بورس، فاتح بی رقیب بازار‌های مالی

اقتصاد۲۴-  این عملکرد در بازار سهام در حالی به ثبت رسید که بازار‌های موازی نوسان کمتری را تجربه کردند. اسکناس آمریکایی معاملات فروردین را با افزایش ۷/ ۸درصدی به اتمام رساند و سکه امامی رشد اندک ۹/ ۱درصدی به ثبت رساند. به نظر می‏رسد رشد قیمت‏های تالار شیشه‌ای در دو ماه اخیر در راستای جبران جاماندگی این بازار نسبت به قیمت دلار، تورم عمومی جامعه و قیمت‌های بازار‌های موازی صورت گرفته است تا شکاف موجود میان بازدهی بورس و سایر بازار‌ها پوشش داده شود. در اولین ماه سال قله تاریخی شاخص کل بورس تهران که در مرداد ۹۹ به ثبت رسیده بود، مجددا پس از ۳۱ماه فتح شد و روند صعودی شاخص پس از این رکوردزنی تداوم یافت.

عملکرد بورس تهران در اولین ماه از اولین فصل سال‌به حدی فوق العاده بود که برای برخی از سهامداران خاطرات کسب بازدهی‌های شیرین ۵ ماهه اول سال‌۹۹ مجددا در اذهان تداعی شد. در ماهی که گذشت شاخص‌کل بورس تهران با رشد ۶/ ۱۸‌درصدی همراه شد تا دومین ماه پرفروغ شاخص‌کل بعد از اسفند ۱۴۰۱ که بهترین ماه شاخص‌کل بعد از ریزش سال‌۹۹ بود، ثبت شود. شدت تقاضا در نماد‌های با ارزش پایین بازار سبب شد تا نماگر هم وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نماد‌های معاملاتی است و چهره و رخسار بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، در فروردین جهش ۳۰‌درصدی را تجربه کند.

فشار تقاضا در کلیت بورس تهران در ماه اول سال به‌قدری بالا بود که عملکرد شاخص هم وزن از اسفند ۱۴۰۱ نیز سبقت گرفت و نماگر هم وزن بهترین ماه خود را به لحاظ کسب بازدهی از اردیبهشت سال‌۹۹ به بعد تجربه کرد. در فرابورس نیز آهنگ رشد قیمت‌ها برقرار بود و شاخص اصلی این بازار با ثبت رشد ۷/ ۱۹‌درصد در فروردین همراه شد و برای دومین ماه متوالی بازدهی این شاخص به نزدیکی ۲۰‌درصد رسید. در ماهی که گذشت شاخص‌کل بورس تهران توانست سقف تاریخی ۲‌میلیون و ۱۰۰‌هزار‌واحدی که در مرداد سال‌۹۹ تجربه کرده بود را پس از ۳۱ ماه مجددا فتح کند.

شکست سقف تاریخی شاخص‌کل

باز پس گیری قله تاریخی شاخص‌کل بورس تهران پس از ۳۱ ماه در جریان دادوستد‌های نخستین ماه از سال جزو شیرین‌ترین اتفاقات این ماه برای سهامدارانی بود که بیش از دو سال در اندیشه دستیابی مجدد به این سقف تاریخی به انتظار نشستند. شاخص‌کل بورس تهران در ادامه رشد افسارگسیخته قیمت‌ها در سال‌۹۹، در روز ۲۰ مرداد این سال سطح ۲‌میلیون و ۱۰۳‌هزار‌واحدی را لمس کرد و پس از این روز ریزش تاریخی بازار سهام آغاز شد.

