چرا جام جهانی ۲۰۳۴ به عربستان رسید؛ منتقدان چه می‌گویند؟/ نقش رفیق گرمابه و گلستان بن سلمان در اعطای میزبانی

 

اقتصاد ۲۴- فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) روز چهارشنبه گذشته تایید کرد که عربستان سعودی به عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۳۴ انتخاب شده است. تورنمنت ۲۰۳۴ بزرگترین تورنمنت تاریخ خواهد بود و برای اولین بار ۴۸ تیم برای کسب جام مورد علاقه رقابت خواهند کرد. در ادامه راجع به آنچه درباره جام جهانی ۲۰۳۴ می‌دانیم خواهیم پرداخت: 

بازی‌های جام جهانی ۲۰۳۴ کجا برگزار می‌شوند؟

بازی‌ها در ۱۵ استادیوم در پنج شهر در سراسر عربستان سعودی برگزار خواهند شد: ریاض، جده، الخبر و ابها، و هم چنین نئوم که آخری پروژه عظیم آینده نگرانه نیم تریلیون دلاری مدنظر شاهزاده "محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان سودی است که در حال ساخت در شمال غربی عربستان است.

محمد بن سلمان احتمالا برای ساخت ۱۱ استادیوم جدید و هم چنین زیرساخت‌هایی که قادر به میزبانی از هزاران تماشاگر از سراسر جهان هستند، هزینه‌های زیادی را صرف خواهد کرد. این برنامه‌ها شامل ساخت یک استادیوم بزرگ جدید در پایتخت عربستان سعودی است که میزبان بازی افتتاحیه و فینال خواهد بود. استادیوم بین المللی ملک سلمان پس از تکمیل ظرفیت میزبانی از ۹۲ هزار نفر را خواهد داشت که آن را به یکی از بزرگترین استادیوم‌های فوتبال در جهان تبدیل می‌کند.

صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان توسعه تعدادی از پروژه‌های استادیوم جاه طلبانه آن کشور را هدایت می‌کند، از جمله آن‌ها می‌توان به "المربع الجدید" استادیومی با ظرفیت ۴۵۰۰۰ نفر که از مجموعه‌ای از ساختمان‌های صخره مانند که توسط دره‌ها از هم جدا می‌شود و استادیوم "روشن" با اندازه مشابه، که متشکل از مجموعه‌ای از ساختار‌های خرده مانند کریستالی که رو به آسمان دارند خواهند بود. 

 

جام جهانی ۲۰۳۴ چه زمانی برگزار می‌شود؟

باید دید که آیا این مسابقات در تابستان برگزار می‌شود یا همانند مسابقات قطر به دومین جام جهانی‌ای تبدیل می‌شود که در زمستان برگزار خواهد شد. رئیس اتحادیه فوتبال عربستان احتمال برگزاری یک تورنمنت تابستانی را رد نکرده، اما به دلیل گرمای شدید در آن کشور احتمال برگزاری مسابقات در اواخر سال بیش‌تر است.

چرا عربستان سعودی برای میزبانی جام جهانی انتخاب شد؟

فیفا در ارزیابی خود، به دلیل زیرساخت‌های پیشنهادی، برنامه‌های سرمایه گذاری عظیم و ظرفیت بالقوه تجاری مسابقات، بالاترین امتیاز خود را با میانگین امتیاز ۴.۲ از ۵ به عربستان داد.

 

منتقدان اعطای میزبانی جام جهانی به ریاض چه می‌گویند؟ 

انتخاب عربستان سعودی برای میزبانی جام جهانی به دلیل سابقه منفی حقوق بشر در این کشور در برخی از محافل جنجالی ایجاد کرده است. ۲۱ گروه حقوق بشری از جمله عفو بین‌الملل، ناظران سعودی و اتحادیه‌های کارگری بین‌المللی در بیانیه‌ای در روز چهارشنبه تصمیم فیفا برای اعطای میزبانی این مسابقات به ریاض را به دلیل حمایت ضعیف آن کشور از حقوق کارگران محکوم کردند.

