سایه استیضاح همتی بر سر بورس

اقتصاد۲۴- آماده باش مجلس برای استیضاح وزیر اقتصاد شرایطی را در روز شنبه رقم زد که تالار شیشه‏‏‌ای صحنه نوسانات و رفت‌و‌برگشت‏‏‌های بی‏‏‌ثبات بود. بورس‏‏‌بازان در ماه‏‏‌های اخیر متاثر از تعدد ریسک‏‏‌های سیاسی و اقتصادی، بار‌ها از مسیر صعودی بازمانده‌اند. رفتار معامله‏‏‌گران نشان می‏‏‌دهد آنها پذیرای شوک‏‏‌های نوظهور نیستند، از این‌رو در مواجهه با اخبار منفی به‌سرعت تغییر استراتژی داده و دست به فروش می‌زنند. البته همه بازار‌های دارایی متاثر از ریسک‏‏‌های سیاسی در مسیری مبهم حرکت می‌کنند. در تایید این مدعا می‌توانیم به سرعت اثرپذیری بازار‌ها از گمانه‏‏‌زنی‏‏‌های سیاسی در‏‏ هفته نخست اسفند اشاره کنیم.

سه بازار سهام، اسکناس آمریکایی و طلا به قدری تحت‌تاثیر سفر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، به تهران قرار گرفتند که دو بازار دلار و طلا سه روز پیاپی در مسیر کاهشی حرکت کردند، اما بورس ناگهان به مدار صعودی بازگشت؛ آن‌هم بعد از ۶هفته رکود و نزول؛ بنابراین توانست پرونده خود را با بازدهی بیش از ۴ درصدی در هفته مذکور ببندد.

روز شنبه همه بازار‌های دارایی تنها ۲۴ ساعت مانده به استیضاح وزیر اقتصاد، روز متفاوتی را پشت سر گذاشتند؛ به طوری که جو هیجانی نشات‌گرفته از استیضاح همتی در بازار معاملات برقرار بود و همه بازار‌ها دستخوش نوسانات قیمتی شدند.

بورس در معاملات روز گذشته در مسیر نوسانی قدم گذاشت؛ موضوعی که باعث بازگشت تردید معامله گران تالار شیشه‌ای در روز‌های پایانی اسفندماه به تغییر مسیر بازار خواهد شد. معاملات بورس تهران در روز شنبه نیز سپری شد و شاخص کل سهام نتوانست کارنامه‌ای بهتر از رشد حدود ۰.۳۶ درصدی به دست سهامداران خود بدهد. این در حالی است که شاخص هم‌وزن که وضعیت نماد‌های کوچک بازار را نشان می‌دهد، در معاملات روز گذشته شاهد افت ۰.۱۹درصدی بود. هر چند در هفته گذشته و بعد از ۶ هفته نزولی، شاخص کل توانست بازدهی ۴درصدی را کسب کند و یک سروگردن بالاتر از رقبایش بایستد، اما در میان بازار‌های موازی نیز دلار و طلا ارزان‌تر از روز قبل قیمت خوردند.

به گفته فعالان بازار سهام، جو معاملات شنبه به‌شدت تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی بود و معامله گران مجددا «احتیاط حداکثری» را در دستور کار خود قرار دادند. به همین دلیل سهامداران خرد در صف فروش ایستادند و مبلغی به میزان ۲۲۳ میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه سهام خارج شد. تقریبا همان عواملی که برای نوسان روز گذشته در بازار ذکر شد، دلایل کاهشی روز شنبه در بازار‌های موازی را رقم زدند.

پیام یک تصمیم بزرگ

به دنبال برخی سناریو‌ها از آینده وضعیت سیاست خارجی کشور، روحیه ریسک گریزی در بازار‌های کشورمان پر‌رنگ شده است؛ بنابراین فروش‌های هیجانی در بازار سهام که منجر به افت بیش از ۷.۵ درصدی شاخص کل طی رکود ۶ هفته‌ای شد، افت شاخص بورس و عقب‌نشینی آن از سطوح تاریخی را رقم زد.

کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند؛ تا زمانی‌که بورس تهران در محاصره ریسک‌های گوناگون باشد، رفتار فعلی معامله گران که به تردید و احتیاط آمیخته است، گذرا نخواهد بود و می‌تواند تا هفته‌های آینده نیز ادامه یابد؛ بنابراین استراتژی مذکور در این مقطع را نباید «بیش واکنشی» تلقی کرد.

