آیا پزشکیان یک فرصت است؟

اقتصاد۲۴-تاریخ پرتلاطم ایران، همواره سرشار از فرصت‌ها و تهدید‌ها در مسیر توسعه و دموکراسی بوده است. راویان توسعه در ایران می‌گویند، ضرورت دستیابی به توسعه در یک بازه زمانی مشترک در ایران و ژاپن درک شد و در قالب رویایی در یک شب گرم تابستانی برای «امیر کبیر» در ایران و«امپراتور میجی» در ژاپن به تصویر درآمد. کشور آفتاب تابان به هر مشقتی بود این رویا را طی دهه‌های آتی تعبیر کرد و از آن بهره‌های فراوانی برد، اما ایران برای رسیدن به کرانه‌های توسعه و دموکراسی هرچند راه بسیاری را پیمود و هزینه‌های فراوانی را پرداخت، اما به آن دست پیدا نکرده است.

روزی و روزگاری گروهی تصور کردند با نهضت مشروطه، دیگر باید کار توسعه در ایران را تمام شده تلقی کرد. دیکتاتوری رضاخانی از راه رسید، اما خبری از توسعه پایدار نشد. چرخ ایام گشت و گشت و پس از شهریور ۲۰، رویای توسعه در کلام و تصمیمات مردی متجلی شد که ملی شدن صنعت نفت را زمینه‌ساز توسعه پایدار ایران می‌دانست.

این‌بار هم رویای توسعه و آزادی برای ایرانیان تعبیر نشد و به جای توسعه، مدرنیزاسیون نیم بند و به جای آزادی پوپولیسم محمدرضا پهلوی سهم ایرانیان شد. انقلاب ۵۷، دوم خرداد ۷۶ و... همگی تکه‌هایی از رویای قدیمی توسعه و دموکراسی برای ایرانیان را تعبیر کردند، اما باز هم خبری از تحقق توسعه و آزادی پایدار در ایران نشد. این‌بار هم ایرانیان خسته از دهه‌ها دویدن در پی توسعه و آزادی در آستانه مقطعی حساس و مهم در تاریخ معاصر خود قرار گرفته‌اند. تجربه دهه‌های متمادی، اما همراه ایرانیان است.

برخی از استادان دانشگاهی مانند سعید لیلاز، تقی آزاد ارمکی و محمد فاضلی مستقیم از مسعود پزشکیان نام برده و او را واجد شرایط مناسب برای پیشبرد پروژه توسعه و دموکراسی در ایران ارزیابی می‌کنند و چهره دیگری مانند بیژن عبدالکریمی معتقد است، نباید کار را برای مردم آنقدر آسان کرد و باید اجازه داد تا اقشار مختلف جامعه، خود شمایل فرد مورد نظر را رونمایی کنند. عبدالکریمی (گفت‌وگوی کامل بیژن عبدالکریمی روز پنجشنبه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد) در عین حال به ویژگی‌های این گزینه مطلوب اشاره کرده و می‌گوید، «هر کاندیدایی که به صورت صادقانه با مردم سخن بگوید و بر تغییر شرایط کنونی و ایجاد تحول در گفتمان کنونی دست بگذارد شانس انتخاب بیشتری خواهد داشت.» این استاد فلسفه هرچند از بیان مصداقی پرهیز می‌کند، اما در عین حال با نشانه‌هایی که ارایه می‌کند، مشخص است که به کدام گزینه اشاره دارد.

در میان ۶ نامزد انتخابات چهاردهم ریاست‌جمهوری تنها یک چهره است که از تغییر وضع موجود و تحول در قطار مدیریت کشور صحبت می‌کند و ۵ نامزد اصولگرای دیگر همگی خواهان تداوم وضع موجود و راهبری بدون تغییر قطار مدیریت کشورند. سعید لیلاز تحلیلگر اقتصاد سیاسی می‌گوید: «با تایید صلاحیت پزشکیان، پس از دولت سید محمد خاتمی، بزرگ‌ترین فرصت ایجاد شده تا ملت تغییرات بنیادینی در اداره کشور ایجاد کنند.» او ادامه می‌دهد: «بسیار خوشبینم. فرض حاکمیت این است که ممکن است مسعود پزشکیان رییس‌جمهور هم شود و برای این احتمال آماده است.»

بیشتر بخوانید:مسعود پزشکیان، کاندیدای جنجالی این روز‌های انتخابات درباره اقتصاد چگونه فکر می‌کند؟/ حمله پرقدرت پزشکیان در شروع تبلیغات به مدیران بورس

از سوی دیگر، محمد فاضلی معتقد است، «گفتمان پزشکیان به زندگی روزمره مردم، بیشتر از آرمان‌های سیاستمداران اولویت می‌دهد؛ و هر آرمانی را برای ایران و ایرانیان می‌خواهد، نه ایران را برای آرمان‌ها و تمایلات سیاستمداران. گفتمانی که به زندگی و تمایلات ایرانیان اصالت می‌دهد.» تقی آزاد ارمکی، جامعه شناس، اما از منظر متفاوتی به بحث ورود کرده و می‌گوید: «ستاد پزشکیان باید با افراد نخبه، متفکران و استادان دانشگاه ارتباط برقرار کرده، این گزاره‌ها را مفهوم‌پردازی کنند و این گفتمان نهایتا به گوش طبقه متوسط، نیرو‌های واسطه، روشنفکران و... برسد تا موج اجتماعی بلندی شکل بگیرد و کار یکسره شود.»

بیژن عبدالکریمی، اما در پاسخ به این پرسش که «با توجه به تایید صلاحیت مسعود پزشکیان جو مناسبی نسبت به دورنمای آینده ایجاد شده است. این فضا را چطور می‌توان تحلیل کرد؟» می‌گوید که به میزانی که تنوع در میان کاندیدا‌های تایید شده از سوی شورای نگهبان وجود داشته باشد، تا حدودی و نه کاملا فضا مناسب‌تر می‌شود و بخش وسیع‌تری از جامعه را پای صندوق‌ها می‌کشاند. بر اساس گزارش‌هایی که به من داده‌اند در همین روز‌های نخست که ستاد‌های انتخاباتی تشکیل شده به نظر می‌رسد نامزدی که نماینده نوعی تغییر در جامعه است و قصد ندارد در ادامه گفتمان‌های گذشته قرار بگیرد، مورد استقبال مردم قرار گرفته است.

هر کاندیدایی که به صورت صادقانه با مردم سخن بگوید و روی تغییر شرایط کنونی و ایجاد تحول در گفتمان کنونی دست بگذارد شانس انتخاب بیشتری خواهد داشت. من به بیان مصداقی موضوع نمی‌پردازم، اما معتقدم مردم این گفتمان و این تفاوت‌ها را شناخته و در راستای منافع خود اقدام به انتخاب خواهند کرد.

سعید لیلاز در گفت وگوی بلند خود با «اعتماد» درباره اهمیت مشارکت مردم در انتخابات و رای به پزشکیان صحبت می‌کند.