منتقدان مدت هاست که عربستان سعودی را به استفاده از ورزش برای منحرف کردن توجه افکار عمومی از رویه‌های ضعیف حقوق بشری و سیاست‌های زیست‌محیطی خود، که به "شستشوی ورزشی" معروف است، متهم می‌کنند. فیفا در پاسخ اعلام کرده که مقام‌های سعودی "تعهدات ملموس" را برای احترام به حقوق بشر ارائه کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:  ولخرجی عربستان برای جام جهانی ۲۰۳۴

نشریه آمریکایی "نیوریپابلیک" در انتقاد از تصمیم فیفا در مطلبی تحت عنوان "جام جهانی عربستان بزرگترین ننگ فوتبال بین المللی است" نوشته است: "این تصمیمی شرم آور برای پاداش دادن به رژیم فاسد سعودی است. ورزش فوتبال به سوی قهقرایی شرم آور حرکت می‌کند. جام جهانی مردان در کشوری برگزار خواهد شد که مدت هاست یکی از بدترین ناقضان حقوق بشر در سیاره زمین به شمار می‌رود. کشوری که کارزار حملات هوایی را با هدف نابود کردن شورشیان حوثی آغاز کرد و مردم یمن را به گرسنگی کشاند. کشوری که ولیعهد آن دستور تکه تکه کردن "جمال خاشقجی" روزنامه نگار مقیم آمریکا و منتقد حکومت سعودی را در کنسولگری عربستان در ترکیه در سال ۲۰۱۸ صادر کرد. کشوری که حقوق زنان را نقض کرده است. کشوری که حقوق کارگران مهاجر را نادیده گرفته و باعث مرگ آنان شده است. کشوری که به آزادی بیان اهمیتی نمی‌دهد. همه کسانی که برای فیفا کار می‌کنند، نهادی که تصمیم می‌گیرد چه کسی میزبان بزرگ‌ترین رویداد فوتبال جهان باشد، همه این موارد را می‌دانند، اما برایشان اهمیتی نداشته است. در جریان انتخاب قطر برای میزبانی مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ نیز فضایی مملو از فساد و رشوه وجود داشت. قطر در حالی برای میزبانی انتخاب شد که رقیب آن یعنی آمریکا که نامزد شده بود بسیاری از زیرساخت‌های لازم را در اختیار داشت و فوتبال در آن نسبتا محبوب بود. شایان ذکر است در همان سال، روسیه میزبانی جام جهانی ۲۰۱۸ را دریافت کرد که چهار سال پس از الحاق کریمه از طریق تهاجم و چهار سال قبل از حمله کامل به اوکراین بود. روسیه نیز از طریق رشوه دادن برنده جایزه میزبانی جام جهانی شد".

این نشریه در پایان می‌نویسد: "میزبانی جام جهانی مزایای قدرت نرم را به همراه دارد که گسترده و نامشهود است. بن سلمان این را می‌داند. فیفا نیز این را می‌داند. جام جهانی ۲۰۳۴ بدون شک یک مضحکه خواهد بود. برای عربستان سعودی و به ویژه بن سلمان، اما بدون شک موفقیتی بزرگ خواهد بود".

روزنامه بریتانیایی "دیلی تلگراف" نیز در گزارشی در انتقاد از انتخاب عربستان سعودی به عنوان میزبان رقابت جام جهانی ۲۰۲۴ نوشته بود: "چگونه عربستان سعودی برای میزبانی جام جهانی می‌تواند امتیاز ۴.۲ از ۵ را دریافت کند که بالاترین امتیاز تاریخ است، در حالی که ۱۱ استادیوم از ۱۵ استادیوم مدنظر آن کشور برای برگزاری مسابقات هنوز ساخته نشده‌اند؟! رژیمی که قتل "جمال خاشقجی" روزنامه‌نگار واشنگتن پست را تنها شش سال پیش تایید کرد، با چه معیار‌هایی صرفاً به عنوان یک تهدید "متوسط" برای حقوق بشر طبقه‌بندی شده است؟! این جام جهانی‌ای خواهد بود که تمام معیار‌های متعارف را مخدوش می‌کند. یکی از مکان‌های برنامه ریزی‌شده، استادیومی با دریاچه‌ای که ۱۹۸ بالاتر از حومه ریاض قرار دارد و شامل صخره‌هایی حک شده است، به قلمرو علمی - تخیلی بیش‌تر شباهت دارد تا محل برگزاری مسابقات ورزشی. معمای آزاردهنده‌تر آن است که چه کسی برای ساخت چنین مکان‌هایی پیدا می‌شود، یا آن که ۱۸۵۰۰۰ اتاق اضافی هتل، یا زیرساخت‌های جاده‌ای و راه‌آهن مورد نیاز برای عبور از بخش‌های وسیع بیابانی غیر مهمان‌نوازانه چگونه عملیاتی خواهند شد؟"

