پشت پرده ماجراجویی پرهزینه تل آویو علیه ایران

اقتصاد۲۴-جنگنده‌های اسراییلی روز دوشنبه، ۱۳ فروردین ماه، کنسولگری ایران در سوریه را با ۶ موشک بمباران کردند. در این حمله، ۷ تن از مستشاران نظامی سپاه پاسداران ازجمله سه فرمانده ارشد شهید شدند. در پی این حمله، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، ضمن محکوم کردن آن، مسوولیت و عواقب این اقدام را متوجه رژیم اسراییل دانست. او اذعان داشت که ایران ضمن محفوظ دانستن حقوق خود برای اتخاذ اقدامات متقابل، نسبت به نوع واکنش و تنبیه متجاوز تصمیم می‌گیرد. در همین رابطه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در بیانیه‌ای این حمله را به شدت محکوم کرد و با نام بردن از شهدای این حادثه، این حمله را نتیجه شکست‌های رژیم اسراییل در برابر مقاومت فلسطین و ایستادگی مردم غزه و سرشکستگی تل‌آویو مقابل جبهه مقاومت دانست.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز از فراخواندن کاردار سفارت سوییس به عنوان حافظ منافع امریکا در ایران خبر داد و در بامداد روز سه‌شنبه در صفحه رسمی خود در شبکه اجتماعی ایکس واکنشش را مکتوب نوشت تا به ایالات‌متحده هشدار و «ابعاد حمله تروریستی و جنایت رژیم اسراییل را تبیین و مسوولیت دولت امریکا را مورد تاکید قرار» داده باشد. او همچنین نوشت که «پیام مهمی به دولت امریکا به عنوان حامی رژیم صهیونیستی ارسال شد و امریکا پاسخگو باشد.» در همین رابطه، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نیز از برگزاری جلسه اضطراری این نهاد با حضور رییس‌جمهور و رییس شورا و اتخاذ تصمیمات مقتضی خبر داد. دستگاه دیپلماسی ایران در سازمان ملل نیز با تهیه نامه‌ای اعتراضی که از سوی زهرا ارشادی، کاردار نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد و خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد آنتونیو گوترش و ونسا فریزر رییس شورای امنیت سازمان ملل متحد نوشته شده است، آورده است که «حمله تروریستی شنیع و نفرت‌انگیز به اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی» محکوم شده است. در همین خصوص، شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق تشکیل جلسه می‌دهد. دیمیتری پولیانسکی، نماینده روسیه در سازمان ملل خبر داده است که این جلسه روز سه‌شنبه پیش رو برگزار خواهد شد.

اسراییل چه در سر دارد؟

ناظران معتقدند که رژیم اسراییل تلاش دارد سطح تنش را در منطقه بالا ببرد و با حمله به ساختمان دیپلماتیک متعلق به ایران در دمشق، پیام جنگ‌افروزی خود را مخابره کرده است. ارتش اسراییل دخالت خود در این حملات را که در بحبوحه کارزار چند ساله عملیات نیمه مخفی ترور اسراییل علیه اهداف مرتبط با ایران در سوریه انجام می‌شود، تایید یا تکذیب نکرده است. هدف قرار دادن سفارت ایران در زمانی که تنش‌های منطقه‌ای از قبل بر سر جنگ جاری در نوار غزه شعله‌ور شده، به شکل قابل‌توجهی تشدید شده است.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفت که واشنگتن همچنان «نگران هر چیزی است که می‌تواند تشدید شده یا باعث افزایش درگیری در منطقه شود»، اما انتظار ندارد این حمله بر مذاکرات آزادسازی اسرای اسراییلی در دست حماس و مذاکرات برای آتش‌بس تاثیر بگذارد. تحلیلگران در مورد اینکه آیا حمله به محوطه سفارت ایران جرقه خشونت قابل‌توجهی خواهد زد یا خیر، اختلاف‌نظر دارند. جان آلترمن، از اندیشکده مطالعات راهبردی و بین‌المللی واشنگتن (CSIS) معتقد است این حمله احتمالا منعکس‌کننده این ادعای رژیم اسراییل است که چنین حملاتی بازدارنده هستند و احتمال درگیری گسترده‌تر را کمتر خواهند کرد. او گفت که اسراییلی‌ها متقاعد شده‌اند که اگر بخواهند عقب‌نشینی کنند، تهدید افزایش خواهد یافت و کاهش نخواهد یافت. آن‌ها متقاعد شده‌اند که تا زمانی که چنین کاری را به صورت دوره‌ای انجام دهند، دشمنان آن‌ها در موضع بازدارنگی قرار خواهند گرفت. با این حال، استیون کوک، تحلیلگر شورای روابط خارجی در واشنگتن، احتمال تشدید تنش را بالا می‌داند.

