سناریو‌های پیش‌روی بورس؛ سقوط یا صعود؟

اقتصاد۲۴- شاخص‌کل بورس تهران در سومین روز از فصل پاییز سال‌جاری، به میزان ۱۷هزار و ۳۳۰واحد معادل ۸۲/ ۰‌درصد افت داشت و به سطح ۲‌میلیون و ۱۰۰‌هزار واحد رسید. با این اوصاف، ریزش بازار مذکور در دوشنبه‌ای که گذشت، بیشترین میزان کاهش در چند روز اخیر بوده‌است. در مورد شاخص هموزن، برای روز یادشده، رقم نزولی به میزان ۵‌هزار و ۱۹۲ واحد ثبت شد، اما شاخص‌کل با رسیدن به ۲‌میلیون و ۱۰۱‌هزار واحد، همچنان کف ۲‌میلیون و ۱۰۰ هزارواحدی را حفظ کرد که نکته‌ای مثبت تلقی می‌شود. در سوی دیگر، شاخص هموزن با کاهش ۷۲/ ۰درصدی، به رقم ۷۱۶‌هزار و ۵۹۶ واحد دست‌یافت؛ در واقع از این جهت می‌توان گفت که شاخص‌کل بورس تهران به نسبت شاخص هموزن، کاهش کمتری داشت.

کاهش کمتر شاخص هموزن به نسبت شاخص‌کل، نشان‌دهنده این است که امروز سهم‌های بزرگ بازار مانند فملی، فولاد و شپنا فشار کاهشی بیشتری به شاخص‌کل وارد کرده‌اند. در همین راستا، سهم فملی با کاهش یک هزار و ۸۷۹‌واحدی، بالاترین میزان تاثیر را داشت، همچنین سهام فولاد و شپنا، نیز به‌ترتیب با تاثیر منفی ۱۱۳۸ و ۱۰۳۴‌واحدی دومین و سومین جایگاه در اثرگذاری بر شاخص‌کل بازار را داشته اند. از طرفی دیگر، به دلیل نبود محرک لازم برای بازار سرمایه، روند ناگوار و منفی برای این نوع از بازار قابل‌مشاهده است. از سوی دیگر، ارزش معاملات خرد حدود ۳۹۵۵‌میلیارد‌تومان بوده که اگرچه به نسبت روز معاملاتی قبل، افزایش داشته‌است، اما همچنان نشان‌دهنده رخوت در بازار سهام است.

اثرپذیری بازار سرمایه، از عوامل خارج از خود بازار سهام و بورس، نقطه ضعفی برای این نوع از بازار حساب خواهد شد، به این دلیل که بازیگری و موثربودن مولفه‌های خارجی در یک بازار، روند تغییرات و به تعادل‌رسیدن بازار را با چالش‌های متعدد و مهمی روبه‌رو خواهد ساخت. از ابتدای سال، بازار سهام متاثر از خبر‌ها و تصمیم‌های سیاستگذار، دوران سختی را پشت‌سرگذاشته است. اثر زخم سنگین نرخ خوراک در اردیبهشت هنوز بر تن بی‌جان بازار سهام باقی مانده‌است. امروز نیز خبر خروج سیمانی‌ها و فولادی‌ها از بورس‌کالا، نمکی بر زخم بازار بود.

بیشتر بخوانید:  اولین عرضه اولیه مهرماه مشخص شد

هرچند که مجید عشقی، رئیس سازمان بورس، حذف این دو کالا از بورس‌کالا را بازکردن دست رانت‌خواران به‌حساب آورد. از سوی دیگر، بازار‌های جهانی نیز در روز گذشته تغیر ملموسی را ثبت نکرده‌اند. قیمت نفت‌برنت پس از یک سیر صعودی در روز گذشته با کمی کاهش روی ۹۳دلار ثابت مانده‌است، بنابراین از حیث کامودیتی‌ها نیز بازار‌های جهانی محرکی برای بازار داخلی به‌حساب نمی‌آمدند.

