بورس در فاز تعادلی

اقتصاد۲۴- در تمام بازار‌ها به‌ویژه بازار‌های پرریسکی نظیر بازار سهام که اتفاقا تحت‌تاثیر مسائل متعددی قرار دارند؛ سرمایه‌گذاران همواره موارد گوناگونی را برای داشتن چینش پرتفوی مناسب درنظر می‌گیرند. بر این اساس به میزان تاثیرگذاری هر‌کدام از این پارامترها، در هر مقطع پاره‌ای از این عوامل همواره محرک اصلی برای نیرو‌های عرضه و تقاضا در بازار قلمداد می‌شوند.

در حال‌حاضر بورس اوراق‌بهادار تهران نیز چند پارامتر مهم را برای داشتن چشم‌انداز مناسب پیش‌روی خود دارد. برخی از این عوامل از آن دست مواردی هستند که با یک بررسی در تاریخچه بورس می‌توان اهمیت آن را فهمید. برخی از این پارامتر‌ها بسیار تاثیرگذار بوده و به واسطه ایجاد شوک‌های مهم قیمتی، فعالان و سرمایه‌گذاران را غافلگیر کرده و در تصمیم‌گیری‌ها به خطا انداخته‌اند.

این در حالی است که به‌نظر می‌رسد در حال‌حاضر عواملی نظیر تحولات ارزی و بودجه‌ای بیشترین تاثیر را بر تصمیم خریداران و فروشندگان داشته باشند. با درنظر گرفتن این موارد در کنار عوامل سیاسی-‌اقتصادی است که می‌توان چشم‌اندازی برای ادامه مسیر بورس تهران متصور شد.

بر این اساس بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که کاهش ارزش ریال در برابر دلار مهم‌ترین عامل رشد کف‌های قیمتی در سهام است. کاهش ارزشی که به دلیل رشد روزافزون پایه‌پولی و کسری‌بودجه به‌ویژه بخش ناشی از هدفمندی یارانه‌ها، در کنار سیاست‌های تقویت دلار فدرال‌رزرو (که البته این مورد به واسطه ایجاد تقاضای ذاتی برای دلار، عرضه ریال را زیاد می‌کند) تصور پایان‌یافتن آن چندان توجیه‌پذیر نیست.

طبیعتا تحت‌تاثیر این عامل قیمت کنونی بسیاری از سهام کم‌ریسک جلوه می‌کند که بدون‌تردید این موضوع یکی از عوامل اصلی در ایجاد بخشی از تقاضا‌های اخیر به‌وجود آمده در بورس تهران است. طبیعتا زمانی‌که فرض فعالان بازار کاهش ارزش ریال باشد، با اعتمادبه‌نفس بیشتری در بازار دارایی نظیر سهام حضور خواهند یافت.

عامل دیگری که از زمان آغاز سقوط تاریخی بورس پررنگ‌تر از هر زمان دیگری به‌چشم می‌آید و بازار را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد، اقدامات حمایتی شبیه به وضع قوانین جدید، انتشار اوراق سهام‌یار است. مجموعه مواردی که این سیگنال را به مخاطب بورسی صادر می‌کند که نگرانی‌ها از ساخته‌شدن کف‌های بسیار پایین‌تر در قیمت سهام به شکل مهمی کاهش پیدا کرده و عزمی برای ایجاد رونق پدیدار شده‌است، از این‌رو طبیعتا این دست موارد نیز سرمایه‌گذار را تشویق به تزریق پول می‌کند که البته تاثیرات آن در معاملات یک هفته اخیر قابل‌مشاهده است.

اما از طرفی عوامل تاثیرگذاری خارج از بورس و اقتصاد داخلی همواره اقتصاد کشور و بازار‌های مالی را تحت‌تاثیر قرار داده و ریسک‌های مهمی تلقی می‌شوند. برای مثال ریسک مهم رکود جهانی و احتمال سقوط مجدد قیمت کامودیتی‌ها و بورس‌های مهم دنیا ادامه مسیر بازار‌ها را متاثر ساخته است.