"دیلی تلگراف" در ادامه می‌نویسد: "در گزارش اخیر دیده بان حقوق بشر به آمار رسمی دولت عربستان سعودی اشاره شده که طبق آن ۸۸۴ بنگلادشی تنها در هفت ماه در آن کشور جانباختند. جام جهانی ۲۰۳۴ عربستان شاهکار اینفانتینو را نشان می‌دهد: اولین جام جهانی در سرزمینی که نظارت در آن ناچیز است و جریان نقدینگی آن هرگز متوقف نمی‌شود. شخص او ماهیت مضحک فیفا را نشان می‌دهد: یک بوروکرات میان رده که توسط شورایی انعطاف پذیر به قدرت مطلق ارتقا یافته است. این یک تسلیم است که در آن ورزش چاره‌ای جز ایستادن و تماشا کردن ندارد". 

 

بی توجهی اینفانیتنو به انتقادات حقوق بشری و روابط گرم با محمد بن سلمان

این انتقادات، اما گویا برای "جیانی اینفانتینو" رئیس فیفا اهمیت چندانی ندارد. او در اوایل سال ۲۰۲۱ زمانی که اکثر نقاط جهان گرفتار محدودیت‌های ناشی از قرنطینه به دلیل پاندمی کووید بودند سفری دو روزه به عربستان سعودی داشت. او در خرابه‌های درعیه، خانه اجدادی خاندان آل سعود برای یک ویدئوی تبلیغاتی دولت آن کشور حضور یافت، در آنجا به مراسم رقص شمشیر سنتی اعراب پیوست و از عشق تازه اش به غذا‌های سعودی گفت. او در آن زمان گفته بود: "آنچه در اینجا ایجاد شده شگفت انگیز است... این چیزی است که جهان باید بیاید و ببیند". روابط شکوفا بین فیفا و حکومت عربستان به رهبری "محمد بن سلمان" ولیعهد آن کشور در هفته جاری به نقطه اوج خود رسید زمانی که عربستان سعودی میزبانی جام جهانی ۲۰۳۴ را از آن خود ساخت.

"رونان اوین" رئیس سازمان حامیان فوتبال اروپا اعطای میزبانی جام جهانی ۲۰۳۴ به عربستان سعودی را "روز تاریکی برای حقوق بشر و کل فوتبال" توصیف کرد. او افزود: "به نظر می‌رسد فیفا و انجمن‌های وابسته به آن از اشتباهات گذشته درسی نیاموخته‌اند".

 

هزینه‌های فراوان ریاض برای "دیپلماسی ورزشی"

عربستان سعودی در سالیان اخیر در تلاش گسترده برای ایجاد روابط از طریق "دیپلماسی فوتبال" و معاملات پرسود حمایت مالی بوده است. در همین حال، فیفا متحدی با نفوذ با قدرت مالی برای حمایت از جاه طلبی‌های خود برای رشد به دست آورده است. ویدئوی تولید شده در سال ۲۰۲۱ برای وزارت ورزش عربستان سعودی تنها یکی از نشانه‌های علاقه فزاینده اینفانتینو به طرح‌های حکومت عربستان سعودی برای فوتبال بود. او از سال ۲۰۱۷ به عنوان رئیس فیفا به طور منظم به این کشور سفر کرده بود و در بازی افتتاحیه جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه کنار محمد بن سلمان نشسته بود و پس از آن در یک مسابقه بوکس با حضور محمد بن سلمان در جده شرکت کرد و بار دیگر برای افتتاحیه جام جهانی قطر در سال ۲۰۲۲ به او پیوست.