بیشتر بخوانید:  بورس در آخرین روز هفته عقب نشینی کرد

عقب‌نشینی قیمت‌ها در بورس تهران تا جایی پیش‌رفت که در روز ۳ خرداد ۱۴۰۰ شاخص‌کل تا محدوده یک‌میلیون و ۹۵‌هزار واحد نیز عقب نشست تا در بدترین حالت افت نماگر اصلی بورس تهران از قله تاریخی خود به ۹/ ۴۷‌درصد برسد. بعد از این تاریخ بازار سهام و سهامداران بار‌ها شانس خود را برای فتح دوباره قله تاریخی شاخص‌کل امتحان کردند که هربار عواملی از ادامه صعود شاخص‌کل ممانعت به‌عمل آوردند. بعد از ریزش تاریخی بازار سهام، تا خرداد سال‌گذشته شاخص‌کل هیچ‌وقت نتوانست جایگاه بهتری از کانال یک‌میلیون و ۶۰۰‌هزار واحدی کسب کند.

از اوایل آبان سال‌جاری همزمان با تشدید انتظارات تورمی و آغاز رشد قیمت اسکناس آمریکایی، بازار سهام نیز در مدار صعودی قرار گرفت، اما تا پایان بهمن نتوانست رشد چشمگیر و قابل توجهی را ثبت کند. از اسفند، اما رشد قیمت‌ها در بازار سهام شتاب بیشتری به خود گرفت و شاخص هم وزن و شاخص‌کل در اسفند سال‌گذشته سقف تاریخی سال‌۹۹ خود را فتح کردند. در پانزدهمین روز از فروردین ماه سال‌جاری نیز شاخص‌کل بورس تهران پس از ۳۱ ماه که از محدوده ۲‌میلیون و ۱۰۰‌هزار‌واحدی عقب نشینی کرده بود، مجددا توانست این محدوده و مرز روانی و مهم را فتح کند و در ادامه معاملات ماه به دو کانال ۲/ ۲ و ۳/ ۲‌میلیون‌واحدی نیز برسد که در طول تاریخ خود بی سابقه بوده‌است.

آشتی حقیقی‌ها با بورس تهران

فعالان حقیقی بازار معمولا با مشاهده رونق معاملات در فضای بازار سهام راهی این بازار می‌شوند و با بروز و ظهور کوچک‌ترین نشانه‌های رکود و افت قیمت‌ها به سمت در‌های خروج بازار سهام روانه می‌شوند. بعد از ریزش تاریخی بازار سهام در سال‌۹۹، شاهد قهر حقیقی‌ها با معاملات تالار شیشه‌ای بودیم، به‌گونه‌ای که به‌جز چند ماه، در اکثر ماه‌ها شاهد تغییر مالکیت به نفع سهامداران عمده و حقوقی‌های بازار بودیم.

حقوقی‌های بازار معمولا برخلاف سهامداران خرد دیدگاه بلندمدتی دارند و در ماه‌هایی که حقیقی‌ها راه خروج از بازار سهام را درپیش گرفته بودند، در سمت تقاضا، خریدار سهم‌های عرضه شده از سوی حقیقی‌ها بودند. در ماهی که گذشت، شاهد تزریق ۵‌هزار و ۹۷۷‌میلیارد‌تومانی پول از سوی حقیقی‌ها به گردونه معاملات سهام بودیم. در اسفند ماه نیز ۱۵۷‌میلیارد‌تومان پول از طرف حقیقی‌ها به چرخه معاملات سهام اضافه شده‌بود.

همان‌گونه که از ارقام نیز پیداست، ورود پول از سوی حقیقی‌ها به بازار در فروردین شتاب بیشتری به خود گرفته و همین موضوع موجبات جهش نماگر‌های بورسی را فراهم کرده‌است. به‌نظر می‌رسد بعد از دوران تلخی که پس از ریزش تاریخی سال‌۹۹ در بازار سهام تجربه شد، با روند صعودی اخیر و سقف شکنی شاخص ها، مجددا بازار سهام به سمت و سوی احیای اعتماد سهامداران خرد حرکت کرده که خالص تغییر مالکیت مثبت حقیقی‌ها در دو ماه اخیر، تاییدی بر این مدعا است.

چرایی رشد بورس تهران در فروردین

عوامل مختلفی را می‌توان به‌عنوان محرک‌هایی که سبب شدند تا بورس تهران در دو ماه اخیر بتواند خود را از سایه شوم رکود و رخوت برهاند، ذکر کرد.