در سوی دیگر، اقبال به سمت پناهگاه‌های امن، مثل ارز و سکه، در ماه‌های اخیر افزایش یافته است. به این ترتیب باید دید آیا بازار سهام در میان توفانی از تحولات و ابهامات شانس بازگشت رونق را دارد.

بیشتر بخوانید:بازار بورس در دوراهی اصلاح یا صعود

اما آمار‌ها چه می‌گویند؟ از ابتدای سال تاکنون طلای ۱۸عیار با بازدهی ۹۸درصدی بالاترین سود را نصیب سرمایه گذاران کرده است. طی این مدت سکه طلای طرح جدید با بازدهی۹۱درصدی رتبه دوم بازدهی را به خود اختصاص داد. اسکناس آمریکایی نیز با ثبت رشد ۵۳درصدی بورس را به عقب راند تا بازار سهام تنها ۳۰‌درصد بازدهی را کسب کرده باشد که عملکرد مطلوبی به شمار نمی‌رود. افزایش قیمت جهانی طلا و رشد نرخ دلار از عوامل اصلی این روند صعودی در بازار‌های طلایی بوده است.

افزایش ریسک‌های سیاسی، ادامه تحریم‌ها و افزایش نگرانی‌ها نسبت به رفع آنها، موجب افزایش انتظارات تورمی شد که به رشد قیمت دلار انجامید. همچنین افزایش تقاضای فصلی در سه ماه پایانی سال، عامل دیگر رشد نرخ ارز است. با توجه به این توصیفات، بورس با یک ریسک بزرگ دیگر نیز دست‌به‌گریبان است. اگر استیضاح وزیر اقتصاد به برکناری او منجر شود، معاملات بازار سهام متلاطم دنبال خواهد شد.

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، می‌گوید: موضوع استیضاح وزیر اقتصاد که با گلایه از افزایش نرخ ارز و سکه قرار است انجام شود، به نوعی بیانگر وضعیت تورمی کشور متاثر از وضعیت متغیر‌های کلان اقتصادی است؛ بنابراین سرکوب نرخ دلار به شیوه دستوری و استیضاح نمی‌تواند به مهار تورم و کنترل انتظارات تورمی منجر شود. اگرچه کارشناسان اقتصادی موافق کاهش قدرت پول ملی نیستند، اما حرکت در جهت خلاف اقتصاد در شرایطی که کشور به‌شدت درگیر ریسک‌های سیاسی و عدم‌قطعیت هاست، منتج به تشدید نگرانی‌ها نسبت به وضعیت آتی کشور خواهد شد. البته به نظر نمی‌رسد در شرایط کنونی وزیر اقتصاد برکنار شود. با توجه به اینکه منشأ صعود قیمت دلار و طلا ریسک‌های بیرونی و بازگشت دوباره ترامپ است، استیضاح همتی نمی‌تواند بازار را کنترل کند. اما حواشی این اخبار طبیعتا بر روند ورود و خروچ پول در بازار سهام تاثیرگذار است. از آنجا که بازار سهام خبر‌محور است، این گونه اخبار به سرعت استراتژی معامله گران را دستخوش تغییر می‌کند.

به گفته فردین آقابزرگی، اتخاذ استراتژی توسعه در راستای تضعیف پول ملی بسیار راهگشاست. کشور‌هایی مثل چین و تعداد زیادی از کشور‌های اروپایی با به‌کار بستن استراتژی مذکور توانستند صنعت و صادرات خود را ارتقا بخشند. اما در ایران صنعت و صادرات به انحای مختلف در حال سرکوب شدن هستند. این امر به‌روشنی در وضعیت بنگاه‌های بورسی قابل مشاهده است. ارز تک‌نرخی خواسته فعالان اقتصادی است که جلوی رانت ارزی را نیز سد می‌کند. کسانی که به دنبال بر هم زدن کاهش فاصله نرخ ارز توافقی با نرخ ارز آزاد هستند، همان سود‌جویانی هستند که نظم بازار را بر هم زدند. به این ترتیب باید گفت در شرایط کنونی برکناری وزیری که به دنبال کاهش فاصله نرخ دلار توافقی با بازار آزاد است، منجر به تعمیق رکود در بازار سهام خواهد شد.