توپ اینفانتینو در دست نوه رئیسی؛ رئیس جمهور‌های ایران باید با هدایای دوران ریاست جمهوری چه کنند؟

اقتصاد۲۴- ابراهیم رئیسی سال ۱۴۰۲ در سومین روز سفر خود به نیویورک، با «جیانی اینفانتینو» -رئیس فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا)- در هتل محل اقامت خود دیدار کرد و گفتگوی کوتاهی داشتند. اینفانتینو در پایان این دیدار یک توپ فوتبال به رئیسی اهدا کرد.تا دیروز تصور این بود که توپ فیفا در موزه‌ی هدایای ریاست جمهوری یا یکی از موزه‌های مرتبط نگهداری می‌شود ولی با خبر حراج توپ به نفع مردم غزه مشخص شد ابراهیم رئیسی آن‌را به نوه‌ی خود بخشیده است! کاری که با قواعد و اصول مرسوم در دوران ریاست‌جمهوری و حتی آیین‌نامه رسمی مصوب هیئت وزران دوره‌ خود او تناقض و تعارض دارد.

آیین‌نامه هدایا چه می‌گوید؟

آیین‌نامه تبادل هدایا با مقام‌ها که سال ۱۳۷۰ در هیئت وزیران وقت مصوب شده بود بار دیگر در مرداد ۱۴۰۲ در جلسه‌ی هیات وزیران دولت سیزدهم مطرح، تصویب و با امضای محمد مخبر اعلام شد.

بر اساس ماده ۴ این آیین‌نامه مقامات و کارکنان دستگاه‌های اجرایی موظفند هرگونه هدیه مصرفی و غیرمصرفی مرتبط با مسئولیت شغلی را که مستقیماً از مقام‌های خارجی دریافت می‌کنند، به مقام مجاز یا مسئولان امر در دستگاه اجرایی مربوط تحویل دهند تا ضمن ثبت در سامانه‌ ثبت هدایای مقامات و کارکنان، مطابق ضوابط آیین‌نامه اقدام گردد.

در ماده ۵ این آیین‌نامه به وضوح آمده است: هدایای اعطایی به رییس‌جمهوری برای نگهداری به موزه هدایای نهاد ریاست‌جمهوری تحویل داده می‌شود تا اقدامات لازم به‌منظور ثبت آنها در فهرست اموال دولت جمهوری اسلامی ایران انجام شود.
ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران و یک شخصیت حقوقی در یک سفر و دیدار رسمی، توپ را از رئیس فیفا هدیه گرفته است و با توجه به بندهای آیین‌نامه وظیفه داشته آن‌را در سامانه هدایا ثبت کند و به موزه تحویل بدهد. اما توپ را به نوه‌ی خود هدیه بخشیده است.

هدایای ریاست‌جمهوری از آیت‌الله خامنه‌ای تا روحانی

سال ۱۳۶۲ و در زمان رئیس‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای موزه‌ای در خیابان پاستور تهران برای نگهداری هدایای ریاست‌جمهوری در نظر گرفته شد و سه سال بعد آغاز به کار کرد. در آن دوران ۴۴۶ هدیه شامل ۲۶۷ هدیه نفیس از مردم و ۱۷۹ هدیه از مقام‌های خارجی به این محل سپرده شد. آن هدایا در کنار هدایای دوره‌ی رهبری ایشان در مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود و در معرض دید عموم قرار دارد.

اکبر هاشمی رفسنجانی روش متفاوتی داشت. موزه‌ای او در شهر رفسنجان افتتاح شد تا هدیه‌های رسمی و غیررسمی که مردم، سازمان‌ها و مقام‌های کشورها به او تقدیم کرده بودند، در این موزه گرداوری شود. موزه ریاست‌جمهوری رفسنجان سال ۱۳۷۰ طراحی و در سال ۱۳۷۸ در دوره‌ی سید محمد خاتمی -رئیس‌جمهور وقت- افتتاح شد.
این موزه ۸ غرفه دارد که در هر کدام اشیاء متفاوتی و متناسب با آن قرار گرفته است. درمجموع تعداد ۶۷۶ شی از طرف مردم و ۴۴۸ شیء از طرف مقام‌های کشورهای مختلف جهان به‌عنوان هدیه به دولت هاشمی اهدا شده بود که در این موزه به نمایش درآمده و بازدید آن برای عموم مردم آزاد است.

موزه ریاست‌جمهوری ایران در دوران خاتمی پایه‌گذاری و سال ۱۳۸۴ همزمان با هفته‌ی موزه‌ها در محل کاخ سعدآباد افتتاح شد. این موزه با هدف گردآوری هدایای تمام دوره‌های ریاست جمهوری و مقام‌های رسمی ایران شروع به کار کرد و طراحی، چیدمان و نورپردازی آن نیز متناسب با کاربری موزه‌ی جمهوری بود. بنا شد موزه‌ی یادمان‌های ریاست‌جمهوری زیر نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی باشد. پس از افتتاح تا زمان تغییر دولت بعد بازدید برای عموم مردم آزاد بود.

