زلنسکی زیر تیغ ترامپ و ونس

اقتصاد۲۴- دیدار ولودیمیر زلنسکی با دونالد ترامپ در دفتر بیضی، که با هدف تقویت همکاری‌ها و حمایت از اوکراین برگزار شد، به یک مشاجره تلویزیونی پرتنش ختم شد. ترامپ و جی دی ونس، زلنسکی را به ناسپاسی و به خطر انداختن صلح متهم کردند، در حالی که زلنسکی به تعهدات نقض‌شده روسیه اشاره کرد. تنش‌ها منجر به لغو کنفرانس خبری، شکست مذاکرات معدنی و تشدید اختلافات بین واشنگتن و کی‌یف شد. زلنسکی بدون توافق به اوکراین بازگشت.

ولودیمیر زلنسکی در بیست‌وهشتم فوریه وارد کاخ سفید شد، در شرایطی که روابط میان اوکراین و ایالات متحده شکننده و نامطمئن به نظر می‌رسید. اما هنگام خروج او، این روابط عملاً از هم فروپاشیده بود. زلنسکی، پس از یک مواجهه تلویزیونی پرتنش که در آن دونالد ترامپ و جی‌دی ونس او را به ناسپاسی و به خطر انداختن صلح جهانی متهم کردند، تحت فشار به کی‌یف بازگشت. امید‌ها برای رسیدن به یک توافق صلح‌آمیز، دورتر از همیشه به نظر می‌رسید.

زلنسکی زیر تیغ ترامپ و ونس

این فروپاشی در روابط، همراه با ادعای ترامپ مبنی بر عدم آمادگی اوکراین برای صلح، احتمال قطع کمک‌های نظامی و مالی واشنگتن به کی‌یف را افزایش داد. در همین حال، روسیه همچنان برتری خود در میدان نبرد را حفظ کرده است. به‌سختی می‌توان لحظه‌ای دیپلماتیک را به یاد آورد که این‌چنین به انحراف کشیده شده باشد. ترامپ در دفتر بیضی‌شکل، در کنار زلنسکی، ونس و چند تن از مشاورانش، تأکید کرد: «من با هیچ‌کس هماهنگ نیستم. من با ایالات متحده آمریکا هماهنگم.» هنگامی که پرسشی دیگر مطرح شد، ونس حرف او را قطع کرد و افزود: «آنچه آمریکا را متمایز می‌کند، همین دیپلماسی است، و این دقیقاً همان چیزی است که رئیس‌جمهور ترامپ در حال انجام آن است.»

در آن لحظه، زلنسکی شاید می‌توانست مانند بازدیدکنندگان اخیر کاخ سفید، نظیر امانوئل مکرون از فرانسه یا کی یر استارمر از بریتانیا، با تحسین و دلجویی از ترامپ، او را آرام کند. اما به‌جای این کار، او به بازگویی تاریخ درگیری‌های اوکراین از سال ۲۰۱۴ پرداخت و تأکید کرد که ولادیمیر پوتین هرگز به توافق‌ها پایبند نبوده است. با اینکه زبان زلنسکی کاملاً روان نبود، او طعنه‌آمیز پرسید: «آقای ونس، دقیقاً از چه نوع دیپلماسی سخن می‌گویید؟» این پرسش دقیقاً در راستای اهداف ونس بود که ظاهراً از ابتدا قصد تحقیر و حمله به زلنسکی را داشت.

بیشتر بخوانید:اولین اظهارات ترامپ پس از اخراج زلنسکی از کاخ سفید

زلنسکی با دو مأموریت مشخص به واشنگتن آمده بود: نخست، اطمینان یافتن از ادامه حمایت نظامی ایالات متحده از اوکراین؛ و دوم، فراهم‌سازی شرایط لازم برای دستیابی به توافقی صلح‌آمیز و پایدار. اوکراین بر این باور است که یک آتش‌بس بدون تضمین‌های امنیتی معتبر از سوی غرب، تنها فرصتی برای روسیه خواهد بود تا خود را مجدداً مسلح کرده و اوکراین را از درون بی‌ثبات سازد. زلنسکی تأکید کرد: «ما هرگز تنها به یک آتش‌بس اکتفا نخواهیم کرد.» با این حال، انتخاب زمان نامناسب برای مطرح کردن این مواضع با رهبران آمریکایی، پیامد‌های ناخوشایندی به همراه داشت.

