رادان: با بدحجاب و فتنه‌گر تعارف نداریم

«در حوزه امنیت اخلاقی با کسی شوخی نداریم و وقتی مصادیق را معلوم کردیم با کسی تعارف نداریم.» این اصلی‌ترین بخش پاسخ احمدرضا رادان «فرماندهی انتظامی تهران بزرگ» و مدافع سرسخت و مجری جدی «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» در دهه ۸۰ بود؛ در همان مصاحبه معروف با فرزاد حسنی، مجری برنامه کوله‌پشتی. آن روزها این برنامه و سوال پرهیجان فرزاد حسنی در کوله‌پشتی از رادان، توجه‌های زیادی را به سمت این چهره نظامی جلب کرد. فردی که با لباس نیروی انتظامی در برنامه حاضر شد و در مقابل انتقادات تند مجری درباره برخورد با زنان در حوزه حجاب، خونسرد نشست و با لبخند به بیان چند جمله اکتفا کرد: «وقتی مصادیق را معلوم و مشخص کردیم با کسی تعارف نداریم. سوال من این است که مامور پلیس از کسی خواست همراهی کند، یکی همراهی کرد، یکی همراهی نکرد، تکلیف چیست؟!»

تکلیف این سوال درباره گشت‌های ارشاد و عملکرد پلیس، نه آن روزها و نه تا نزدیک به دو دهه بعد هم روشن نشد. ماجرای مهسا امینی و گشت ارشاد در پایان تابستان ۱۴۰۱ اما آنقدر تکلیف مشخص نشده به داستان گشت ارشاد و پلیس و نیروی انتظامی اضافه کرد که کل موضوع ون‌های گشت ارشاد لغو و اعلام شد که رویه نظارت بر حجاب تغییر می‌کند و دیگر ون‌های سبز به تاریخ می‌پیوندند.

در روزهایی که خبر طرح و لایحه جدید برای نظارت بر حجاب در جامعه، قطره‌چکانی در حال انتشار است، خبر آمدن رادان به عنوان فرماندهی نیروی انتظامی کل کشور به جای حسین اشتری فصل تازه‌ای را باز کرد؛ فصل بازخوانی کارنامه چهره‌ای که از سپاه به نیروی انتظامی آمد و در زمان فعالیتش در فرماندهی انتظامی بزرگ تهران، در ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۸۷ در گفت‌وگو با روزنامه جمهوری اسلامی اعلام کرد که واحدهای گشتی «طرح امنیت اجتماعی و ارتقای امنیت بانوان» دو برابر می‌شود و تا از میان رانده شدن تمامی «کج‌روی‌ها» و «انحرافات رفتاری و اجتماعی» در جامعه استمرار خواهد یافت و به عنوان مخالف کراوات زدن پزشکان شناخته می‌شود.

رادان؛ از کردستان تا تهران

انتقال رادان در سال‌های میانی دهه هفتاد از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کردستان به نیروی انتظامی آغاز تثبیت چهره او به عنوان یک چهره نظامی در حوزه پلیس بود. او فرماندهی انتظامی استان‌های کردستان، سیستان و بلوچستان و خراسان را

پشت سر گذاشت و به تهران رسید. با بازنشستگی مرتضی طلایی، با حکم احمد موسوی مقدم به عنوان رییس پلیس تهران و اندک زمانی بعد به چهره مجری و مدافع «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» در دهه ۸۰ تبدیل شد. طرحی پرماجرا که در راستای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان «طرح جامع عفاف» در دستورکار نیروی انتظامی قرار گرفت. مرور اخبار در این بازه زمانی اظهارات قابل توجهی از رییس پلیس وقت تهران را نشان می‌دهد. اظهاراتی که موید این است که رادان به جد به اجرای این طرح اعتقاد داشته و به دنبال انداختن طرح‌های نو در این زمینه بود.

تیر ماه سال ۱۳۸۶ فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ با اشاره به واگذاری لپ‌تاپ به کلیه واحدهای گشت ارشاد گفت که اطلاعات کلیه خانم‌هایی که مورد ارشاد پلیس قرار گرفته‌اند در سیستم وارد شده و واحدهای گشت با کامپیوتر لپ‌تاپ کلیه اطلاعات این افراد را دراختیار دارند و لذا در صورتی که فردی‌ ‌مورد ارشاد قرار ‌گیرد، اطلاعات وی در کامپیوتر بررسی شده و در صورتی که قبلا تذکر گرفته باشد، دستگیر و به مرکز انتظامی منتقل می‌شود.