با توجه به آمار و ارقام موجود می‌توان این‌چنین استنباط کرد که اصلی‌ترین عاملی که سبب شد تا بورس تهران در دو ماه اخیر عملکرد مناسبی را ثبت کند و نماگر‌های اصلی بازار را برای فتح مجدد سقف‌های تاریخی سال‌۹۹ بسیج کند، جاماندگی قیمتی کلیت بورس تهران در قیاس با قیمت دلار، تورم عمومی جامعه و دیگر بازار‌های موازی بود. بورس تهران تا اواخر بهمن ماه سال‌گذشته به افزایش قیمت دلار واکنش خاص و شارپی نشان نداده بود.

جاماندگی قیمت‌ها در بورس به حدی بود که در سال‌۱۴۰۱ شاخص‌کل بورس حتی با وجود عملکرد فوق العاده اسفند، نهایتا رشد ۴/ ۴۳‌درصدی را ثبت کرد و شاخص هم وزن نیز رشد ۶۸‌درصدی داشت، درحالی‌که در سایر بازار‌ها شاهد تاخت وتاز قیمتی بودیم. دلار سال‌گذشته را با بازدهی بیش از ۸۰‌درصد سپری کرد و قیمت انواع سکه نیز رشد بیش از ۱۰۰‌درصد را در سال‌گذشته به‌ثبت رساندند، درحالی‌که بورس تهران از ضعف تقاضا در کلیت خود رنج می‌برد.

از اوایل اسفند ماه، اما تب خرید سهام داغ شد و شاخص‌های بازار سهام، مقاومت‌های تکنیکالی و روانی و کانال‌ها را یکی پس از دیگری فتح کردند تا هر سه نماگر اصلی بازار به سطوحی بالاتر از سقف سال‌۹۹ دست‌یابند. با رشدی که در این مدت در بازار سهام حادث شد، تقریبا بخش‌اعظم خاطرات تلخ سهامداران در سال‌۹۹ از اذهان پاک شد و شاهد احیای مجدد اعتماد در بازار سهام در این مدت بودیم.

دلیل سبقت کوچک‌تر‌های بازار در فروردین

در ماهی که گذشت، شاخص‌کل هم وزن با جهش ۳۰‌درصدی همراه شد و شاخص‌کل نیز رشد ۶/ ۱۸‌درصدی را تجربه کرد. در ماه قبل از آن یعنی اسفند، اما روند معکوس بود و شاهد برتری شاخص‌کل در جدال با نماگر هم وزن در ثبت بازدهی بودیم و شاخص‌کل رشد ۹/ ۲۷‌درصدی را در مقابل جهش ۸/ ۲۲‌درصدی نماگر هم وزن ثبت کرد. می‌توان گفت یکی از دلایل استقبال بازار از نماد‌های کوچک و با ارزش بازار پایین، جاماندگی این نماد‌ها نسبت به سهام شاخص ساز در اسفند بود که با رشد قیمتی نماد‌های کوچک در فروردین این شکاف جبران شد.

افزون بر این‌بار‌ها در گزارش‌های «دنیای‌اقتصاد» در فروردین ماه اشاره شد که به دلایلی نظیر کنترل بیشتر دولت بر سهام بزرگ بازار برای مقاصدی مانند شاخص سازی و همچنین سایه سنگین ریسک‌های سیاستگذاری که در حوالی سهام بزرگ جولان می‌دهد، بازار این روزها، چراغ‌سبز خود را به سمت سهام کوچک بازار برده است. به‌علاوه برای اهدافی نظیر سفته بازی، سهام کوچک بازار به دلیل نیاز داشتن به نقدینگی کم برای اعمال نفوذ و تاثیر در معاملات، همواره جزو مقاصد محبوب سفته بازان برای کسب سود بوده‌است و به‌نظر می‌رسد در موج صعودی اخیر بورس تهران نیز برخی سهام کوچک بازار از سوی برخی بازیگران و سفته بازان برای هدف یادشده انتخاب شده‌اند.