روشی که احمدی‌نژاد و دولت او درمورد هدایای ریاست‌جمهوری پیش گرفت، نوعی خیانت در امانت بود. در دوره‌ ریاست‌ او بر دولت، موزه آثار اهدایی به روسای جمهوری در کاخ سعدآباد به صورت نیمه‌تعطیل درآمد و احمدی‌نژاد پس از اتمام دوران مسئولیتش تمام آثار اهدایی را به بهانه ایجاد موزه یادمان‌ها در حرم امام خمینی (ره) با خود برد.


۵ شهریور ۱۳۹۲ سایت جماران از قول یک مقام آگاه در نهاد ریاست‌جمهوری جزییاتی درمورد خروج هدایای رییس‌جمهور از ساختمان موزه در سعدآباد فاش کرد. در ساعت‌های پایانی جمعه شب ۱۱ مرداد و چند ساعت پیش از آغاز مراسم تنفیذ ریاست‌جمهوری روحانی‌، هدایای خارجی این موزه با چند دستگاه کامیون به مکانی نامعلوم منتقل شد.
اوایل تیرماه همان سال سید حسین موسوی -رییس دفتر احمدی‌نژاد- نامه‌ای به معاونش -مهدی آشتیانی- مدیریت ساختمان موزه هدایا بود- نوشت و به او دستور داده بود بنا به خواست احمدی‌نژاد هدایای ۸ ساله‌ی دوران ریاست‌جمهوری‌اش فهرست و بسته‌بندی شوند. این کار از اوایل تابستان آغاز شد.

۲۲۸۳ قلم هدیه که همگی برچسب اموال نهاد ریاست‌جمهوری داشتند و اطلاعات آن‌ها در سیستم اموال موزه هدایا ثبت و ضبط شده بود، در ۴ کامیون قرار گرفتند و با اسکورت ۵ ماشین زرهی اسکورت به ساختمان لادن در میدان ونک منتقل شدند. علیرضا نجاتی -معاون وقت اداره کل تشریفات دفتر رییس‌جمهور- با امضای یک رسید خروج هدایا و انتقال اموال نهاد با دستور تشریفات ریاست‌جمهوری را تایید کرده بود.

لادن نام ساختمان هفت طبقه محل استقرار احمدی‌نژاد پس از دوران ریاست‌جمهوری بود که هدایا بدون حضور و نظارت کارشناسان موزه در طبقات آن جا داده شدند و بعضی آسیب دیدند. در دوران احمدی‌نژاد تغییراتی در آیین‌نامه هدایا داده شد که با مفاد خود آن در تناقض بود و به رئیس‌جمهور اجازه تملک هدایا را می‌داد. سرانجام اعلام شد بخشی از آثار او در مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران به نمایش درآمده است.

حسن روحانی سال ۱۳۹۹ با تحویل هدایای نفیس دوره‌ی ریاست‌جمهوری‌اش، به میراث فرهنگی موافقت کرد و موزه هنرهای زیبا در کاخ سعدآباد برای نمایش آثار و هدایا در نظر گرفته شد ولی با بحث‌هایی همراه بود. مدتی بعد، خبری درمورد جانمایی آثارِ دوران ریاست‌جمهوری روحانی در موزه ارتباطات منتشر شد. بحث همین جا خاتمه پیدا نکرد و زمزمه‌هایی از احتمال واگذاری کامل فضای موزه‌ای به نهاد ریاست‌جمهوری شنیده شد. فارغ از تمامی بحث‌ها درمورد محل موزه و مدیریت آن، حسن روحانی نیز هدایا و اقلام نفیسی را که به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران دریافت کرده بود، در سامانه ثبت کرد و این هدایا به محل موزه منتقل شدند.

تکرار رفتار احمدی‌نژاد در دوران رئیسی؟

با انتشار خبر حراج توپ اهدایی رئیس فیفا به ابراهیم رئیسی این پرسش به میان می‌آید که سایر هدایا و اقلامی که در طول سه سال مسئولیت او به‌عنوان رئیس‌جمهور دریافت کرده است، کجا هستند و چطور نگهداری می‌شوند؟ آیا هدایا در سامانه هدایای مقامات و کارکنان ثبت شده‌اند؟ اگر این گونه است، توپ فیفا پس از ثبت و با چه مجوزی خارج شده و به دست نوه‌ی رئیس‌جمهور پیشین رسیده است؟
و اگر هدایا ثبت نشده‌اند، دلیلش چه بوده و چه کسی چنین اجازه‌ای به رئیس‌جمهور داده است؟با وجود ارزشمندی حراج و فروش به نفع مردم غزه و هر نوع کمکی به اهالی این سرزمین زیر ستم، باید در نظر گرفت که این توپ جزو اموال و دارایی‌های شخصی رئیسی و خانواده‌اش نبوده است و خانواده‌ی او بخشی از بیت‌المال را به نام خود حراج می‌کنند و نه چیزی را که به خودشان تعلق داشته باشد.