عربستان سعودی علاوه بر فوتبال به عنوان بخشی از برنامه گسترده‌تر آزادسازی اقتصادی و اجتماعی تحت رهبری محمد بن سلمان، شروع به افزایش سرمایه‌گذاری‌های خود در ورزش از جمله گلف، تنیس و مسابقات اتومبیلرانی فرمول یک کرده است. بر اساس گزارش اخیر Play the Game ابتکار عملی که توسط موسسه مطالعات ورزشی دانمارک اجرا می‌شود، نهاد‌های سعودی از جمله صندوق سرمایه گذاری عمومی، صندوق سرمایه گذاری دولتی آن، کشور و هم چنین شرکت نفت عربستان سعودی آرامکو، اکنون بیش از ۹۰۰ قرارداد حمایت ملی ورزشی را امضا کرده‌اند و تقریبا ۲۰۰ مورد از آن اسپانسرشیپ‌ها صرفا در حوزه فوتبال بوده است.

هم چنین، فدراسیون فوتبال عربستان سعودی از سال ۲۰۲۱ به این سو با ده‌ها همتای خود، عمدتا از آسیا و آفریقا، در حال ایجاد روابط در سراسر بازی بوده است. ورود ریاض به عرصه فوتبال در روز‌های پس از برگزاری جام جهانی قطر سرعت گرفت. در نتیجه آن تلاش ها، "کریستیانو رونالدو" ستاره پرتغالی با بیش‌ترین تعداد دنبال کننده در شبکه‌های اجتماعی، به باشگاه النصر مستقر در ریاض پیوست که اولین خرید از بین بسیاری از خرید‌های مطرح برای لیگ برتر عربستان بود.

 

 چگونه استادیوم‌های دیجیتال، ورزش را در عربستان سعودی متحول خواهند کرد؟ 

فراتر از جام جهانی ۲۰۳۴، عربستان سعودی جاه طلبی‌های بیش تری برای حوزه ورزش دارد از جمله استفاده از "استادیوم‌های دیجیتال" که ظرفیت بالقوه افزایش تعامل هواداران، ساده کردن عملیات و بهبود امنیت را ارائه می‌دهد. از آنجایی که افراد بیشتری در خانه در پلتفرم‌های استریم بازی‌ها را تماشا می‌کنند استادیوم‌های دیجیتال می‌توانند یک تغییر بالقوه برای بخش ورزش عربستان سعودی باشند.

پیش‌بینی می‌شود که بخش استادیوم دیجیتال شاهد رشد قابل‌توجهی باشد و رشد سالانه ۲۰.۶ درصدی در فاصله سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۷ داشته باشد و به ارزش ۱۹۱.۷ میلیارد دلار برسد که ناشی از نیاز به عملکرد کارآمدتر استادیوم و تقاضا برای تقویت تجربه هواداران خواهد بود. یک نظرسنجی انجام شده نشان داد که ۷۷ درصد از طرفداران ورزش مایل هستند بیش‌تر برای بلیط یک استادیوم دیجیتال هزینه کنند، در حالی که ۸۸ درصد معتقدند که فناوری استادیوم دیجیتال تجربه تماشای آنان را تقویت می‌کند.

بیشتر بخوانید:  عکس/ استادیوم‌های عربستان برای جام جهانی ۲۰۳۴

مزایای استادیوم‌های دیجیتال در منطقه خاورمیانه به طور فزاینده‌ای آشکار شده است. در طول جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲، اقدامات امنیت سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی و ابزار‌های مدیریت جمعیت، برگزاری یک رویداد امن و یکپارچه را تضمین کرد و ارزش این فناوری‌های پیشرفته را نشان داد. افزایش ۸ درصدی تولید ناخالص داخلی واقعی قطر در سه ماهه چهارم ۲۰۲۲، تأثیر اقتصادی استادیوم‌های دیجیتالی را نشان می‌داد که در موفقیت میزبانی آن کشور برای جام جهانی نقش مهمی داشت.

عربستان سعودی قصد دارد با اولویت بندی عناصر کلیدی، مانند ارتقای استادیوم‌ها به محیط‌های دیجیتال پیشرفته، نقشه‌برداری از شخصیت‌های کاربر و تطبیق تجربیات دیجیتال با ابزار‌هایی مانند اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده (AR) و برنامه‌های تعاملی، موفقیت نهایی این استادیوم‌ها را تضمین کند.

منبع: العربی الجدید، فایننشال تایمز، اکونومی میدل ایست، دیلی تلگراف