یارانه نقدی حذف می‌شود؟ +جزئیاتی از طرح کالابرگ الکترونیک

اقتصاد۲۴- طرح کالابرگ الکترونیکی که از سال گذشته به صورت پایلوت در چند استان کشور اجرا شده است، از چند روز گذشته در راستای اجرای بند "ی" تبصره ۱۴ قانون بودجه و به منظور مدیریت بازار و کمک به معیشت مردم در کل کشور اجرا می‌شود.

در گام نخست اجرای این طرح قرار است که میزان «یارانه» یارانه‌بگیران سه دهک اول، مشروط به خرید ۷۰ درصد مبلغ یارانه از میان ۹ تا ۱۱ قلم، ۲۰ درصد افزایش یابد. به عبارتی دیگر در این فاز اجرایی فقط خانوارهای کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور که مبلغ یارانه دریافتی آنها به ازای هر نفر ۴۰۰.۰۰۰ تومان است، مشمول افزایش ۲۰ درصدی اعتبار خرید هستند.

۱۱ قلم کالای اساسی شامل شیر و ماست کم چرب، پنیر سفید، گوشت سفید (مرغ)، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی، قند، شکر و برنج، حبوبات و گوشت گوساله است.

همه خانوارهای مشمول طرح می‌توانند با نصب برنامه شبکه ملی اعتبار «شما» و یا شماره گیری #۱۴۶۳*۵۰۰* از باقی مانده اعتبار خود مطلع شوند.

بیشتر بخوانید: تغییرات جدید کالا برگ برای سه دهک درآمدی؛ از شنبه

علیرضا عسگریان، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی  در تشریح بیشتر جزییات این طرح گفت: طرح «کالا برگ» الکترونیک بحث قدیمی است که شاید حدود دو سال از روال جدید آن بگذرد.

وی علت اجرا نشدن طرح «کالا برگ» الکترونیکی تاکنون را ناشی از مهیا نبودن زیرساخت‌ها عنوان کرد و گفت: قصد این نبود که فقط بحث یارانه ساماندهی یابد، بلکه بحث رفاهی مدنظر کالابرگ بوده است. لذا شبکه ملی اعتبار یا کالابرگ می‌تواند در حوزه‌های مختلفی به صورت فعال ورود کند و به جامعه مخاطب برش بزند و بحث‌های رفاهی متعددی را در حوزه سلامت تعریف کند. همچنین می‌تواند بر روی دهک‌های بعدی کار کند و موضوعات مختلفی را تحت پوشش قرار دهد. به این معنی که فعالیت‌های رفاهی را با اعتبار مردم و دستگاه‌های مختلف همسو و از این طریق به افزایش عدالت کمک کند.

توجه به سبد غذایی مردم، اساس تصمیم‌گیری‌ها برای پرداخت «یارانه»

وی با بیان اینکه سبد غذایی و سفره سلامت مردم اساس تصمیم گیری‌های ما برای پرداخت یارانه مردمی است، گفت: یکی از این مفاهیم، «سلامت بین‌نسلی» است. نظام ما و بسیاری از نظام‌های کشورهای مختلف به بحث سلامت غذایی توجه ویژه‌ای دارند.

به گفته معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، هر نفر در طول روز مکلف است برای انتقال سلامت خود به نسل‌های بعدی و دارا بودن انرژی لازم برای فعالیت، سطحی از کالری، پروتئین، ویتامین و ریز مغذی‌ها را دریافت کند. به عبارتی دیگر این سبد به صورت روزانه هم کالری و هم ریزمعذی‌ها را انتقال می‌دهد تا فرد بتواند شاداب، سرحال و در حد قابل قبولی فعال باشد و این فعالیت را نیز به طور بین‌نسلی هم انتقال دهد لذا این سبد، الزامی و حاکمیتی است که باید تعریف و اسباب و علل آن برای پیاده‌سازی ایجاد شود.

کمک به مردم پس از حذف ارز ترجیحی و تلاش برای جداسازی «تورم» از سفره‌ مردم

عسگریان با اشاره به حذف ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۱ ادامه داد: پس از حذف ارز ترجیحی باید به مردم کمک می‌شد. دولت به صورت رسمی اعلام کرد تا جایی که ممکن  است قصد دارد تورم را از سفره مردم جدا کند؛ البته این امکان وجود دارد که  تورم وارد حوزه‌های مختلفی مثل وسایل نقلیه، ملک، پوشاک و تجهیزات می‌شود اما دولت قصد داشت فقط سفره مردم را از تورم جدا کند. این سفره در ابتدا شامل ۹ قلم کالا بود که پس از آن وزارت رفاه آن را به ۱۱ قلم افزایش داد. به این معنی که قیمتی که این سبد ۱۱ قلمی در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ داشته است ثابت بماند و هر چقدر این سبد با تورم مواجه شد، دولت تا جای ممکن و در حد توان مابه التفاوت آن را پرداخت کند.

