طعنه‌های پی در پی به عبدالملکی: حرف‌های وهم آلود می‌زنید/ بپذیرید که اشتباه کرده اید

اقتصاد۲۴- این اظهارات و رقم غیرواقعی ۱۰۰ میلیارد دلاری، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. مطابق آمار‌های کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) میزان سرمایه‌گذاری امارات در جهان در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار بود که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری خارجی این کشور در یک‌سال محسوب می‌شود و با توجه به این آمار، رقم ۱۰۰ میلیارد دلاری که عبدالملکی اعلام کرده بیش از ۴ برابر میزان سرمایه‌گذاری خارجی این کشور محسوب می‌شود.

این موارد غیرواقعی بودن اظهارات دبیر شورای عالی مناطق آزاد را بیش از پیش نمایان کرده و روابط عمومی شورای عالی مناطق آزاد را وادار کرد به انتقاد‌های واردشده واکنش نشان دهد. واکنشی که البته نه‌تن‌ها به حل ابهامات نینجامید، بلکه خود نیز به آن دامن زد.

بیان این موضوع که امارات حاضر است ۱۰۰میلیارد دلار در مناطق آزاد سرمایه‌گذاری کند در شرایطی مطرح شد که کل مبلغ سرمایه‌گذاری خارجی در این مناطق آزاد ایران از ابتدای دولت سیزدهم ۲۷۷ میلیون دلار بوده است. این رقم میزان غیرواقعی بودن سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیاردی امارات توسط عبدالملکی را کاملا مشخص می‌کند. روابط‌عمومی مناطق آزاد در واکنش به این اشتباه صرفا اعلام کرده چنین ادعایی از جانب امارات مطرح شده است. فارغ از صحیح یا غلط بودن این گزاره، اما از شورای عالی مناطق آزاد انتظار می‌رفت پیش از بیان این اظهارات و برای صحت‌سنجی آنچه توسط این کشور مطرح شده، گریزی به اعداد و ارقام در این رابطه می‌زد تا چنین اشتباهی از جانب دبیر این شورا در اعلام میزان مبلغ سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گرفت.

از طرفی نیز انتظار می‌رفت حالا و در شرایطی که اشتباه بودن چنین ادعایی اثبات شده است، شورای عالی مناطق آزاد، ضمن پذیرش این نکته رسما اعلام کند میزان مبلغ سرمایه‌گذاری امارات در مناطق آزاد به اشتباه اعلام شده است. اما روابط‌عمومی مناطق آزاد صرفا به بیان این نکته که چنین مبلغی از جانب خود امارات مطرح شده بود بسنده کرد، امری که البته نه‌تن‌ها افکار عمومی را قانع نمی‌کند بلکه به این شبهه نیز دامن می‌زند که اساسا نگاه و دقت نظر و برنامه‌ریزی دقیقی در شورای عالی مناطق آزاد برای پیشرفت و رشد اقتصادی در این منطقه وجود ندارد.

سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیارد دلاری امارات در مناطق آزاد ایران درحالی از زبان حجت عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد مطرح شد که وی علاوه‌بر اینکه تحصیلات اقتصادی دارد وزیر کار سابق دولت سیزدهم نیز بوده است. با در نظر گرفتن سوابق اجرایی و تخصص وی انتظار می‌رفت دبیر شورای عالی مناطق آزاد با شناخت دقیق نسبت به اعداد و ارقام و واقعی بودن آن‌ها نسبت به اعلام رسمی آن اقدام می‌کرد. این البته نخستین باری نیست که چنین اظهاراتی از جانب حجت عبدالملکی مطرح می‌شود، در مناظره‌ای که در سال ۹۵ با موضوع قاچاق کالا، با حضور او و مرحوم اکبر ترکان، دبیر پیشین شورای هماهنگی مناطق آزاد، برگزار شده بود.

