قرعه تندرو‌ها برای کابینه؛ فشار حداکثری به دولت با ثبت استیضاح همتی و پاک‌نژاد در سامانه مجلس

اقتصاد۲۴-در روز‌های گذشته با شکست پروژه استعفای پزشکیان، چهره‌های تندرو مجلس پروژه جدیدی را برای حمله و تضعیف دولت با نام «استیضاح» کلید زدند. این درحالی بود که در روز‌هایی که نمایندگان عضو پایداری مجلس دنبال استیضاح وزرای پزشکیان بودند، ویدئوی تذکر رهبر انقلاب درباره استیضاح وزرا در مدت کوتاه مسئولیت سه یا چهار‌ماهه در فضای مجازی وایرال شد. اما تذکر رهبری هم نتوانست مانع تلاش‌های این نمایندگان برای ثبت طرح استیضاح شود.

استیضاح حق قانونی نمایندگان مجلس برای نظارت بر عملکرد دولت است که البته بسته به همسویی و دوری و نزدیکی با دولت، ممکن است این حق به فراموشی سپرده شود؛ مانند آنچه درباره دولت سیزدهم شاهد بودیم و طرح استیضاح به‌ویژه سال اول آن دولت یک تابو بود. یا مانند دولت چهاردهم به حربه‌ای برای تسویه‌حساب سیاسی تبدیل شود. البته سرنوشت طرح‌های استیضاحی که تحت تأثیر فضای سیاست‌زده و برای تخریب دولت‌ها رقم می‌خورند، تقریبا قابل پیش‌بینی است و جز یک فضاسازی، دستاوردی با خود ندارند.

‌اینکه کشور در شرایطی سخت و البته پیچیده قرار دارد بر کسی پوشیده نیست. منطقه در وضعیت جنگی است، ایران درگیر ناترازی شدید انرژی است، تحریم‌های ایران همچنان پابرجاست و نرخ دلار متأثر از شرایط بیرونی و تصمیمات همین مجلس که دولت را مکلف به تک‌نرخی‌کردن دلار کرده، درحال رشد است و معاش مردم هم مانند گذشته در مضیقه؛ بنابراین جمیع شرایط، فشار بر دولت را برای تصمیم‌گیری‌هایی برای سامان‌دادن به اقتصاد اجتناب‌ناپذیر می‌کند. اما مسئله اصلی، هدف طراحان استیضاح است. فارغ از نیت‌خوانی طراحان استیضاح، اینکه وزرا بتوانند در کمتر از پنج ماه در بحرانی‌ترین روز‌های منطقه و کشور، تصمیماتی را که در شرایط ثبات هم تبعات بسیاری داشت، اجرائی کنند و بابت تبعات آن بازخواست شوند، شائبه تسویه‌حساب سیاسی تندرو‌ها از زخم شکست در انتخابات ریاست‌جمهوری را تداعی می‌کند.

در این بین، در هفته‌های گذشته، جلسه‌هایی در کمیسیون‌های مربوطه با عبدالناصر همتی و محسن پاک‌نژاد برای بررسی چالش‌های موجود در این وزارتخانه‌ها برگزار شده بود، اما آن‌طور که به نظر می‌رسد، این جلسات چندان قانع‌کننده نبوده و برخی نمایندگان مجلس سعی دارند در همین ابتدای کار دولت، از ابزار‌های قانونی خود استفاده کنند. حال برخی نمایندگان مجلس به عملکرد وزیر نفت در مدیریت منابع نفتی و عدم تحقق اهداف تعیین‌شده در این حوزه اعتراض دارند. مشکلات مربوط به صادرات نفت و کاهش درآمد‌های نفتی نیز از دیگر دلایل استیضاح وزیر نفت معرفی شده است. برخی دیگر از نمایندگان مجلس نیز به عملکرد وزیر اقتصاد در مدیریت اقتصادی کشور و محقق‌نشدن وعده‌های اقتصادی اعتراض دارند. افزایش نرخ تورم و کاهش ارزش پول ملی نیز از دیگر دلایل استیضاح وزیر اقتصاد است.

البته این پروژه فشار بر دولت، مطلوب اکثریت اصولگرایان در مجلس نیست و برای نمونه موسی غضنفرآبادی، نماینده اصولگرای مجلس، ضمن تأکید بر اهمیت همکاری و حمایت از دولت در شرایط کنونی، گفته است: استیضاح وزرا در این مقطع به صلاح نیست. او که خود جزء منتقدان دولت است، در گفت‌وگویی با «شرق»، در پاسخ به پرسشی درباره مباحث مطرح‌شده درباره استیضاح وزرای دولت و انتقادها نسبت به عملکرد دولت گفت: «در شرایط کنونی و با توجه به وضعیت کشور، استیضاح وزرا مناسب نیست و همان‌طورکه رئیس مجلس نیز بیان کردند، دولت نیاز به حمایت و فرصت دارد تا بتواند برنامه‌های خود را اجرائی کند. با‌این‌حال، اگر عملکرد دولت و وزرا به‌گونه‌ای باشد که مسئولیت‌ها به‌درستی انجام نشود یا اقدامات جدی و کارشناسی‌شده‌ای صورت نگیرد، مجلس موظف است وارد عمل شود».