البته عامل مهم دیگری با نام لایحه بودجه و داستان‌های دراز و طویل آن برای صنایع و تاثیر بر حاشیه سود شرکت‌ها، با درنظر گرفتن شرایط کنونی کشور وجود دارد. تجسم این موضوع که دولت بخواهد کسری‌بودجه را با افزایش سطح عمومی حامل‌های انرژی برای عموم، جبران کند و احتمالا تبعات جبران آن با تعدادی از مهم‌ترین شرکت‌های بورسی باشد سخت است، با این‌حال تجربه نشان داده که این موضوع نیز همواره ریسک پررنگی برای بازار بوده و عرضه‌ها را تقویت کرده‌است.

بیشتر بخوانید: رقص شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌وزن در بورس

تمامی این‌ها در حالی است که با انجام تحلیل زمانی در کنار این موضوعات می‌توان به ریسک بالایی که از ناحیه موارد منفی بازار را تهدید می‌کند، بیشتر پی برد. هم‌اکنون باید به این نکته توجه داشت که در حال‌حاضر در آذرماه قرار داریم، از آنجایی‌که در فصل سرد سال هستیم و شرایط حاکم بر اقتصاد جهانی، قیمت کالا‌هایی نظیر نفت را متاثر کرده‌است، بنابر‌این در بحران انرژی و التهابات بین‌المللی به‌سر می‌بریم. از طرفی در اواخر سال پرحادثه ۲۰۲۲ قرار داریم که می‌تواند سطح التهاب در قیمت‌های جهانی را بالا نگاه دارد.

البته موضوعاتی نیز وجود دارند که سناریوی التهاب را کمی پررنگ کرده که از جمله آن‌ها ساخته‌شدن کفی پایین‌تر در قیمت جهانی نفت است که پس از حدودا دو ماه طی ماه‌جاری ثبت‌شده و طی ریزشی به نسبت قدرتمند و پرشتاب رخ‌داده است. عامل بعدی سقوط بازار‌های حساسی همچون رمزارز‌ها است، جایی‌که می‌بینیم بیت‌کوین با ریزشی قدرتمند و شارپ کف جدیدی از قیمت را تجربه می‌کند و حمایت‌هایی را در روز‌های آغازین ماه نوامبر می‌شکند که تقریبا ۵ ماه بود معامله‌گران مردد آن بازار، روی شکست آن توافق نداشتند.

در مجموع می‌توان گفت اغلب سهام بورسی کف مطلق قیمتی خود را تجربه کرده یا ساخته‌اند، از این‌رو به‌نظر می‌رسد که بهای بیشتر سهم‌ها در بدترین حالت احتمالا در نزدیکی کف قیمتی خود در نوسان باشد، اما این نکته نیز وجود دارد که شوک‌هایی شاید شبیه به اواخر سال‌۱۳۸۷ نیز در بورس به‌وجود آید. در آن زمان بحران جهانی آن سال‌ها که به بحران ۲۰۰۸ اوراق بازار مسکن آمریکا شناخته می‌شود، در نهایت همه بازار‌ها را متاثر کرد.

در مجموع باید گفت که احتمالا با داشتن یک دید ۶ ماهه الی یک‌ساله با هدف رسیدن به یک بازده دلاری مناسب (از رهگذر سرمایه‌گذاری در بورس سهام تهران) بهتر است با کمک‌گرفتن از تحلیل نمودار‌ها و با درنظر گرفتن موارد فوق، در قیمت و زمان مناسب، سبدی از شرکت‌های با بنیه و سودساز ترجیحا با سابقه درصد دی‌پی‌اس بالا تشکیل داد.

البته با درنظر گرفتن این موضوع که چگالی بالای ریسک‌های موجود در این مقطع زمانی، داشتن وجوه نقدی که بتواند اگر شوکی به بازار‌ها وارد شد، سرمایه‌گذار را از فرصت‌های آن بهره‌مند کند را کاملا منطقی می‌نمایاند. در نهایت احتمالا بتوان با کمی بالا و پایین گفت که روز‌های نه عالی، اما خوب بازار نزدیک به‌نظر می‌رسد و چه‌بسا در مقطعی از این روز‌های خوب نیز باشیم که این موضوع را در آینده خواهیم فهمید.