بیشتر بخوانید: دبیر سابق شورایعالی مناطق آزاد خطاب به حجت عبدالملکی: شما چه اقتصاددانی هستی که «عدد» نمی‌شناسی؟

عبدالملکی بیان می‌کند: «برآوردی که شده این است که بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور کردیم.» این ادعا البته با واکنش ترکان همراه می‌شود و او در پاسخ می‌گوید: «۲۰ میلیارد قاچاق، وزنش ۲۰میلیون تن است. تقریبا کالای وارداتی کیلویی ۱ دلار است. ۲۰ میلیارد دلار می‌شود ۲۰ میلیون تن، اصلا ببین می‌گنجد؟ کیش اصلا قادر به پذیرش کشتی‌های سایز بالا نیست. قشم قادر به پذیرش این حجم کالا در تردد نیست. چابهار اصلا بندر ندارد. شما چه جور اقتصاددانی هستید که عدد نمی‌شناسید. نمی‌دانید ۲۰ میلیارد دلار می‌شود، ۲۰ میلیون تن کالا.»

در آخرین مورد و در ۳۰ تیرماه، دبیر شورای عالی مناطق آزاد در توییتی اظهار داشت که در یک نمایشگاه مبلغی نزدیک به ۲۰۰هزار میلیارد تومان، جذب شده است. اظهاراتی که البته باز هم با واکنش همراه شد و این سوال را ایجاد کرد که چطور ممکن است در یک نمایشگاه مبلغی حدود ۲۰۰هزار میلیارد تومان که معادل ارزی آن چیزی حدود ۴ میلیارد دلار می‌شود، جذب شود. حال آنکه براساس آنچه علی فکری، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی در بهمن ۱۴۰۱ اعلام کرد میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران در دولت سیزدهم چیزی حدود ۵.۹۵میلیارد دلار بوده است.

بااین حساب این سوال به وجود می‌آید که چطور ممکن است مبلغی معادل دوسوم کل میزان سرمایه‌گذاری خارجی در دولت سیزدهم در یک نمایشگاه جذب شده باشد. نکته دیگر آنکه حتی اگر اقدام مثبتی در راستای جذب این میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته باشد، زمانی می‌توان گفت این میزان جذب شده است که وعده دولت‌ها به عمل تبدیل شده و ارز وارد کشور شده باشد نه زمانی که صرفا وعده‌هایی در این رابطه مطرح شده باشد. تکرار چندباره بیان اعداد و ارقام قابل‌توجه از جانب حجت عبدالملکی بدون توجه به واقعی بودن آمار اعلامی، این شبهه را ایجاد می‌کند که وی توجهی به واقعی بودن این آمار نداشته و تنها آن‌ها را از روی کاغذ با انبوهی از محتویات غلط می‌خواند، این موضوع علاوه‌بر اینکه باعث می‌شود افکار عمومی اعتمادش را به اظهارات مسئولان رسمی از دست بدهد آسیب مستقیمی نیز بر جذب سرمایه و توسعه اقتصادی وارد می‌کند.

اگر اشتباهات و بی‌دقتی‌ها در اعلام میزان سرمایه‌گذاری خارجی از جانب عبدالملکی را نادیده بگیریم، اما توجه و اقبال وی به جذب سرمایه‌گذاری خارجی از این جهت قابل توجه است که وی پیش از اینکه وارد دولت سیزدهم شود و در انتقاد از دولت روحانی، نظر دیگری درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشت و معتقد بود سرمایه‌گذاری خارجی باعث توسعه هیچ کشوری نمی‌شود. او طی اظهارنظری در این باره می‌گوید: «اولا سرمایه‌گذاری خارجی حرف بیخودی است و باعث توسعه هیچ کشوری نشده است. ثانیا تو که خود مهد سرمایه‌ای و ۱۶۰۰میلیارد تومان نقدینگی داخل کشور داری و مشکل سرمایه نداری برای چه به این در و آن در می‌زنی برای جذب سرمایه‌گذار خارجی؟ سرمایه‌گذار خارجی یک اصطلاح است برای استثمار کردن کشورها.»