بیشتر بخوانید:استیضاح وزیر اقتصاد و نفت در مجلس کلید خورد

همچنین راه‌افتادن موج استیضاح‌ها توسط نمایندگان تندرو، با انتقاد صریح محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، همراه شد. او چندی پیش در نطق پیش از دستور خود ضمن نمایشی و سیاسی خواندن این اقدام، بیان کرد: «تا زمانی که جلسات نظارتی در سطوح مختلف مجلس و پیگیری‌ها در جلسات هماهنگی بین قوا به بن‌بست نرسد، اقداماتی مانند استیضاح در اوج بحران قیمت ارز خطاست. چنین تصمیمی هر‌چند ممکن است برای مجلس آورده سیاسی بیاورد، اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، لطمه به اقتصاد و زندگی مردم است؛ چرا‌که بازار ارز را برای چند ماه بی متولی می‌کند و مسئولان اجرائی توجیه کافی برای رها‌کردن قیمت ارز پیدا خواهند کرد». رئیس مجلس با اشاره به دیدار نمایندگان با رهبر انقلاب بیان کرد: «رهبری صراحتا فرمودند که موفقیت رئیس‌جمهور، موفقیت همه ماست و از همه ما خواستند که این مسئله را از بن دندان باور کنیم. براساس چنین تکلیف روشنی که رهبر انقلاب برای مجلس تعیین کردند، سیاست ما کمک به دولت و یاری به جناب آقای رئیس‌جمهور برای حل مسائل مردم است».

البته احمد فاطمی، عضو فراکسیون مستقلین مجلس شورای اسلامی، نیز درباره پشت صحنه استیضاح زودهنگام وزرای دولت پزشکیان گفت: به اندازه‌ای مشکلات زیاد شده و تورم و گرانی در حوزه ارز افزایش پیدا کرده است که تحلیل من به عنوان عضو فراکسیون مستقلین و حامی پزشکیان این است که نطق اخیر آقای قالیباف درباره استیضاح وزرا اشتباه است. دولت باید آن اشتباهاتی را که بانک مرکزی کرد، پاسخ بدهد. ما نمی‌توانیم رئیس بانک مرکزی را به اینجا بیاوریم، بنابراین مجبور هستیم آن نهاد مرتبط با بانک مرکزی را که همتی متولی آن است پاسخ‌گو کنیم. او افزود: معتقدم اگر این سیاست‌ها اصلاح نشوند و تصمیمات عاجلی گرفته نشود، بنده از کسانی هستم که درباره استیضاح و استفاده از ابزار‌های نظارتی کوتاه نخواهم آمد.

احمد نادری، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی، نیز درباره به صلاح‌نبودن استیضاح وزرای دولت چهاردهم در برهه کنونی خاطرنشان کرد: آقای دکتر قالیباف تأکید کردند که در این برهه زمانی، به صلاح نیست وزرا استیضاح شوند، ولی در هر صورت طبق آیین‌نامه داخلی مجلس استیضاح حق نمایندگان است و هر استیضاح با حداقل ۱۰ امضا رسمیت دارد. نادری یادآور شد: البته هیچ‌یک از دو استیضاح ثبت‌شده، هنوز به هیئت‌رئیسه مجلس ارسال نشده و احتمالا طراحان این دو طرح استیضاح به دنبال این هستند که سایر نمایندگان را هم برای امضای طرح متقاعد کنند.

به‌هرحال تاکنون نام دو وزیر برای استیضاح ثبت شده است و باید دید هیئت‌رئیسه مجلس چه زمانی این طرح‌ها را اعلام وصول خواهد کرد و چه زمانی برای بررسی به صحن خواهد آمد. با توجه به فشار حداکثری که اقلیت پایداری برای حمله به دولت در پیش گرفته، بعید است به این زودی‌ها سروصدای این طرح آرام شود و تذکر رئیس مجلس و چهره‌های اصولگرا در باب زود‌بودن استیضاح نیز چاره کار نبوده است. در نتیجه باید دید این جریان تا کجا پیش خواهد رفت و نتیجه استیضاح چه خواهد شد.