وی خاطرنشان کرد: طبق برآوردی که وزارت رفاه انجام داد قیمت این سبد(۱۱ قلم کالا) در سال ۱۴۰۱، معادل ۴۳۶ هزار تومان بود که قیمت آن در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۲ کمی بیش از  ۸۰۰ هزار تومان است. به عبارتی دیگر تورم ۴۰۶ هزار تومان نسبت به سبد سال ۱۴۰۱بیشتر شده است؛ یعنی اگر همان سبد را در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۰۶ هزار تومان خریداری می‌کردید اکنون باید آن را کمی بیش از ۸۰۰ هزار تومان خریداری کنید. حال تصور کنید امروز همه این ۱۱ قلم را خریداری کنیم. مبلغ آن حدود ۸۰۰ هزار تومان خواهد بود که قاعدتاً دولت تعهد کرده و باید از اعتبار خود تورم ایجادشده آن را پرداخت کند؛ که معادل ۴۰۶ هزار تومان می شد و فرد باید حدود ۴۳۶ هزار تومان را خودش پرداخت کند که پایه سال ۱۴۰۱ است.

جبران فاصله تورمی سبد غذایی از اردیبهشت ۱۴۰۱ تا امروز 

معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با طرح این موضوع که ممکن است گفته شود تورم افزایش پیدا کرده است، توضیح داد: مجموع یارانه پرداختی به مردم (دهک‌های پایین درآمدی) ۴۰۰ هزار تومان + ۸۰ هزارتومان یعنی ۴۸۰ هزار تومان است البته که همین الان هم از میزان تورمی که در طول یک سال بر روی این ۱۱ قلم غذایی ایجاد شده بیشتر است؛ اگر تورم بیشتر شد، مجددا دولت باید فکری بیندیشد و منابعی تامین کند تا آن را پوشش دهد؛ لذا زین پس چند اتفاق ثابت رخ می‌دهد: اتفاق اول این است که مبداء اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ است. اتفاق دوم این است که یارانه ثابت است. اتفاق سوم این است که یارانه توسط "مکملی" افزایش پیدا می‌کند که به آن اعتبار گفته می‌شود و در سبد قرار می‌گیرد و چهارم اینکه سعی دولت بر این است که فاصله تورمی اردیبهشت سال ۱۴۰۱ تا  به امروز را ( بر روی سبد غذایی ) جبران کند.

یارانه نقدی حذف نمی‌شود

عسگریان در پاسخ به این سوال که چرا اعتبار را از سبد جدا کرده‌اند، بیان کرد: زیرا شروطی گذاشته شده است که تا جای ممکن هزینه‌ها به سمت این سبد برود و مردم به ویژه دهک‌های پایین از این سبد استفاده کنند. البته برای این که دست مردم بسته نباشد تدابیری اندیشیده شده است؛ ممکن است فردی طی یکسال  گذشته برای یارانه خود برنامه‌ای داشته باشد، به طور مثال بخواهد وسیله‌ای خریداری کند یا کرایه‌ای را  پرداخت کند؛ این کاملا اختیاری است و فرد می‌تواند در هر جایی که بخواهد از یارانه خود استفاده کند، در واقع یارانه نقدی حذف نمی شود و اختیار مردم نیز در خصوص یارانه اولیه خود سلب نمی گردد، اما استفاده کردن از اعتبار ۸۰ هزار تومانی مشروط به این است که ۳۲۰ هزار تومان از ۴۸۰ هزار تومان از سبد استفاده شود. حال اگر فردی نخواهد از این سبد استفاده کند، این ۸۰ هزارتومان تنها در آن ماه از بین می‌رود و در ماه بعد دوباره شارژ می شود و اینگونه نیست که ۸۰ هزار تومان به صورت دائم از بین برود، در واقع در هر ماهی  که از آن (۸۰ هزار تومان) با توجه به شروط گفته شده استفاده نشود، فقط در آن ماه از بین می رود و فرد در ماه بعدی می‌تواند از آن دوباره استفاده کند.

وی ادامه داد: به طور مثال یک خانواده سه نفره چه سقفی را استفاده کند که ۳ تا ۸۰ هزار تومان دریافت کند؟ از آنجایی که کل طرح به صورت فردی تعریف شده است، به ازای هر ۳۲۰ هزار تومان خرید، ۸۰ هزار تومان اعتبار یارانه شارژ می‌شود. یعنی سرپرست خانوار به ازای ۹۶۰ هزارتومان خرید، ۲۴۰ هزار تومان یعنی (سه تا مبلغ ۸۰ هزار تومانی)  را دریافت خواهد کرد. این نظم اداری و تشکیلاتی به دلیل حفظ قاعده سبد و یارانه ایجاد شده است.

معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزایش اعتبار روی یارانه را دارای دو بعد عنوان کرد و گفت: افزایش اعتبار هم دارای بعد کیفی است و هم می‌تواند دهک‌های بالاتر را تحت پوشش خود قرار دهد. امکان دارد برخی‌ بگویند اعتبار ۸۰ هزار تومانی مبلغ بسیار پایینی است، بله مبلغ کمی است، اما این ۸۰ هزار تومان نیست و ۴۸۰ هزار تومان است. به دلیل اینکه از سال ۱۴۰۱ تا سال ۱۴۰۲ زیرساختی برای اعمال هدفمند کردن یارانه‌ها و سبد خانوار در سطح عمومی و کلان کشور وجود نداشت، یارانه‌ها به حساب مردم واریز شد و مردم نیز آن را مصرف کردند و استنباط این شد که از این به بعد هر چقدر اضافه شود برای سبدغذایی است، در صورتی که از ابتدا برای سفره غذایی و تورمی که روی سفره غذایی تعریف و با ارز ترجیحی در نظر گرفته شده بود و اکنون آن را پوشش می‌دهد تا به نقطه فعلی برسد.

خانوارها می‌توانند یارانه ماه آینده خود را همزمان با یارانه ماه جاری خود خرج کنند

وی همچنین در پاسخ به این سوال که خانوارها می‌توانند یارانه ماه بعد خود را نیز همزمان با ماه فعلی خود خرج کنند؟ گفت که محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.

عسگریان در ادامه درخصوص وضعیت دسترسی افراد حاشیه‌نشین و روستاییان به فروشگاه‌ها برای استفاده از طرح کالابرگ الکترونیکی، نیز به ارائه توضیحاتی پرداخت و افزود: درصد زیادی از هایپرمارکت‌ها مناطق شهری را پوشش می‌دهند؛ تاکنون ۶ فروشگاه‌ زنجیره‌ای به وزارت رفاه متصل بودند که اکنون تعداد آنها به ۸ فروشگاه رسیده است. این فروشگاه‌های زنجیره‌ای از ۹۰۰۰ شعبه به ۱۱ هزار شعبه رسیده است و به ۱۵ هزار شعبه نیز افزایش خواهد یافت. از آنجایی که اغلب مناطق محروم، روستاها و دهستان‌ها و شهرهای کوچک هایپرمارکت ندارند، سعی شده با نسبت قابل‌قبولی، نقاطی که فاقد هایپر و دارای فروشگاه بودند را پوشش دهیم.

وی با بیان اینکه اکنون وزارت رفاه توانسته حدود ۵۰ هزار فروشگاه را تجهیز کند، درخصوص استفاده از طرح کالابرگ الکترونیکی اعلام کرد که فروشگاه‌ها و مردم هیچ هزینه‌ای بابت آماده‌سازی انجام نمی‌دهند. این فروشگاه‌ها از فروشگاه‌هایی بودند که معمولاً دارای دستگاه پوز بودند و ما باید یک بارکدخوان به آن اضافه و با تقبل هزینه آن را آماده می‌کردیم. مجموعه تعداد این فروشگاه‌ها اکنون به ۵۰ هزار رسیده است که نسبت قابل قبولی را پوشش می‌دهد.

عسگریان در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ایسنا، خاطرنشان کرد: وزارت رفاه انتظار دارد فروشگاه‌های بسیاری از روستاها بین سه تا پنج قلم کالای اساسی را داشته باشند، نباید توقع داشت همه مغازه‌ها دارای ۱۱ قلم اساسی باشند. اکنون وزارت جهاد تقبل کرده با کمک استانداری‌ها، بخشداران و فرمانداران سعی کنند این اقلام را تامین کنند.

مردم آزاد هستند یارانه خود را در طول یکماه و بتدریج خرج کنند 

معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص وضعیت تنوع محصولات در فروشگاه‌ها، بیان کرد: در این طرح مردم آزاد هستند طی یک ماه خرید خود را انجام دهند و نه در روز اول. یارانه به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود و با هر کارت بانکی که داشته باشد قابل خرید است. حال فرض کنید که سرپرست خانوارِ یک خانواده سه نفره در روز اول به ازای خرید چند قلم کالای اساسی ۳۲۰ هزار تومان خرید می‌کند و پس از کشیدن کارت، ۸۰ هزارتومان شارژ می‌شود. پس از آن می‌تواند به مغازه دیگری مراجعه کند و اقلامی را که مغازه اول نداشته است، خریداری کند.

