ماجرا‌های ایران و بریکس؛ واکنش‌ها به دعوت از ایران برای پیوستن به اقتصاد‌های نوظهور

اقتصاد۲۴-گروه بریکس در حال حاضر شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است. نام بریکس از حروف اول نام کشور‌های عضو به زبان انگلیسی گرفته شده است. کشور‌هایی که تولید ناخالص داخلی‌شان روی هم حدود ۲۰ درصد کل تولید ناخالص جهان است.

از سوی دیگر، جمعیت کشور‌های بریکس مجموعا بیش از ۳.۲ میلیارد نفر یعنی حدود ۴۰ درصد جمعیت تقرییا ۸ میلیاردی جهان است. کشور‌های عضو بریکس، به دلایل زیادی اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی دارند. روسیه، پهناورترین کشور دنیاست، چین سومین، برزیل پنجمین و هند هفتمین کشور دنیا از نظر وسعت هستند.

دو کشور هند و چین جمعیتی میلیارد نفری دارند و روی هم رفته کشور‌های عضو این گروه، ۴۰ درصد جمعیت دنیا و یک‌چهارم جی‌دی‌پی دنیا و یک سوم عرصه آب و خاک دنیا را در دست دارند. این کشور‌ها سرشار از منابع طبیعی و زیرزمینی از جمله انرژی و معادن مختلف هستند و با نیروی کار فراوان، هزینه تولید پایینی دارند.

نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در مورد پذیرش اعضای جدید گفته است: «معتقدم با ورود این کشور‌ها انرژی بیشتری به سازمان‌مان می‌دهیم.» رییس‌جمهور روسیه نیز در این باره گفت: مذاکره درباره بیانیه نهایی (نشست بریکس) از جمله در مورد گسترش آن آسان نبود. پذیرش اعضای جدید در بریکس اولین مرحله از روند گسترش بلوک است.

پوتین در اظهاراتی تصریح کرد: بریکس با کسی رقابت نمی‌کند و خود را مقابل کسی قرار نمی‌دهد. این بلوک مخالفانی دارد، کشور‌هایی که تلاش می‌کنند سیستم قوانین بین‌الملل را بر اساس قوانین خودخواهانه خود جایگزین کنند. بریکس مظهر نظم جهانی است که باید متعادل باشد و منافع بسیاری از کشور‌ها را در نظر بگیرد و تنوع مردمی را حفظ کند.

بیشتر ببخوانید:ایران به عضویت دائمی بریکس درآمد

پوتین همچنین درباره موضوع استفاده از ارز‌های ملی به جای دلار و تعیین واحد پولی مشترک گفت: ارز واحد (بریکس) برای پرداخت‌ها موضوع بسیار پیچیده‌ای است، اما به این سمت حرکت خواهیم کرد. محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر ابراهیم رییسی، در شبکه (X (توییتر) عضویت دایم ایران در گروه اقتصاد‌های نوظهور جهانی را «یک پیشرفت تاریخ‌ساز» و «موفقیت استراتژیک برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی» خواند.

محمد بن زاید، رییس امارات متحده عربی نیز از پذیرش کشورش به عنوان عضوی از «گروه مهم» بریکس قدردانی کرد. او در پیام‌رسان X نوشت: «ما مشتاقانه منتظر فعالیت پیگیر برای همکاری در راستای رفاه، عزت و منفعت همه ملت‌ها و انسان‌ها در سراسر جهان هستیم.»، اما در عین حال، عربستان سعودی اعلام کرده که پذیرش این دعوت نیازمند بررسی بیشتر است و هنوز در این باره تصمیمی نگرفته است.

دیدار رییسی با رییس‌جمهور چین

سید ابراهیم رییسی و «شی جین پینگ» رییس‌جمهور چین روز پنجشنبه در حاشیه برگزاری پانزدهمین نشست گروه بریکس بر تقویت همکاری‌های دو جانبه و روند چند جانبه‌گرایی به‌ویژه در چارچوب «بریکس» تاکید کردند. جزییات زیادی از این دیدار منتشر نشده، اما خبرگزاری‌ها می‌گویند شی جین پینگ رییس‌جمهور چین در این دیدار، با تبریک عضویت ایران در بریکس، گفت: چین آماده تقویت همکاری‌های دوجانبه و توسعه همکاری در بستر‌های مختلف برای تقویت روند چندجانبه‌گرایی است.

خبرگزاری شین‌هوآ در این باره نوشت که رییس‌جمهوری چین عضویت ایران در بریکس را تبریک گفت و تصمیم بریکس برای گسترش این گروه را «یک رویداد تاریخی» خواند. شی گفت که همه اعضای جدید گروه بریکس کشور‌های با نفوذ و مهمی هستند و او اطمینان دارد که آن‌ها تاثیرات بزرگی بر جهان خواهند گذاشت.

شی جین پینگ در ادامه سخنان خود با اشاره به سفر ماه فوریه ابراهیم رییسی به چین گفت که از آن مدت تاکنون دولت‌های دو کشور وقت را برای اجرای توافقات حاصله تلف نکرده‌اند.

وی همچنین به میانجی‌گری چین و نقش این کشور در از سرگیری روابط تهران و ریاض اشاره کرد و گفت: «خوشحالم که با تلاش‌های مشترک چین، ایران و عربستان سعودی، ایران و عربستان سعودی به آشتی دست یافته‌اند و این امر به بهبود امنیت و ثبات در خاورمیانه کمک می‌کند.» «ایرنا» نیز در گزارشی پیرامون صحبت‌های رییس‌جمهور ایران نوشته است: آقای رییسی در این دیدار عضویت ایران در بریکس را موجب تقویت رویکرد‌های اصولی این گروه از جمله مخالفت با یکجانبه‌گرایی امریکا دانست و با اشاره به توافقات جاری میان تهران و پکن، اجرای توافق‌ها در چارچوب همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله دو کشور را مورد تاکید قرار داد.

واکنش امریکا

مقامات امریکایی در واکنش به تحولات جدید در حوزه بریکس این موضوع را «کم‌اهمیت» دانسته و معتقدند که باید به همکاری با شرکای مختلف ادامه داد. یک سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا روز پنجشنبه در این باره گفت: «ایالات متحده کماکان معتقد است که کشور‌ها می‌توانند شرکا و گروه‌هایی را که می‌خواهند با آن‌ها متحد شوند انتخاب کنند.»

واکنش امریکا به افزایش اعضای بریکس از آن جهت مهم است که برخی از این اعضایی که در گروه بریکس هستند یا آن‌هایی که دعوت شده‌اند، جزو متحدان امریکا محسوب می‌شوند. به‌طور مثال، هندوستان به عنوان یکی از اعضای تاسیس‌کننده بریکس متحد دیرینه امریکا نیز محسوب می‌شود.

هند، ماه آینده میزبان اجلاس گروه ۲۰ است که علاوه بر قدرت‌های اقتصادی نوظهور، سران برخی از مهم‌ترین کشور‌های توسعه‌یافته نیز در آن گرد هم می‌آیند. بنابراین شاید بتوان گفت که اعلام موضع عربستان برای پیوستن به بریکس، به دلیل همین ملاحظات رابطه با واشنگتن باشد.