وقتی لبخند‌های دیپلماتیک جای خود را به فریاد‌های سیاسی داد

جی دی ونس، معاون رئیس‌جمهور در واکنش به حضور زلنسکی در دفتر بیضی‌شکل، صراحتاً اظهار داشت: «بی‌احترامی است که این مسئله را در برابر رسانه‌های آمریکایی مطرح کنید.» او سپس اتهاماتی علیه اوکراین مطرح کرد و ادعا نمود که این کشور نیرو‌های وظیفه را به اجبار به خطوط مقدم می‌فرستد. وقتی زلنسکی از او پرسید آیا تاکنون به اوکراین سفر کرده است، ونس بازدید‌های رهبران بین‌المللی دیگر از این کشور را صرفاً «نمایشی تبلیغاتی» توصیف کرد.

پیش از این دیدار، برخی تحلیل‌گران امید داشتند که روابط سرد میان زلنسکی و ترامپ تا حدی بهبود یابد. ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی خود با کی یر استارمر، زلنسکی را دیکتاتور نخوانده بود و حتی از او به عنوان فردی «بسیار شجاع» یاد کرده بود که برایش «احترام زیادی» قائل است. برنامه‌ای نیز برای امضای توافق‌نامه بهره‌برداری مشترک از منابع معدنی در دستور کار بود. پیش از آغاز مذاکرات، یکی از مقامات اروپایی مستقر در کی‌یف با خوش‌بینی گفت: «ما امیدواریم که آنها لبخند به لب از اینجا خارج شوند.»

با آغاز دیدار، ترامپ نقش پلیس خوب را در برابر پلیس بدِ ونس ایفا می‌کرد. اما وقتی زلنسکی به دفاع از اوکراین و شرایط دشوار آن پرداخت، اوضاع تغییر کرد. زلنسکی با اشاره به امنیت جغرافیایی آمریکا گفت: «ایالات متحده، با داشتن اقیانوسی زیبا، در امان است، اما شما هم در آینده این را احساس خواهید کرد.» این سخن ترامپ را به شدت برآشفت. او با خشم گفت: «به ما نگویید که قرار است چه احساسی داشته باشیم.» نشست به آشوب کشیده شد و ترامپ با لحنی هشدارآمیز تاکید کرد: «اوکراین در وضعیت بدی قرار دارد و با وقوع جنگ جهانی سوم قمار می‌کند.» او اظهارات زلنسکی را «بی‌احترامی بزرگ» به آمریکا توصیف کرد.

در ادامه، ونس، به زلنسکی یادآوری کرد که در جریان انتخابات سال گذشته در پنسیلوانیا با دموکرات‌ها ظاهر شده بود و از او خواست قدردان کمک‌های دریافتی باشد. این مسئله خشم ترامپ را بیشتر کرد. ترامپ سپس صحبت‌هایی پراکنده درباره هانتر بایدن، پسر رئیس‌جمهور پیشین مطرح کرد و ادعا نمود که او بود که جاولین‌ها را به اوکراین تحویل داد، در حالی که اوباما از ارسال کمک‌های مرگبار خودداری کرده بود. او افسوس خورد: «در چنین شرایطی، معامله‌گری بسیار دشوار خواهد بود.» ترامپ همچنان با کوچک شمردن زلنسکی و اوکراین، بحث را ادامه داد و عملاً هر فرصتی برای اصلاح روابط میان دو کشور را از میان برد.

مدودف: زلنسکی در دفتر بیضی سیلی خورد!

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در ۲۴ فوریه و سر کی یر استارمر در ۲۷ فوریه به واشنگتن سفر کردند. این بازدید‌ها در اروپا به‌عنوان موفقیتی بزرگ تلقی شدند، زیرا هر دو رهبر توانستند ترامپ را در مورد تضمین‌های امنیتی تحت فشار قرار دهند و نتایجی مثبت به دست آورند. با این حال، شکست مذاکرات ۲۸ فوریه میان ترامپ و زلنسکی، نگرانی‌های قابل توجهی در پایتخت‌های اروپایی ایجاد کرد. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، بلافاصله پیامی مبنی بر همبستگی با اوکراین منتشر کرد: «دوست عزیزم [زلنسکی]، دوستان اوکراینی عزیز، شما تنها نیستید.» این پیام مورد تأیید بسیاری از رهبران برجسته اروپایی قرار گرفت.

