بازگشت طوفانی ترامپ؛ درباره آغاز به کار دونالد ترامپ و فرمان‌های اجرایی جنجالی‌اش پس از تحلیف

اقتصاد۲۴- دونالد ترامپ که قرار است از امروز، رسماً رئیس‌جمهور جدید آمریکا شود، چندی پیش اعلام کرد که در ۲۴ ساعت اول ریاست‌جمهوری او، به «دیکتاتور» تبدیل خواهد شد. اکنون، با نزدیک شدن به مراسم تحلیف ترامپ در تاریخ ۲۰ ژانویه ۲۰۲۴، برنامه‌های رئیس‌جمهور منتخب برای نخستین روز کاری‌اش در دفتر ریاست‌جمهوری به‌وضوح روشن‌تر می‌شود.

ترامپ به سناتور‌های جمهوری‌خواه گفته است که حدود ۱۰۰ فرمان اجرایی را برای روز اول ریاست‌جمهوری خود آماده می‌کند، هدف او تغییرات اساسی و توقف بسیاری از برنامه‌های قانونی دولت بایدن است. ترامپ و هیئت‌دولت او ماه‌هاست که لیست بلندی از اقداماتی که در روز اول انجام خواهند داد، ازجمله بستن مرز ایالات‌متحده و مکزیک، پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین و بخشش زندانیان ۶ ژانویه ۲۰۲۱ را آماده کرده‌اند.

ترامپ در مصاحبه‌ای که نوامبر ۲۰۲۴ با نشریه تایم داشت، گفت: «ببینید، من تقریباً هر کاری را که بایدن انجام داده، از طریق فرمان اجرایی می‌توانم لغو کنم؛ و در روز اول، بسیاری از این اقدامات لغو خواهند شد.» درحالی‌که برخی از وعده‌های روز اول ترامپ ممکن است از طریق اقدام اجرایی محقق شود، برخی دیگر به ماه‌ها یا حتی سال‌ها مذاکره با کنگره نیاز خواهند داشت.

نبرد‌های حقوقی بر سر چندین دستور پیشنهادی او اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد، به‌ویژه در حوزه حق شهروندی بدو تولد و قوانین مربوط به حقوق افراد ترا جنسیتی. همچنین مشخص نیست که آیا ترامپ قادر خواهد بود به تمام وعده‌هایش در ساعات اولیه بازگشت به «اوال هال» عمل کند یا خیر!

برای رسیدن به پاسخ این پرسش، شناخت حدود اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا و دستورات قانونی اجرایی او ضرورت خواهد داشت. دستور اجرایی یا Executive Order یک دستورالعمل یا حکمی است که رئیس‌جمهور ایالات‌متحده از اختیارات خود استفاده می‌کند و به نهاد‌های فدرال دستور می‌دهد که چگونه از اختیارات خود استفاده کنند.

این دستورات معمولاً برای مدیریت و تنظیم عملیات دولت فدرال به کار می‌روند. دستورات اجرایی به‌طور مستقیم بر قانون اساسی یا قوانین کنگره مبتنی نیستند، بلکه براساس اختیاراتی هستند که قانون اساسی به رئیس‌جمهور داده است. قانون اساسی ایالات‌متحده اختیارات خاصی را به رئیس‌جمهور اعطا کرده است، ازجمله ریاست بر قوه مجریه و فرماندهی کل نیرو‌های مسلح. این اختیارات مبنای قانونی برای صدور دستورات اجرایی هستند. از محدودیت‌های دستورات اجرایی، این است که این دستورات نمی‌توانند قوانین کنگره را نقض کنند یا از اختیاراتی که قانون اساسی به قوای دیگر داده است، فراتر روند.

بیشتر بخوانید:حجم معاملات میم‌کوین ترامپ از ۱۱ میلیارد دلار گذر کرد

کنگره می‌تواند با تصویب قوانینی دستورات اجرایی را لغو کند یا محدودیت‌هایی برای آنها تعیین کند. دیوان عالی ایالات‌متحده نیز می‌تواند اعتبار قانونی دستورات اجرایی را موردبررسی قرار دهد. این دستورات معمولاً در مورد موضوعاتی مانند سیاست خارجی، امنیت ملی، امور مالی و بودجه، استخدام و مدیریت کارکنان دولتی و مسائل زیست‌محیطی صادر می‌شوند. اساساً دستورات اجرایی نمی‌توانند حقوق اساسی شهروندان را سلب یا محدود کنند. این حقوق براساس قانون اساسی و متمم‌های آن تضمین‌شده‌اند.