در نگاه اول قرار بود این طرح بر حجاب نظارت کند اما در مرحله اجرا و تحت نظارت احمدرضا رادان، کار فراتر رفت و به موی پسران هم رسید.

در همان تیر ماه سال ۱۳۸۶ رییس پلیس تهران بود از واژه «تبرج» برای موضوع برخورد با مدل‌های موی نامتعارف پسران استفاده کرد، واژه‌ای که در لغت درباره چکمه‌های بلند زنان به کار برده می‌شد اما استفاده از آن توسط رادان باعث شد تا مدت‌ها این واژه ادبیات سیاسی کشور رایج شود.

همان روزها رادان تاکید کرد که با پسرانی که از مدل‌های منحرف مو استفاده می‌کنند، برخورد انتظامی می‌شود. او در این باره گفت: «این‌گونه پسرها ابتدا از سوی پلیس دستگیر و به مرکز انتظامی مشخص در پلیس امنیت منتقل شده و در آنجا نشانی واحد صنفی که مبادرت به آرایش موی وی به سبک‌های منحرف کرده اخذ و سپس از خانواده وی دعوت می‌شود تا با مراجعه به مقر انتظامی و اخذ تعهد، وی را تحویل گرفته و بلافاصله با آرایش مو به شکل معقول برای رویت پلیس دوباره مراجعه کند.»

رییس پلیس پایتخت همچنین به برخورد بی‌اغماض با تولید و توزیع‌کنندگان لباس‌های نامناسب اشاره کرد و خبر داد که طی چند روز اخیر با چند مورد از این پوشش‌ها مواجه شدیم که با پیگیری دقیق پی بردیم که این لباس‌ها در چند فروشگاه خاص تهیه و توزیع می‌شوند، از این رو بلافاصله آن فروشگاه‌ها را از طریق صنوف پلمب کردیم و صاحبان آنها را به مراکز قضایی تحویل دادیم.

غلامحسین الهام، سخنگوی دولت محمود احمدی‌نژاد، آذر ماه سال ۱۳۸۶ با بیان اینکه «دولت مخالف برخی برخوردها در چارچوب طرح امنیت اجتماعی، به خصوص با جوانان است»، گفت که «نباید با ادبیاتی که با متخلفان صحبت می‌کنند، مردم را مخاطب قرار داد و این‌گونه ادبیات باید اصلاح شود.»

با وجود این، نیروی انتظامی و قوه قضاییه با انتقاد از سخنان سخنگوی دولت، تاکید کردند که دولت نهم خود در برنامه‌ریزی و اجرای این طرح نقش و دخالت داشته است و بیان چنین اظهاراتی در آستانه انتخابات مجلس هشتم، اهدافی سیاسی را دنبال می‌کند.

داستان «گرداندن اراذل و اوباش» در سطح شهر با آفتابه برگردن هم از خبرهای همان ایام است. انتشار عکس‌هایی که با واکنش افکار عمومی مواجه شد. رادان اما در توضیح این موضوع گفت که این اتفاق تنها یک بار رخ داده و آن هم از جانب نیروی پلیس نبوده است. او در عین حال که گفت نیروی انتظامی با رفتارهای خلاف کرامت انسانی مخالف است، یادآوری کرد که اینها -اشاره به دستگیرشدگان و گروهی که اراذل و اوباش- خوانده می‌شدند، رفتار انسانی نداشتند.

احتمالا وقتی رادان در سال ۸۷ حکم جانشینی فرماندهی نیروی انتظامی کشور را از اسماعیل احمدی مقدم دریافت کرد، هرگز تصور نمی‌کرد که در سال بعد، در حوادث بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ نامش با یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخی پیوند بخورد.