رهبران اروپایی قرار است در ۲ مارس در لندن گرد هم آیند تا درباره استقرار نظامی در اوکراین پس از آتش‌بس احتمالی و همچنین تأمین هزینه‌های افزایش بودجه دفاعی به توافق برسند. این موضوعات اکنون از اهمیت بیشتری برخوردار شده‌اند، اگرچه همچنان نقش ایالات متحده در تلاش‌های جنگی اوکراین غیرقابل چشم‌پوشی است. اگرچه اروپا بیشترین سهم کمک‌ها (۶۰ درصد در مقابل ۴۰ درصد ایالات متحده) را تأمین می‌کند، اما اوکراین به تجهیزات دفاع هوایی، جریان اطلاعات و قطعات یدکی برای تسلیحات آمریکایی وابستگی شدیدی دارد.

بیشتر بخوانید:انگلیسی زبان رسمی آمریکا می‌شود

در همین حال، واکنش روسیه با لحنی مغرورانه همراه بود. دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه، اظهار داشت: «این خوک گستاخ بالاخره یک سیلی درست و حسابی در دفتر بیضی‌شکل دریافت کرد. رژیم کی‌یف دارد با وقوع جنگ جهانی سوم قمار می‌کند.»

ترامپ پس از این درگیری در شبکه‌های اجتماعی خود نوشت: «شگفت‌انگیز است که چه چیز‌هایی از سر احساسات بیرون می‌آیند.» او زلنسکی را به عدم آمادگی برای صلح و بی‌احترامی به آمریکا متهم کرد: «او می‌تواند زمانی که برای صلح آماده شد، بازگردد.» این تنش منجر به لغو کنفرانس خبری برنامه‌ریزی‌شده شد و زلنسکی پیش از موعد کاخ سفید را ترک کرد، بدون آنکه توافق مورد انتظار در زمینه بهره‌برداری از منابع معدنی امضا شود.

آیا ونس به‌عمد مذاکرات را به شکست کشاند؟

مسیر آینده اوکراین اکنون پرابهام و خطرناک به نظر می‌رسد. فشار‌های داخلی و خارجی برای استعفای زلنسکی یا برگزاری انتخابات احتمالاً افزایش خواهد یافت، هرچند نحوه اجرای چنین اقداماتی در میانه جنگ، بدون لغو قوانین نظامی و ایجاد بی‌ثباتی بیشتر هنوز مشخص نیست. یکی از نمایندگان مخالف در اوکراین هشدار داد: «درگیر شدن در چنین گفتگویی با ترامپ هیچ شانسی برای او باقی نمی‌گذارد. من نگرانم که بهای این کار، کل کشورمان باشد.»

حتی برخی از نزدیکان زلنسکی نیز اذعان کردند که این جلسه فاجعه‌بار بوده است. برخی بر این باور بودند که خستگی زلنسکی نقش مهمی در این حادثه ایفا کرده است. یکی از این نمایندگان گفت: «مشکل ونس بود. زلنسکی مجبور بود قدرت نشان دهد تا برای مذاکرات قابل‌اعتماد باشد، اما احساسات بیش از حد بر او غلبه کردند.» یک مقام ارشد امنیتی اوکراینی نیز اظهار داشت که ونس از عدم برگزاری مذاکرات رضایت داشت. او تاکید کرد: «ونس به‌عنوان یک خرابکار به خوبی آماده شده بود. او کارش را حرفه‌ای انجام داد.» در پایان این رویارویی لفظی، ترامپ با کنایه گفت: «این یک نمایش تلوزیونی عالی خواهد شد.» زلنسکی با حالتی جدی و دست به سینه نشسته بود، در حالی که ونس با یک پوزخند رضایت‌بخش به او نگاه می‌کرد. کار او تمام شده بود.