روندهایی که در اقتصاد جهانی مشاهده خواهد شد

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: اقتصاد جهانی در دهه‌های گذشته تحولات گسترده‌ای را تجربه کرده و روند‌های آینده نیز ادامه‌دهنده همین تغییرات سریع خواهند بود. عوامل مختلفی مانند پیشرفت فناوری، تغییرات اقلیمی، جهانی‌سازی و تحولات اجتماعی و سیاسی در شکل‌دادن به این روند‌ها نقش خواهند داشت. در این مطلب، به بررسی برخی از مهم‌ترین روند‌های آتی در اقتصاد جهانی می‌پردازیم.

دیجیتالی شدن اقتصاد

دیجیتال‌سازی یکی از برجسته‌ترین روند‌های اقتصادی آینده است. فناوری‌های دیجیتالی مانند هوش مصنوعی، بلاکچین، اینترنت اشیاء و کلان‌داده در حال تغییر ساختار صنایع مختلف هستند. کسب‌وکار‌های سنتی به‌طور فزاینده‌ای به مدل‌های دیجیتال روی آورده‌اند که این امر بهره‌وری و کارایی را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال، فروشگاه‌ها جای خود را به پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی داده‌اند و حتی در حوزه‌هایی مانند کشاورزی نیز از فناوری‌های هوشمند استفاده می‌شود.

در آینده، دیجیتال‌سازی باعث خواهد شد که اقتصاد جهانی بیش از پیش به شبکه‌ای متصل تبدیل شود. این روند فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد می‌کند، اما در عین حال چالش‌هایی مانند نیاز به تنظیم مقررات برای حفظ امنیت داده‌ها و کاهش نابرابری دیجیتال را به همراه خواهد داشت.

اقتصاد سبز و پایدار

اخباری که این روز‌ها درباره تغییرات اقلیمی می‌خوانیم، بسیار استرس‌زا است؛ بنابراین انتظار می‌رود پیمان نامه‌های جهانی حرکت به سوی اقتصاد سبز و پایدار را هرچه بیشتر در آینده مدنظر قرار دهند. چه اینکه الان نیز برخی کشور‌ها به‌طور جدی در حال اجرای سیاست‌های کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و استفاده از منابع تجدیدپذیر هستند. این تحولات شامل سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک، طراحی شهر‌های هوشمند و تشویق مصرف پایدار می‌شود. اگرچه این مورد در ایران بسیار ضعیف پیش رفته است و آثار اقتصادی آن در آینده ما را گرفتار خواهد کرد.

هرچه هست در آینده، صنایع بیشتری به سمت مدل‌های کسب‌وکاری سبز حرکت خواهند کرد. حتی در ایران نیز ضرورت دولت را مجبور به اجرای ملزومات اقتصاد سبز خواهد کرد. در غیر این صورت باید منتظر فجایعی به مراتب بدتر از آنچه اکنون با آن مواجه هستیم، باشیم. با افزایش فرهنگ‌سازی، شرکت‌هایی که به‌طور فعال در پروژه‌های پایدار شرکت می‌کنند، از حمایت مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران برخوردار خواهند بود. در عین حال، دولت‌ها نیز با وضع مقررات سخت‌تر، فشار بیشتری بر شرکت‌ها برای کاهش تأثیرات زیست‌محیطی وارد خواهند کرد.

تغییر عظیم در نیروی کار

یکی آغاز پیامد‌های مستقیم پیشرفت فناوری، تغییرات عظیمی در ساختار نیروی کار بوده است. کار‌های سنتی به دلیل اتوماتیون و رباتیک شدن در حال از دست دادن جایگاه خویش هستند. حال آنکه تقاضا برای مهارت‌های نوین نظیر برنامه نویسی، تحلیل داده و مدیریت فناوری به شدت افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید: نقش زنان در اقتصاد چیست؟

این تغییرات باعث شکل گیری "اقتصاد گیگ" ایجاد شده است که در آن افراد به جای اشتغال دائم، به صورت پروژه محور و آزاد کار می‌کنند. آینده نیروی کار جهانی شاهد رشد بیشتر این مدل کاری خواهد بود. در این بین، آموزش‌های مستمر و بازآموزی نیروی کار نقش بسیار مهمی در آماده سازی افراد برای این تغییرات بازی خواهد کرد.

تمرکز بر برابری اقتصادی و کاهش شکاف طبقاتی

با افزایش شکاف طبقاتی در بسیاری از کشورها، تمرکز بر برابری و شامل شدن اقتصادی به عنوان یک روند کلیدی در اقتصاد جهانی ظاهر خواهد شد. دولت‌ها و سازمان‌های بین المللی تلاش خواهند کرد تا از طریق سیاست‌های بازتوزیعی، خدمات اجتماعی و افزایش دسترسی به آموزش و مراقبت‌های بهداشتی، نابرابری‌ها را کاهش دهند.

همچنین، زنان و گروه‌های اقلیت در اقتصاد آینده نقش بسیار بیشتری خواهند داشت. تشویق به مشارکت این گروه‌ها در بازار کار و حمایت از کارآفرینی آنان، به تقویت اقتصاد جهانی کمک خواهد کرد.

جهانی سازی با رویکردی نو

جهانی سازی که در دهه‌های گذشته به سرعت گسترش یافت، در آینده با رویکردی تازه ادامه خواهد یافت. به جای تمرکز بر تولید در کشور‌های با هزینه‌های پایین، کشور‌ها به دنبال تنوع بخشی به زنجیره تامین خواهند بود تا وابستگی به یک منطقه خاص کاهش یابد.