یکه تازی سهام در میان بازار‌ها

بازار سهام که در سال‌گذشته قافیه را به سایر بازار‌ها واگذار کرده بود و سایه بازار سکه و دلار را به‌عنوان پرچمدار بازدهی در بالای سر خود حس می‌کرد، از اسفند سال‌گذشته درصدد جبران جاماندگی خود نسبت به رقبای دیرینه برآمد و در این مدت توانست بخش‌اعظمی از عقب ماندگی خود نسبت به سایر بازار‌ها را جبران و شکاف میان بازدهی شاخص‌های سهامی و دیگر بازار‌ها را پوشش دهد. در اولین ماه از سال، بازار سهام با رشد دسته جمعی قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای توانست عنوان بازار برنده و بلامنازع ماه را نصیب خود کند.

در ماهی که گذشت، شاخص‌کل بورس تهران با رشد ۶/ ۱۸ درصدی همراه شد. نماگر هم وزن بورس که نشانی از وزن مشابه و اثرگذاری یکسان کلیه نماد‌های معاملاتی است و وضعیت کلی بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، جهش ۳۰‌درصدی را تجربه کرد و نهایتا شاخص‌کل فرابورس نیز توانست صعود ۷/ ۱۹‌درصدی را به‌ثبت برساند.

بازدهی فوق العاده نماگر‌های بازار سهام در شرایطی حادث شد که وضعیت سایر بازار‌ها در این ماه تعریف چندانی نداشت و وخامت اوضاع و احوال به‌قدری بود که حتی شاهد ثبت عملکرد منفی در برخی از این بازار‌ها بودیم. در نخستین ماه سال، بهای اسکناس آمریکایی در معاملات بازار آزاد و غیررسمی با افزایش ۷/ ۸‌درصدی همراه شد. دلار اکثر روز‌های فروردین را با نوسان اندک خود در دو کانال ۵۰ و ۵۱‌هزار‌تومان سپری کرد. خوش‌بینی‌هایی که در اسفند سال‌گذشته پیرامون دیپلماسی و امید به بهبود روابط سیاسی در سطح بین‌الملل شکل‌گرفت، در نگهداشت و تثبیت قیمت دلار در محدوده‌های فعلی تاثیرگذار بود.

ربع سکه نیز در معاملات فروردین روزگار خوشی را سپری نکرد و این فلز ارزشمند در جریان معاملات اولین ماه بهار افت ۳/ ۲‌درصدی را تجربه کرد. افت ناچیز ۳/ ۲‌درصدی این نوع از سکه در ماه قبل در حالی اتفاق افتاد که در سال‌گذشته ربع سکه با بازدهی عجیب ۱۷۱‌درصدی همراه شده‌بود. قیمت هر‌گرم طلای ۱۸ عیار نیز با افت اندک ۱/ ۲‌درصدی نسبت به ابتدای ماه مواجه شد.

سکه امامی نیز پس از تجربه رشد‌های افسارگسیخته در سال‌گذشته و کانال شکنی‌های متوالی، در سال‌جدید نتوانست به کانال‌های قیمتی بالاتر پیشروی کند و در سایه ثبات دلار و اونس جهانی طلا، سکه امامی معاملات فروردین را با رشد ۹/ ۱‌درصدی به اتمام رساند. می‌توان گفت دلیل ادامه‌نیافتن رشد سکه امامی و ربع سکه ثبات تقریبی دلار و اونس جهانی طلا در ماه ابتدایی سال‌بود.