از نخستین روزهای بعد از ماجرای کهریزک، نام رادان در این باره طرح شد. اتهامی که او همواره آن را رد کرد و ۵ سال بعد از ان روزها در فروردین سال ۱۳۹۳ در روزهایی که به تازگی از فرماندهی نیروی انتظامی کشور کنار رفته بود، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم درباره این موضوع سخن گفت: «زمانی که فرمانده تهران بزرگ بودم دقت می‌کردم که چه کسی باید به کهریزک برود زیرا آنجا به آنها خوش نمی‌گذشت، کهریزک جای اراذل و اوباش و موادفروش‌ها بود، آنجا شرایطی بود که به آنها خوش نمی‌گذشت و همه‌چیز برای آنها فراهم نبود، این شرایط به گونه‌ای نبود که آنها بخواهند دوباره به آنجا برگردند، غیر از اراذل و اوباش هیچ کس دیگری نباید به کهریزک می‌رفت. در زمان فتنه من از انتقال آن افراد به کهریزک بی‌خبر بودم، چون کهریزک جای آنها نبود؛ آنها افرادی فریب‌خورده بودند و حتی آنهایی که در فتنه فعال بودند، بعد از وقایع کهریزک هجمه‌های زیاد به ناجا شد که بعدا مشخص شد ناجا در قضیه کهریزک مقصر نبوده است.»

با این حال رادان هم در ایام بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ و هم در سال‌های بعد همواره از عملکرد خودش در آن سال دفاع کرد. در همین گفت‌وگو با تسنیم او در این باره گفته است: «...در ایام فتنه چند بار در تلویزیون اعلام کردیم که کارتان قبیح است و آنها از خط قرمز عبور می‌کردند، برخورد ما در برابر جرم آنها کم بود تا زمانی که دیگر از خط قرمزها عبور کردند؛ ما با کسی تعارف نداریم، تا وقتی که زنده باشیم اجازه عبور از خط قرمزها را به کسی نمی‌دهیم و در این بحث قطعا جای شکی نیست. خانواده‌ام آمادگی و پذیرش زندان رفتن من را داشتند، چراکه کارهای من برای حمایت از ولی زمان بود.» رادان در دو برهه مهم از فعالیتش در برخورد موضوع اجرای طرح ارتقای امنیت اجتماعی و بعد در ایام بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم به صادقانه‌ترین شکل ممکن خود را توصیف کرده: «او در برابر خط‌قرمزهایش با کسی تعارف ندارد.» حالا فرمانده بی‌تعارف بعد از ۸ ریاست بر مرکز مطالعات راهبردی فراجا، به فرماندهی فراجا آمده است.

رادان قدیم، رادان جدید

واقعیت امر این است که رادان همواره به اتکای رادان بودن در مناصبش بوده است. اگرچه در تقسیم‌بندی‌های سیاسی، رادان به هدایت لطفیان در قبل از دهه ۸۰ منتسب است اما به نظر نمی‌رسد این قرابت چندان ریشه‌دار یا واقعی باشد؛ لطفیان یک سال پس از حوادث ۱۸ تیر و کوی دانشگاه در سال ۷۸ از فرماندهی نیروی انتظامی کشور کنار گذاشته شد و محمدباقر قالیباف جانشین او شد. با رفتن لطفیان از نیروی انتظامی، بسیاری از نزدیکان او نیز از نیروی انتظامی کنار رفتند و به سپاه بازگشتند اما رادان در نیروی انتظامی با مدیریت قالیباف ماندنی شد. غیرقابل انکار است که رادان در شرایط بسیار حساسی فراجا را تحویل گرفته، نهادی که به گفته فرمانده پیشینش، حسین اشتری سالی ۱۰۰ میلیون و روزی ۳۰ هزار ماموریت انجام می‌دهد.

این دوره ماموریت رادان در فرماندهی فراجا چقدر طول خواهد کشید، مشخص نیست. در احکام فرماندهان فرماندهی انتظامی کشور و قبل از آن نیروی انتظامی، مدت زمان فعالیت قید نمی‌شود کما اینکه فرماندهان پیشین اعداد متفاوت ۳، ۴، ۵ و در مورد خود اشتری ۸ سال زمان طی شده است. مدت زمان اما برای رادان مهم نیست. او حالا دوباره عرصه نیروی انتظامی کشور را تحویل کرده، در حالی که دیگر خبری از ون‌های گشت ارشاد نیست و قرار است نظارت بر حجاب به شیوه‌های جدید صورت پذیرد. فرمانده اما بدون شک باز هم تعارف ندارد.