حالا، اما وی ضمن استقبال از سرمایه‌گذاری خارجی درصدد است این جذب را جزء دستاورد‌های شورای مناطق آزاد اعلام کند، امری که البته اگر به‌صورت واقعی صورت پذیرد، اتفاق بدی نیست. نکته قابل‌توجه در صحبت‌های گذشته عبدالملکی، اما این است که او با استناد به اینکه میزان نقدینگی کشور بالاست سرمایه‌گذاری خارجی را امری بی‌اهمیت و غیرضرور می‌دانست. نگاهی که البته این سوال را ایجاد می‌کند که آیا بالابودن میزان نقدینگی یا بالابودن میزان چاپ پول در کشور صرفا نشان از بالا بودن میزان سرمایه موجود در یک کشور دارد؟ اساسا چاپ پول بیشتر یعنی بهره‌مند شدن از سرمایه بیشتر؟

به نظر می‌رسد که نگاه وی درباره اهمیت میزان سرمایه نیز چندان دقیق نیست و با ساده‌سازی مسائل را مورد تحلیل قرار داده است. با این وجود، اما اکنون به نظر می‌رسد نظر او درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی تغییری ۱۸۰ درجه‌ای داشته و اکنون به دنبال جذب بیشتر سرمایه‌گذاری خارجی است. آنچه در اظهارات عبدالملکی به‌عنوان یک مدعی تسلط بر دانش اقتصاد خودنمایی می‌کند نبود یک ایده واحد، دقیق و درست برای اجرایی‌سازی پروژه پیشرفت و توسعه اقتصادی است.

هر ایده اصلاحی برای اینکه در بین افکار عمومی مقبولیت پیدا کند؛ اولا نیاز به یک پشتوانه فکری و محتوایی عمیق دارد و ثانیا باید از جانب افرادی مطرح شود که وجاهت و صلاحیت کافی را برای معرفی آن ایده داشته باشند. اگر چهره‌هایی که علم کافی ندارند و در افکار عمومی نیز به‌عنوان افراد دارای اتقان‌نظر شناخته نمی‌شوند ایده‌های خوب را نمایندگی کنند، نه‌تن‌ها کمکی به پیاده‌سازی آن نکرده‌اند، بلکه تحقق آن را با چالش مواجه می‌کنند. جنگ اقتصادی که در چندسال اخیر به کشور تحمیل‌شده اقتصاد درون‌زا و مقاومتی را به امری ضروری بدل کرده که تحقق آن نیازمند ارائه ایده‌های عملیاتی و کاربردی است.

اگر این مهم نادیده گرفته شود و افراد بدون داشتن صلاحیت علمی و وجاهت کافی در باب اقتصاد درون‌زا ایده‌پردازی و ایده‌های خود را به‌عنوان تنها تعاریف موجود ارائه کنند، نه‌تن‌ها کمکی به حل مساله نمی‌کند، بلکه موجبات وهن مفاهیم ضروری همچون اقتصاد مقاومتی را نیز فراهم می‌آورند. عبدالملکی که در چند سال اخیر با ارائه آمار‌ها و برآورد‌های غیرواقعی به چهره‌ای حاشیه‌ساز تبدیل‌شده، یکی از افرادی است که در پوشش یک فرد مسلط به اقتصاد در باب اقتصاد مقاومتی اظهارنظر کرده و کتاب هم به چاپ رسانده است.

حواشی اخیر و ارائه آمار‌های غیردقیق و وهم‌آلود علاوه بر اینکه وجهه عبدالملکی را تخریب می‌کند، راهبرد اقتصاد درون‌زا را که وی سعی داشته خود را به‌عنوان پرچم‌دار آن مطرح کند نیز ذبح می‌کند. راهکار جلوگیری از این آسیب این است که اولا با جلوگیری از نشستن چهره‌های غیرتوانمند بر مسند مسئولیت‌های اجرایی از رسمیت یافتن آن‌ها جلوگیری شده و ثانیه با حمایت از چهره‌های واجدصلاحیت ایده‌های دارای پشتوانه علمی تقویت شود تا از این طریق راهبرد‌های اساسی و موردنیاز اصلاح حکمرانی در انحصار نمانده و قربانی برندینگ افراد نشود.