او در تحلیلی معتقد است که سپاه پاسداران می‌تواند محدودیت‌ها را برای نیرو‌های مقاومت در عراق و سوریه کاهش دهد تا پس از وقفه‌ای در حملات خود، دوباره اهداف منتسب به اسراییل و نیرو‌های امریکایی را هدف قرار بدهند.

بیشتر بخوانید:شهادت سردار ایزدی تکذیب شد +جزئیات مهم

او در اظهارنظر خود مدعی شد که ایران همچنین می‌توانند حزب‌الله را برای تشدید حملات خود به اسراییل ترغیب کند.

ماجراجویی پرهزینه

حمله هوایی روز دوشنبه به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق، آخرین نمونه از سلسله حملات گسترده‌تر اسراییل برای هدف قرار دادن فرماندهان ارشد ایرانی و همچنین رهبران گروه‌های مقاومت مورد حمایت تهران، ازجمله حزب‌الله لبنان و حماس در غزه است، اما این حمله از دو جنبه اصلی، با حملات پیش از این متمایز می‌شود.

نشریه فارن‌پالسی در تحلیل خود از این حمله معتقد است که یکی از این جنبه‌ها مربوط به چهره‌های برجسته‌ای است که طی این حمله به شهادت رسیده‌اند. این نشریه مشخصا با نام بردن از سردار سرتیپ پاسدار محمدرضا زاهدی، او را فرمانده نخبه نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در لبنان و سوریه می‌داند.

فارن‌پالسی مدعی است که به شهادت رسیدن سردار زاهدی می‌تواند ضایعه بزرگی برای نیروی قدس سپاه پاسداران باشد که حضور قدرتمند خود را حتی پس از ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده فقید این نهاد، در سوریه و لبنان حفظ کرده بود. زاهدی بالاترین مقام ایرانی است که اسراییل او را از زمان حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به شهادت رسانده است. چارلز لیستر، کارشناس مبارزه با تروریسم در موسسه خاورمیانه به این نشریه گفت: «زاهدی از موقعیت بسیار بالایی برخوردار بود. او برای سپاه و نیروی قدس در سوریه و لبنان در کانون بسیاری از مسائل قرار داشت.» علاوه بر این، محلی که هدف قرار گرفته نیز با اهمیت است.

این حمله تروریستی ساختمان کنسولگری در مجاورت سفارت ایران در دمشق را هدف قرار داد و آن را ویران کرد و به مجتمع دیپلماتیک ایران آسیب رساند. ضربه زدن به مجتمع دیپلماتیک یا حتی یک ساختمان نیمه‌رسمی در مجاورت آن، می‌تواند به شکلی بالقوه تنش‌ها را تشدید کند. تاسیسات دیپلماتیک به عنوان فضا‌های حفاظت شده ملی و مستقل درنظر گرفته می‌شود. دالیا داسا کی، کارشناس خاورمیانه در مرکز روابط بین‌الملل برکلی در دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس، بر آن است که حمله به مرکزی دیپلماتیک متعلق به هر کشوری، همانند حمله به خاک خود آن کشور است. این امر همان چیزی است که باعث می‌شود این دست اقدامات به طور بالقوه تغییر‌دهنده بازی باشد.» به ادعای داسا کی، ایران، نه تنها یک فرمانده مهم خود در منطقه را از دست داده است، بلکه این حمله را اقدامی به تمامیت ارضی و حاکمیتش قلمداد می‌کند

پیامد‌های احتمالی

به گفته یک مقام امریکایی، ایالات‌متحده به ایران گفته است که «هیچ دخالتی» یا دانش پیشرفته‌ای از حمله اسراییل به یک مجتمع دیپلماتیک در سوریه که منجر به کشته شدن یک ژنرال ارشد ایرانی شد، ندارد. 