نحوه خرید بدون در دست داشتن کارت بانکی با نصب اپلیکیشن «شما» یا وارد کردن «کد دستوری» 

عسگریان گفت: ممکن است به مغازه یا فروشگاه زنجیره‌ای بروید و کارت خرید همراهتان نباشد. در اینجا می‌توانید از اپلیکیشن (شما) استفاده کنید. ممکن است تلفن همراه، همراه شما نباشد یا تلفن همراهتان هوشمند نباشد، در این زمان از طریق کد دستوری #۱۴۶۳*۵۰۰* وارد شوید؛ صفحه‌ای باز و از شما پرسیده می‌شود کد خرید به شما ارائه دهد یا اعتبار شما را مشخص کند؟ در صورت درخواست اعتبار، پنجره ای بازمی شود و از فرد کد ملی می خواهد، حال اگر کد ملی را اعلام کنید، اعتبار فرد اعلام می‌شود.

وی در ادامه درباره قطعی سامانه کالابرگ الکترونیک گفت: یکی از مشکلاتی که ممکن است با آن مواجه شویم کندی سامانه در برخی مناطق روستایی است، البته در مناطق شهری مشکل بسیار کم است و برای مناطق روستایی فاقد زیرساخت، برنامه‌ای طراحی خواهیم کرد. درخصوص قطعی سامانه نیز از روز سه شنبه دو قطعی نیم ساعته داشتیم که مشکل آن جدی نبود.

معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اجرا شدن طرح کالابرگ الکترونیکی طی سه مرحله پایلوت توضیح داد: در این سه پایلوت مقدار زیادی از نواقص شناسایی شد. همچنین روز یکم خردادماه میزان مغایرت‌هایی که بین صندوق‌ها، فروشندگان و خریداران ایجاد شده بود حدود ۱۵ درصد بود که اکنون این میزان به کمتر از ۵ درصد رسیده و اطمینان داریم طی ۱۰ روز آینده مغایرت‌ها به زیر یک درصد برسد یا حذف شوند.

تلاش دولت برای پوشش افزایش قیمت ۱۱ قلم کالای غذایی 

عسگریان در پاسخ به این سوال که باتوجه به اینکه یارانه معیشتی سه دهک پایین درآمدی ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است آیا این درصد تا پایان سال ۱۴۰۲ ثابت است یا امکان دارد با افزایش قیمت‌ اقلام، این ۲۰ درصد نیز افزایش یابد؟ گفت: قراری شکل گرفته و قصد دولت این است تورمی که روی این سفره غذایی با روایت این ۱۱ قلم می‌نشیند را پوشش دهد. حال اگر تورم افزایش پیدا کند، دولت این توافق را دارد تا جایی که در توانش است، آن را پوشش دهد.

۷۸ میلیون ایرانی یارانه دریافت می‌کنند 

وی با بیان اینکه ۱۰ دهک وجود دارد که فاصله هر دهک ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار خانوار است افزود: اکنون ۹ دهک تحت پوشش یارانه هستند. سه دهک اول ۴۰۰ هزارتومان و دهک ۴ تا ۹، ۳۲۰ هزارتومان یارانه دریافت می‌کنند. به عبارتی حدود ۷۸ میلیون نفر یارانه دریافت می‌کنند.

بنابر اظهارات معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی نیز ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار تحت پوشش دارد که حدود ۸.۵ میلیون نفر می‌شود.

برنامه دولت برای تسری افزایش ۲۰ درصدی یارانه‌ به سایر دهک‌های درآمدی بالاتر 

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه باتوجه به اینکه در حال حاضر برنامه دولت افزایش ۲۰ درصدی یارانه‌ها برای سه دهک اول است، آیا پیش‌بینی صورت گرفته است که برای دهک‌های دیگر نیز این طرح اجرا شود؟ گفت: بله، در حال حاضر توافق اولیه بر این است که این طرح حرکت و به دهک‌های بالا نیز سرایت کند. اینکه ما چقدر می‌توانیم به دهک‌های بالا کمک کنیم به برخی از پارامترها و عوامل ذی‌مدخل بستگی دارد اما حتما این توافق اولیه است البته اگر  به یاری خداوند تورمی نداشته باشیم یا تورم کند باشد و همچنین منابعی وجود داشته باشد تا بتوانیم این دهک‌ها را نیز پوشش دهیم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ارزیابی صورت گرفته است که تاکنون چند نفر از کالابرگ الکترونیکی استفاده کرده‌اند بیان کرد: در داشبورد مدیریتی میزان اعتبار مصرف شده، کل اعتبار و وجه اعتباری و تعداد خانوارهایی که از طرح استفاده کرده‌اند، وجود دارد.