یکی از مهم‌ترین تأثیرات و اهداف دستورات اجرایی توانایی رئیس‌جمهور در ایجاد تغییرات سریع در سیاست‌های دولت بدون نیاز به تصویب قانون از سوی کنگره است. به‌عنوان‌مثال، رئیس‌جمهور می‌تواند با دستور اجرایی یک پیمان بین‌المللی را لغو کند یا سیاست‌های مهاجرتی را تغییر دهد که ترامپ در نخستین روز‌های آغاز به کار دولتش، بنا دارد از این ظرفیت استفاده کند.

این دستورات به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهند تا ساختار و عملکرد سازمان‌های دولتی را تنظیم کند، کمیسیون‌ها و هیئت‌های جدید ایجاد کند یا وظایف را بین نهاد‌ها توزیع کند؛ اما ازآنجاکه دستورات اجرایی نیاز به مصوبه کنگره ندارند، ممکن است به‌دلیل اختلاف‌نظر سیاسی، موردانتقاد شدید قرار بگیرند. این امر به‌ویژه زمانی رخ می‌دهد که رئیس‌جمهور از این ابزار برای اعمال سیاست‌هایی استفاده کند که با مخالفت کنگره روبه‌رو است. برای شناخت و دید بهتر رخداد‌های پیش رو در روز‌های نخستین ترامپ در کاخ سفید، به برخی فرمان‌های اجرایی او که وعده داده‌شده بود و قرار است امضاء شوند، می‌پردازیم.

بستن مرز و بازگرداندن ممنوعیت‌های سفر

برنامه‌های ترامپ درزمینه‌ی اصلاح اجرای قوانین مهاجرت، ازجمله وعده‌های اصلی او برای روز اول به‌شمار می‌رود. او وعده داده است که مرز جنوبی ایالات‌متحده را ببندد، ممنوعیت‌های سفر را دوباره برقرار کند و پذیرش پناهندگان را به حالت تعلیق درمی‌آورد؛ اقداماتی که احتمالاً با صدور یک سری دستورات اجرایی فوری پس از سوگند به‌عنوان رئیس‌جمهور انجام خواهد شد.

ترامپ در دسامبر ۲۰۲۳ در مورد برنامه‌های روز اول خود گفت: «من می‌خواهم مرز را ببندم.» او در یک گردهمایی انتخاباتی در ماه ژوئیه افزود: «در روز اول ریاست‌جمهوری، من ممنوعیت سفر را بازمی‌گردانم، پذیرش پناهندگان را تعلیق می‌کنم، اسکان مجدد را متوقف می‌کنم و تروریست‌ها را از کشورمان دور می‌کنم.» استفان میلر، مقام تندروی حوزه مهاجرت که به‌تازگی به‌عنوان معاون رئیس ستاد کاخ سفید منصوب‌شده، در مصاحبه‌ای به فاکس‌نیوز گفت که ترامپ در روز اول یک سری دستورات اجرایی برای «بستن مرز و آغاز بزرگ‌ترین عملیات اخراج در تاریخ آمریکا» صادر خواهد کرد.

جزئیات این دستورات هنوز مشخص نیست، اما ایده‌های مطرح‌شده توسط جمهوری‌خواهان شامل الزام دولت فدرال به اتمام ساخت دیوار مرز جنوبی و محروم کردن شهر‌های پناهنده از منابع فدرال است. بی‌تردید برنامه‌ی دولت ترامپ برای محدود کردن ورود مهاجرات غیرقانونی مکزیک، ادامه احداث دیوار مرزی جنوبی خواهد بود که در دولت بایدن کاملاً متوقف شد. دولت ملی‌گرای ترامپ این اقدام را در راستای جدایی مسیرش از گلوبالیسم انجام خواهد داد. وضعیت مهاجران در دوران نخست ریاست‌جمهوری دونالد که از ژانویه ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۲۱ به طول انجامید، شمای کلی سیاست‌های این دوره را ارائه می‌کند.

آمریکا در آن دوران تحت‌تأثیر سیاست‌ها و تصمیمات خاصی قرار داشت که باتوجه به رویکرد‌های جدید در سیاست‌های مهاجرتی ایالات‌متحده شکل گرفت. دولت ترامپ با اتخاذ سیاست «America First» و تمرکز بر تأمین امنیت مرز‌ها و اولویت دادن به منافع ملی، به‌شکل معناداری به سختگیری در سیاست‌های مهاجرتی پرداخت. این رویکرد به اجرای قوانینی منجر شد که هدف‌شان کاهش تعداد مهاجران و پناهندگان پذیرفته‌شده در ایالات‌متحده بود.