بیشتر بخوانید:عکس/ سردار زاهدی، فرمانده ارشد سپاه قدس به شهادت رسید

این پیام نشان می‌دهد که دولت بایدن عمیقا نگران است که حمله اسراییل می‌تواند منجر به تشدید تنش منطقه‌ای و ازسرگیری حملات محور مقاومت، از متحدان ایران علیه نیرو‌های امریکایی شود. سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا نیز به آکسیوس گفت که ایالات‌متحده «هیچ‌گونه دخالتی در حمله [اسراییل]نداشته و ما از قبل از آن اطلاعی نداشتیم.» یکی از مقامات ارشد امریکایی نیز به رویترز گفت که ایالات‌متحده «موضوع عدم دخالت خود در حملات اخیر به کنسولگری ایران در دمش را مستقیما به تهران اطلاع داده است.» هر چند اسکای‌نیوز عربی مدعی است که امریکا از این حمله تروریستی مطلع بوده است.

مقامات ایران در اظهارنظرات خود نسبت به پاسخ مناسب به این حمله هشدار داده‌اند و اسراییل و ایالات‌متحده، نزدیک‌ترین متحد این رژیم را نسبت به «نقض تمام کنوانسیون‌های بین‌المللی» متهم کرده‌اند.

این حمله اندکی قبل از اینکه جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و بلینکن، وزیر خارجه امریکا، با مقامات ارشد اسراییلی برای بحث در مورد گزینه‌های جایگزین برای تهاجم زمینی اسراییل به رفح، گفت‌وگوی تلفنی داشته باشند، صورت گرفت. امریکا بار‌ها تلاش کرده است سطح تنش در منطقه را تنها به غزه محدود نگه دارد، امری که تا حدی نیز در آن موفق بوده است، اما اخیرا و در پی بن‌بست‌های پی‌درپی در مذاکرات آتش‌بس، تنش‌ها عمدتا ازسوی اسراییل تشدید شده است. به نظر می‌رسد که نیرو‌های مقاومت در منطقه حملات خود به اهداف مرتبط به ایالات‌متحده و اسراییل را در پاسخ به حملات روز دوشنبه اسراییل به کنسولگری ایران تشدید کنند. در همان ساعات اولیه پس از این حمله، نیرو‌های مقاومت در عراق با پهپاد‌های انتحاری به پایگاه تل‌نوف تحت اشغال نیرو‌های امریکایی در سوریه حمله بردند و پیش‌بینی می‌شود در روز‌های آتی نیز این حملات شدت بگیرد.

حمله به کنسولگری ایران در دمشق می‌تواند پیامد‌های خطرناکی برای کل منطقه ایجاد کند، زیرا این اولین حمله اسراییل به ساختمان نمایندگی دیپلماتیک ایران است. پیش از این، اسراییل در مناطقی غیردیپلماتیک اقدام به ترور مقامات و نیرو‌های مستشاری ایران می‌کرد. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد روز دوشنبه تایید کرد که ایران حق دارد در پاسخ به حمله اسراییل به کنسولگری ایران در دمشق اقدامی انجام بدهد. ایران باتوجه به کنوانسیون حمایت از نمایندگی‌های دیپلماتیک، انتظار محکومیت شدید بین‌المللی را دارد و به ویژه چشم بر واکنش‌های اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده خواهد داشت تا ببینند که آیا این گروه از بازیگران این حملات را محکوم می‌کنند یا اینکه استاندارد‌های دوگانه خود را به نفع اسراییل به کار خواهند گرفت.

از سوی دیگر، برخی ناظران معتقدند که به‌رغم هشدار‌های دیپلمات‌های ایرانی در مورد پاسخ مناسب به حملات، عدم اشاره بیانیه سپاه پاسداران به انتقام می‌تواند نشان دهد که فعلا اقدام نظامی قریب‌الوقوع و مستقیم روی میز نیست. تهران سعی دارد تا از هرگونه درگیری مستقیم با رژیم اسراییل دور باشد، چراکه این اقدام را تله این رژیم برای گسترش جنگ در خاورمیانه می‌داند. اما مقامات ایران تاکید کرده‌اند که اقدامات تل‌آویو بی‌پاسخ نخواهد بود.

تهران با حمایت خود از محور مقاومت منطقه همواره مانع از به ثمر نشستن اهداف امریکا و اسراییل در پیشبرد اهداف‌شان در خاورمیانه شده است. تشدید تنش‌ها با حزب‌الله لبنان خود نشان از جنگ‌افروزی اسراییل دارد و برنامه‌ریزی برای حمله قریب‌الوقوع این رژیم به رفح نشان می‌دهد میل تهاجمی اسراییل در منطقه با کمک‌ها و حمایت ایالات متحده بیشتر شده است.