این تغییر به دلیل عواملی مانند پاندمی ها، بحران‌های ژئوپلیتیک و تحریم‌های اقتصادی است که نشان داد وابستگی بیش از حد به یک منطقه می‌تواند مخاطرات جدی ایجاد کند. در آینده، جهانی سازی "هوشمند" که بر اساس توزیع متوازن منابع استوار است، جایگزین مدل فعلی خواهد شد.

رشد اقتصاد‌های نوظهور

اقتصاد‌های نوظهور مانند چین، هند، برزیل و برخی کشور‌های آفریقایی در آینده نقش مهم‌تر و پررنگ‌تری در اقتصاد جهانی ایفا خواهند کرد. این کشور‌ها با جمعیت‌های عظیم، منابع طبیعی بسیار غنی و بازار‌های مصرفی که رو به رشد و گسترش است، فرصت‌های اقتصادی نوین و پربارتری را ایجاد خواهند کرد.

در همین حال، سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این مناطق به شکل چشمگیری افزایش خواهد یافت و شرکت‌های چندملیتی بسیار تلاش خواهند کرد تا نفوذ و حضور خود را در بازار‌های نوظهور و رو به رشد بیشتر و بیشتر سازند. این روند منجر به افزایش رقابت‌های جهانی و کاهش هژمونی و اقتدار اقتصاد‌های پیشرفته بر بازار‌های جهانی خواهد شد.

نقش فناوری‌های مالی (فین‌تک)

فناوری‌های مالی یا همان فین‌تک در حال تغییر روش و شیوه انجام تراکنش‌های مالی و مدیریت سرمایه‌ها هستند. پرداخت‌های دیجیتال، ارز‌های رمزنگاری شده و سیستم‌های تأمین مالی مردمی (crowdfunding) از جمله تحولات مهمی هستند که نقش فناوری را در بخش مالی برجسته می‌سازند.

در آینده، بانک‌ها و موسسات مالی سنتی با چالش‌های جدی‌تر و شدیدتری از سوی شرکت‌های فناوری مالی رو‌به‌رو خواهند شد. استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی برای پیش‌بینی روند‌ها و برآورد ریسک‌ها نیز به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.

تأثیرات ژئوپلیتیکی بر اقتصاد جهانی

تحولات ژئوپلیتیکی همچنان بر اقتصاد جهانی تأثیرگذار خواهند بود. رقابت فزاینده میان قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده و چین، تحریم‌های اقتصادی و تنش‌های قلمروی بین‌المللی می‌توانند باعث بروز بی‌ثباتی‌هایی در بازار‌های جهانی شوند.

در آینده، کشور‌ها سعی خواهند کرد تا با ایجاد اتحاد‌ها و ائتلاف‌های اقتصادی و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، اثرات این بی‌ثباتی‌ها را کمرنگ کنند. همچنین توجه به امنیت اقتصادی و استقلال منابع بیش از پیش خواهد شد.

توسعه اقتصاد دانش‌محور

اقتصاد دانش‌محور که بر اساس تولید و بهره‌مندی از دانش و فناوری‌های نوین استوار است، یکی دیگر از روند‌های کلیدی آینده خواهد بود. در این نوع اقتصاد، نوآوری و تحقیق و توسعه (R&D) نقش اساسی ایفا خواهند کرد.

کشور‌هایی که به‌طور فعال در حوزه‌هایی مانند بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری می‌کنند، مزیت رقابتی بیشتر و بیشتری در اقتصاد جهانی به دست خواهند آورد. این روند همچنین منجر به تحولات گسترده‌ای در صنایع سنتی خواهد شد.

تحول در رفتار مصرف‌کنندگان

رفتار مصرف‌کنندگان نیز در آینده تغییرات زیادی خواهد کرد. نسل‌های جوان‌تر، به‌دلیل دسترسی گسترده‌تر به اطلاعات، به صورت آگاهانه‌تر و با دقت بیشتری خرید می‌کنند و ارزش‌های پایداری، اخلاق و شفافیت را در تصمیم‌گیری‌های خرید خود بیشتر لحاظ می‌کنند.

این تغییرات در رفتار به کسب‌وکار‌ها فشار بیشتری وارد می‌کند تا علاوه بر ارائه محصولات با کیفیت بالا، مسئولیت اجتماعی خود را نیز به‌طور جدی‌تری نشان دهند. برند‌هایی که نتوانند خود را با این تحولات سازگار کنند، ممکن است سهم بازار خود را از دست بدهند.

کلام آخر

روند‌های آتی در اقتصاد جهانی نشان می‌دهد که ما در آستانه دوره‌ای پر از تحولات و فرصت‌های تازه قرار داریم. دیجیتالی شدن، توسعه پایدار، رشد اقتصاد‌های نوظهور و تغییر در نیروی کار از جمله عواملی هستند که مسیر آینده را شکل خواهند داد. برای مقابله با این تحولات، نیاز به انعطاف‌پذیری، نوآوری و همکاری بیشتر میان کشور‌ها و سازمان‌ها احساس می‌شود. در نهایت، اقتصاد جهانی با تمام چالش‌های جلوی رو، فرصت‌های بسیار زیادی را برای توسعه و پیشرفت فراهم خواهد کرد.