انتظارات آینده در بورس

از منظری دیگر، نماد‌های پرتراکنش نشان دهنده تعداد دفعات معاملات بر روی نماد‌های بورسی و فرابورسی است. نماد‌های تکاردان، شستا، خودرو، حفارس و خگستر بیشترین تراکنش را ثبت کردند. در تاریخ مذکور، شاخص‌کل بورس برای پنجمین روز متوالی منفی بوده‌است. این مساله نمایان‌گر تداومی کوتاه‌مدت برای ادامه‌یافتن اوضاع نابسامان بورس در بلندمدت است. به‌عبارت دیگر، منفی‌شدن شاخص بورس برای پنجمین روز متوالی می‌تواند توقعات و انتظارات مربوط به آینده بورس را با چالش‌های گسترده‌ای مواجه کند، حال آنکه از طرف دیگر انتشار گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها، خوش‌بینی‌ها برای بازگشت بورس به دوران رونق را بیشتر کرده‌است.

آیا تغییر روند، اجتناب‌ناپذیر است؟

سرعت‌گرفتن کاهش شاخص‌کل و شاخص هموزن بورس، ممکن است گویای اتفاقات جدیدی در بازار سرمایه باشد. در هفته‌های گذشته برای مدت زمان کوتاهی، شاخص بورس مثبت شد، اما نکته قابل‌توجه آنجایی است که قبل از مثبت‌شدن شاخص، شاخص‌کل برای مدت زمان طولانی منفی بود. بدین جهت، حتی طبق نظر تعداد زیادی از کارشناسان بازار سرمایه، امکان دارد روز گذشته یک نقطه‌عطفی برای بورس باشد. از طرفی دیگر نیز ممکن است به یکباره بازار دچار کاهشی طولانی‌مدت یا سقوط شود.

در صورتی‌که روند بازار مثبت نشود، ادامه داشتن روند منفی به دو صورت خواهد بود، به‌نحوی‌که یا روند نزولی، اما تدریجی تحقق خواهد یافت یا اینکه بازار سرمایه سقوط کرده و به سطح جدیدی می‌رسد. به هر حال، این روز‌ها تمرکز اصلی بحث‌های مربوط به بازار سرمایه، خبر از تغییرات جدید در بورس می‌دهد. اوضاع آینده، در هیچ شرایطی به‌طور قطعی قابل پیش‌بینی نبوده‌است، اما کارشناسان معتقدند تحت شرایطی روند بازار می‌تواند تغییر کند. به بیانی واضح تر، ممکن است روند بازار تغییر کرده و مجددا به مدار صعودی بازگردد، بنابراین سه سناریو پیش‌روی بازار است.

اولین سناریو این است که روند بازار به شکل روز‌های اخیر بوده و با کاهش تدریجی مواجه باشد. به این ترتیب کف ۲‌میلیون و ۱۰۰ هزارواحد از دست خواهد رفت و باید منتظر کف جدید برای بازار باشیم. در سناریوی دوم، بازار به یکباره پنیک کرده و با ریزش شدید کف جدیدی را خواهد ساخت.
البته سناریوی دوم در شرایطی که بازار در بلاتکلیفی و بی‌خبری به‌سر می‌برد، چنان محتمل نیست. در سناریوی سوم نیز با توجه به شرایط رکودی در اقتصاد، ممکن است بازار سهام که همچنان از تورم عقب مانده، به مدار صعودی بازگردد و مجددا مثبت شود. برخی از کارشناسان به دلیل کاهش پشت‌سرهم شاخص در روز‌های متوالی، سناریوی سوم را محتمل می‌دانند، بنابراین باید منتظر روز‌های آتی بود تا سرنوشت بازار سهام در نیمه دوم سال‌جاری مشخص شود.

بازیگران مختلف و تصمیمات حیاتی

از آنجا که تصمیم سیاستگذار می‌تواند بر روند بازار اثرگذار باشد، می‌توان گفت تصمیمات یک‌شبه می‌تواند بیشترین اثر منفی را بر بازار داشته‌باشد. روند بی‌جان ارزش معاملات خرد در روز‌های اخیر به‌علاوه خروج ۶۵۷‌میلیارد‌تومان پول حقیقی از بازار سهام، نشانه قوی بی‌اعتمادی در بازار سهام است. به‌این‌ترتیب، روی هم رفته فضای مه‌آلودی بر بورس حاکم است. در این‌صورت، هرگونه مداخله دولت در شرایط ملتهب بازار، باید بسیار سنجیده صورت پذیرد. همان‌طور که معامله‌گران و کارشناسان نیز محتاطانه روند بازار را رصد می‌کنند.