یکی از نخستین و جنجالی‌ترین اقدام‌های ترامپ، صدور حکم ممنوعیت سفر برای افرادی از چند کشور عمدتاً مسلمان بود. این حکم باعث شد که بسیاری از مهاجران و پناهندگان از ورود به ایالات‌متحده محروم شوند و در بسیاری از موارد، خانواده‌ها از یکدیگر جدا شدند. این مسئله نه‌تنها بر وضعیت مهاجران تأثیر گذاشت بلکه به بحران انسانی منجر شد و باعث بروز نگرانی‌های بین‌المللی درباره نادیده گرفتن حقوق بشر شد. دولت ترامپ به‌تدریج محدودیت‌هایی بر برنامه‌های پناهندگی اعمال کرد و هدفش کاهش تعداد پناهندگان پذیرفته‌شده بود.

در این راستا، بازنگری در قوانین پذیرش پناهندگان، افزایش مدت‌زمان بررسی پرونده‌ها و سخت‌تر کردن شرایط لازم برای تأیید درخواست پناهندگی، به اجرا درآمد. این تغییرات به کاهش قابل‌توجه تعداد پناهندگانی که می‌توانستند عربی باشند، منجر شد. یکی از نتایج سیاست‌های مهاجرتی ترامپ، تسهیلات کمتر برای مهاجرت خانوادگی و قانونی بود. محدودیت‌هایی برای ویزا‌های خانوادگی، همچنین افزایش کارمزد‌ها و هزینه‌ها برای درخواست ویزا‌ها و... به وجود آمد.

این محدودیت‌ها بر بسیاری از خانواده‌هایی که به دنبال پیوستن به اعضای خود در ایالات‌متحده بودند، تأثیر گذاشت. با وضع سیاست‌های جدید مهاجرتی در دولت ملی‌گرای ترامپ، شرایط سخت‌تری پیش‌روی مهاجران قرار خواهد گرفت که احتمالاً بسیاری از آنان، به‌خصوص اتباع کشور‌های خاورمیانه مجبور به کوچ اجباری یا خودخواسته به سایر نقاط جهان یا بازگشت به کشور خود خواهند شد.

اخراج وسیع و پایان حق شهروندی بدو تولد

ترامپ اعلام کرده است که در روز اول ریاست‌جمهوری خود، «بزرگ‌ترین عملیات اخراج تجمیعی» در تاریخ ایالات‌متحده را آغاز خواهد کرد. او تأکید دارد که تمرکز او بر حذف مجرمان، مهاجران جدید و افرادی است که حکم اخراج آنها صادرشده است. به‌موجب سیستم پیشنهادی او، برخی از وظایف اجرای قانون فدرال به حوزه مهاجرت منتقل خواهند شد.

ترامپ همچنین متعهد شده است که حق شهروندی بدو تولد را لغو کند، به این معنی که کودکانی که از والدین غیرشهروند آمریکایی به دنیا می‌آیند، به‌طور خودکار حق شهروندی ایالات‌متحده را نخواهند داشت. این مسئله انتظار می‌رود با چالش‌های قانونی فوری روبه‌رو شود که ازجمله پیامد‌های آن، از دست رفتن حمایت‌های قانونی دولت فدرال آمریکا در قبال فرزندان افراد مهاجر به این کشور است.

بخشش زندانیان ۶ ژانویه ۲۰۲۱

یکی از وعده‌های مهم و مناقشه‌برانگیز ترامپ، بخشش افرادی است که به‌خاطر نقش خود در شورش کنگره در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ محکوم‌شده‌اند. او به‌طور مکرر تأکید کرده که به‌سرعت عمل خواهد کرد و بخشش‌هایی برای بسیاری از افراد محکوم‌به جرائم مرتبط با شورش کنگره صادر خواهد کرد. او در دسامبر گفت: «در آغاز، به مسئله ۶ ژانویه خواهم پرداخت، شاید در اولین ۹ دقیقه.» این اقدام به‌شدت جنجالی خواهد بود و احتمالاً نبرد سیاسی میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان حول این حمله را دوباره شعله‌ور می‌کند.

ترامپ گفته است که برای برخی از افرادی که با جرائم خشونت‌آمیز محکوم شده‌اند، ممکن است بخشش‌هایی را در نظر بگیرد. علاوه بر بخشش افراد، ترامپ پیشنهاد کرده است که ممکن است یک گروه کاری برای بررسی سایر موارد شرکت‌کنندگان ۶ ژانویه که هنوز زندانی هستند، تشکیل دهد. او در نوامبر به نشریه تایم گفت: «من به‌صورت مورد به مورد عمل خواهم کرد و اگر اعمال آنها غیرخشونت‌آمیز بودند، به‌سرعت عفو خواهند شد.»

پایان جنگ روسیه و اوکراین

در طول کارزار انتخاباتی، ترامپ به‌کرات ادعا کرد که پیش از ورود به کاخ سفید، جنگ بین روسیه و اوکراین را پایان خواهد داد. او در یک گردهمایی گفت: «اگر من رئیس‌جمهور شوم، این جنگ را در یک روز، ۲۴ ساعته حل خواهم کرد.» بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد که پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، ترامپ از این وعده عقب‌نشینی کرده است. ترامپ در یک کنفرانس خبری در پاسخ به این سوال که چه زمانی می‌تواند درگیری را حل کند، گفت: «امیدوارم که شش‌ماه دیگر این موضوع حل شود.»

