اوراق اختیار فروش تبعی در نماد سهام‌یار با قیمت یک ریال برای دارندگان پرتفوی کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان آغاز شد. این اوراق به تعداد ۱۰ میلیون ورقه عرضه شده است. اگر هنوز برای خرید این اوراق شک‌وتردید دارید یا سوالی ذهن‌تان را درگیر کرده، احتمالا می‌توانید پاسخ آن را در یکی از موارد زیر پیدا کنید.

سوال | آیا برای اینکه پرتفوی من شامل این طرح شود، باید کاری انجام دهم یا به‌جایی مراجعه حضوری یا الکترونیک داشته باشم؟
جواب: بله شما باید برای سهام خود، یک عدد اوراق اختیار تبعی بخرید. مثل همان شیوه‌ای که سهام می‌خرید.

سوال | آیا سهم‌های جدیدی که از امروز در بورس می‌خرم، شامل این طرح می‌شود؟
جواب: خیر. اما اگر ارزش پورتفوی شما در چهارم آبان ۱۴۰۱ زیر ۱۰۰ میلیون تومان بوده و بعد از آن سهام جدید بخرید و فقط همان اندازه از سهم جدیدی که خریده‌اید را بفروشید، اشکالی ندارد و از شمولیت طرح بیمه سهام خارج نمی‌شوید. مثلا اگر در تاریخ چهارم آبان ۱۴۰۱، هزار عدد نماد خودرو به همراه سهم‌های دیگری داشته‌اید و برگه اختیار تبعی را هم خریده‌اید، اگر در آینده ۵۰۰ عدد دیگر انواع سهام را بخرید، فقط همان هزار عدد شامل بیمه سهام می‌شود، ولی آن ۵۰۰ سهم شامل بیمه سهم نمی‌شود. توجه کنید که اگر می‌خواهید از این طرح استفاده کنید، به هیچ عنوان نباید هزار سهمی که در تاریخ چهارم آبان ۱۴۰۱ داشته اید را بفروشید.

سوال | من الان زیر ۱۰۰ میلیون تومان سهام دارم. اگر سهام جدید بخرم و ارزش پرتفوی من بیش از ۱۰۰ میلیون شود، از شمول این طرح خارج می‌شوم؟
جواب: نه از شمولیت طرح خارج نمی‌شوید. آنچه بیمه می‌شود، ارزش پرتفوی شما در روز ۴ آبان ۱۴۰۱ است. به ترکیب پرتفوی خود در آن تاریخ دست نزنید؛ البته اگر اوراق اختیار تبعی برای آن خریده‌اید و می‌خواهید از آن استفاده کنید.

سوال | اگر تا قبل از سررسید، بخشی از سهامی که در تاریخ چهارم آبان ۱۴۰۱ داشته‌ام را بفروشم، تمام پرتفوی من از شمول این طرح خارج می‌شود؟
جواب: بله. اگر می‌خواهید اوراق اختیاری که برای پرتفوی خود خریده‌اید، کارآمد باشد و از فواید آن بهره‌مند شوید، نباید به ترکیب آن بخش از پرتفویی که در پایان روز چهارم آبان ۱۴۰۱ داشته اید دست بزنید. البته به راحتی می‌توانید سهم‌های جدید خرید و فروش کنید و مشکلی هم برای بیمه سهم شما پیش نمی‌آید.

سوال | آیا سهامی که با اعتبار کارگزاری خریده‌ام، شامل این طرح می‌شود؟ مثلا اگر پرتفوی من بدون احتساب اعتبار کارگزاری زیر ۱۰۰ میلیون تومان شود، شامل این طرح می‌شوم؟
جواب: در این طرح مهم نیست که سهامی که دارید از پول خودتان باشد یا اعتبار کارگزاری. یعنی این قید مهم نیست. ملاک ارزش تا ۱۰۰ میلیون تومان است.

سوال | اگر یکسال بعد، ارزش سهام من به جای ۲۰ درصد، ۳۰ درصد افزایش پیدا کند، با ورق اختیار تبعی که خریده‌ام چه کار باید بکنم؟
جواب: استفاده از امکان اوراق اختیار تبعی به‌عهده خودتان است. اگر ارزش سهام شما بیش از ۲۰ درصد رشد داشته، طبیعتا این اوراق دیگر ارزش استفاده ندارد، چون شما سود بیشتری کردید. ضمنا اوراق اختیار را در این مدت نمی‌توانید به دیگران منتقل کنید. فقط خودتان می‌توانید در صورت تمایل در تاریخ سررسید از آن استفاده کنید.