اونس جهانی طلا در ماه قبل به نوسان اندک خود در نزدیکی کانال تاریخی ۲‌هزار‌دلار ادامه داد و هرچند در برهه‌ای توانست این محدوده مهم را نیز فتح کند، اما نهایتا مجبور به عقب نشینی به سطوح پایین‌تر از ۲‌هزار دلار شد. دلار نیز همان‌طور که گفته شد در معاملات فروردین نتوانست رشد شارپی را تجربه کند. تجمیع اثر کلی این دو عامل سبب شد در ماه گذشته شاهد عملکرد خنثی و در برخی از انواع سکه عملکرد منفی در بازار طلا و سکه باشیم. افزون بر موارد یادشده می‌توان بخش دیگری از علت افت قیمت‌ها در بازار طلا و سکه را به تخلیه حباب در این بازار نسبت داد.

با توجه به اینکه دلار در معاملات فروردین رشد داشت، ثبات قیمت طلا و سکه نیز موجب کاهش حباب در این بازار می‌شود. تقاضایی که در بازار‌های دارایی و سرمایه‌گذاری به‌واسطه شعله ور‌شدن مجدد آتش انتظارات تورمی در نیمه دوم سال‌گذشته ایجاد شد، سبب شد تا در سایه رکود و رخوت ناشی از فقدان اعتماد در بازار سهام، بازار‌های سفته‌بازانه میزبان نقدینگی سرگردان سطح جامعه باشند.

نقدینگی سرگردان در اندیشه و چاره جویی برای صیانت از ارزش خود و در امان ماندن از گزند تورم راهی این بازار‌ها شد و رشد این بازار‌ها توانست اثر منفی تورم را بر کاهش ارزش پول صاحبان نقدینگی خنثی کند، اما با رویش مجدد امید و چشم انداز مثبتی که نسبت ماه‌های آتی و مسائلی مانند مذاکرات هسته‌ای شکل‌گرفت، دلار از سقف تاریخی خود عقب نشینی کرد.

عقب نشینی دلار دو سیگنال مهم را به سرمایه گذاران مخابره کرد. اول اینکه قیمت‌ها در بازار طلا و سکه یکی از مهم‌ترین کاتالیزور‌های خود را ازدست داد و ثانیا افت قیمت دلار و ثبات آن این پیام را منتقل می‌کرد که چه‌بسا برای مدت زمانی کوتاه، اندکی از گرما و حرارت انتظارات منفی و بدبینی نسبت به آینده اقتصادی کشور کاسته شده و می‌توان کورسوی امیدی به روشنایی در آینده متصور بود و همین موضوع موجبات عقب نشینی خریداران از بازار‌های سفته بازانه را فراهم کرد.

تردید شاخص در پایان فروردین ماه

پس از فتح پیاپی قله‌ها و سقف‌های جدید و افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به روند روبه‌رشد بازار سرمایه در سال‌جاری، روز گذشته شاهد افزایش تردید‌ها نسبت به آینده بازار سرمایه بودیم. معاملات دیروز صحنه پیکار خریداران و فروشندگان بود و پس از جدالی نفسگیر جریان عرضه بر تقاضا غلبه کرد و نماگر اصلی بازار را سرخ پوش کرد.

نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در معاملات آخرین روز از هفته پایانی فروردین ماه سال‌جاری، روندی پرفراز و نشیب را طی کرد. شاخص‌کل با ۰۶/ ۰ درصد کاهش، در رقم دو‌میلیون و ۳۲۴‌هزار واحد ایستاد. در این میان شاخص‌کل هم‌وزن نیز در روز گذشته توانست با رشد ۵۴/ ۰‌درصدی به محدوده ۷۶۰ هزار و ۷۵۴ واحدی برسد.

به‌نظر می‌رسد با توجه به رشد‌های اخیر بازارسرمایه در روز‌ها و هفته‌های گذشته، روز‌های آینده، خریداران بازار کمی دست‌به‌عصاتر رفتار کنند، چراکه شرایط کنونی بازار این سوال را در پس افکار سرمایه‌گذاران متبادر می‌کند که آیا قطار پرسرعت بورس به ایستگاه‌های پایانی رشد خود نزدیک می‌شود یا همچنان قصد پیشروی و فتح ابرکانال‌های دیگر را دارد؟