یکی از چالش‌های مهم در مناظرات انتخاباتی ترامپ و هریس، موضوع مدیریت و پایان دادن به جنگ اکراین بود که توانست آراء بخشی از مردم آمریکا را که طالب پایان بخشیدن به جنگ‌ها در جهان بودند را به سمت رو روانه کند. با این وصف به‌نظر می‌رسد پیش‌نویس تعیین محدوده‌ی بی‌طرف نظامی که نهایتاً به الحاق بخش‌هایی از خاک اکراین به روسیه منجر خواهد شد تا پیش از ماه می‌سال میلادی جاری به توافق نهایی برسد.

بازگرداندن مقررات فدرال

ترامپ وعده داده که تعدادی از مقررات فدرال را لغو کند که به عقیده او موجب افزایش هزینه کالا‌ها و خدمات شده‌اند. او گفت: «در روز اول، دستوری امضاء می‌کنم که به آژانس‌های فدرال دستور می‌دهد هر قانون مزاحم که باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود را فوراً حذف کنند.» ترامپ به ایلان ماسک، مدیر اجرایی میلیاردر تسلا و رقیب سابق جمهوری‌خواه خود، ویک راماسوامی، مأموریت داده است تا یک «وزارت کارآمدی دولت» را تأسیس و اداره کنند که کاهش قواعد و اندازه دولت فدرال را در پی خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:شرط و شروط تازه برای ریزش قیمت دلار!

حضور پررنگ ایلان ماسک در دولت جدید آمریکا خبر خوشی برای صاحبان کسب‌وکار‌های مرتبط با رمز ارزهاست. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸، آمریکا حدود ۳۰ درصد از اموال منقول و دارایی‌های ملی خود را تبدیل به رمز ارز‌ها کند و این امر موجب خواهد شد تا ارزش این دارایی الکترونیکی نوین که بر پایه بلاک چین ایجادشده است، به‌طور چشمگیری افزایش یابد. افزایش ارزش بیت کوین تا ۱۰۰ هزار دلار ازجمله نشانه‌های بارز این اتفاق در آینده‌ی پیشروی اقتصاد آمریکاست.

ممنوعیت افراد تراجنسیتی در ورزش‌های زنان و نظامی

ترامپ اعلام کرده است که اقداماتی برای حفظ «حقوق زنان» انجام خواهد داد و زنان تراجنسیتی را از شرکت در ورزش‌های زنان منع خواهد کرد. او همچنین به تشکیل یک پنل تحت اداره غذا و دارو (FDA) اشاره‌کرده است تا بررسی کند که آیا درمان‌های هورمونی برای افراد تراجنسیتی با رفتار‌های خشونت‌آمیز مرتبط است یا خیر.

او در این مورد بار‌ها اظهار کرده: «با یک حرکت قلم، در روز اول، ما جنون تراجنسیتی را متوقف خواهیم کرد. من دستورات اجرایی برای پایان‌دادن به قطع عضو جنسی کودکان، خارج کردن افراد تراجنسیتی از ارتش و مدارس ابتدایی، متوسطه و دبیرستان‌ها را امضاء می‌کنم. در دولت من، سیاست رسمی دولت ایالات‌متحده این خواهد بود که تنها دو جنس وجود دارد؛ نر و ماده.»

با نگاه به وعده‌های ترامپ، به‌نظر می‌رسد که او برنامه‌های جاه‌طلبانه و جنجالی را برای ریاست‌جمهوری خود تدارک دیده است، هرچند چالش‌های حقوقی و سیاسی ممکن است در راه تحقق این وعده‌ها مانع ایجاد کند. همان‌طور که او در دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش، چالش‌های بسیاری با سران حزب دموکرات و دیوان عالی کشور داشت، احتمالاً در این دوره هم با چنین شرایطی روبه‌رو شود، اما به‌مراتب این فشار‌ها کمتر از پیش خواهد بود.

هماهنگی و سازمان‌دهی کنگره و سنا با او در این دوره، او را در موقعیت بهتری برای اجرای سیاست‌های خود به‌خصوص در حوزه سیاست خارجی قرار خواهد داد. انتخاب ترامپ با آرای قاطع و اختلاف فاحش با رقیب دموکراتش، جایگاه دولت ترامپ را در مذاکرات و تعاملاتت بین‌المللی در شرایط ویژه‌تری قرار داده که مردم آمریکا را با امیدواری فزاینده‌ای مواجه کرده است.