نفوذ خزنده اروپا در خلیج‌فارس؛ فرصت سازی عربستان، قطر و امارات از تحریم روسیه/ نقشه اعراب برای قاره سبز چیست؟

اقتصاد۲۴- موسسه مطالعاتی ispionline با انتشار یادداشتی مدعی شد: بازگشت امنیت انرژی به عنوان یک نگرانی اساسی برای اروپا، موجب شده تا این گروه از بازیگران به سمت خاورمیانه چرخش داشته باشند. اما نگرانی‌های مربوط به انتقال انرژی همچنان پابرجاست و کشور‌های خلیج به طور فزاینده‌ای در منابع انرژی کم کربن سرمایه‌گذاری می‌کنند و اروپا را به عنوان یک بازار کلیدی در نظر می‌گیرند.

کادری سیمسون، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، در طول دوره پنج ساله تصدی‌اش، به ویژه از زمانی که حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، امنیت انرژی را در دستور کار سیاسی قرار داد، به طور منظم از کشور‌های غنی از انرژی خاورمیانه بازدید کرده است.

این تعامل فزاینده در سطح ملی تکرار شده و سیاستمداران ارشد کشور‌های اروپایی به ویژه برای بحث در مورد روابط انرژی به عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر سفر دارند.

تهاتر انرژی میان خلیج فارس و اروپا

این موسسه مطالعاتی در ادامه یادداشت خود آورد: تمرکز غیرقابل انکاری بر روی نفت و گاز در طول چنین ماموریت‌هایی وجود داشته، اما بر خلاف بحران‌های انرژی پیشین، نگاه جدی به انتقال انرژی و فرصت‌های تجارت انرژی کم کربن بین دو منطقه وجود داشته است.

کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس از مزایای طبیعی خود برای تولید انرژی خورشیدی کم هزینه استقبال می‌کنند و در خط مقدم سرمایه‌گذاری‌های جهانی در تولید هیدروژن کم کربن قرار دارند. کشور‌های خاورمیانه به طور فزاینده‌ای در حال برنامه‌ریزی برای تکمیل عرضه‌های سنتی هیدروکربن خود با صادرات انرژی کم کربن هستند و اروپا را به عنوان یک بازار بالقوه بزرگ می‌بینند.

در مورد اروپا، ماهیت مکمل «مشارکت استراتژیک اتحادیه اروپا با خلیج فارس» در سال ۲۰۲۲، که هدف آن گسترش و تعمیق روابط بین اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس است و طرح کمیسیون اروپا برای «کاهش سریع وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه و تکیه به انرژی سبز» تضمین می‌کند که یک چارچوب استراتژیک وجود دارد که بر اساس آن می‌توان همکاری بخش انرژی پاک‌تر را توسعه داد.

این موسسه مطالعاتی در ادامه خاطرنشان کرد: تلاش‌های مداومی برای ایجاد یک پیمان انرژی بین اتحادیه اروپا و عربستان سعودی، بزرگترین کشور شورای همکاری خلیج فارس، در حال انجام است. در حالی که در ماه آوریل نماینده عربستان سعودی در نشست مجمع جهانی اقتصاد (WEF) حضور داشت، سیمسون در مورد یادداشت تفاهم عربستان و اتحادیه اروپا (MoU) در مورد همکاری انرژی که بخش‌های انرژی متعددی را پوشش می‌دهد و انتقال انرژی را در هسته خود دارد، بحث کرد. 

بیشتر بخوانید: بازی پیچیده میانجی‌ها در زمین ایران و آمریکای ترامپ/ آیا ترامپ باید نگران مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا باشد؟

اهمیت عربستان سعودی به عنوان یک تامین کننده قابل اعتماد انرژی برای اروپا در سال گذشته افزایش یافته، زیرا صادرات این کشور می‌تواند حملات حوثی‌ها به کشتیرانی در جنوب دریای سرخ را که صادرات دیگر از منطقه را مختل کرده است، دور بزند.

ریاض همچنین در مراحل اولیه توسعه اختیاری برای تامین انرژی کم کربن به اروپاست. پرمخاطب‌ترین نمونه، تأسیسات در حال ساخت شرکت Neom Green Hydrogen برای تولید ۲۳۷ هزار تن هیدروژن سبز در سال است تا به ۱.۲ میلیون تن آمونیاک سبز در سال دست یابد.

این فعل در سال ۲۰۲۶ به صورت آنلاین انجام می‌شود و شرکت آمریکایی ایر پروداکتز مسئول حجم بازاریابی است. ایر پروداکتز در ماه ژوئیه قراردادی را با توتال انرژی امضا کرد تا از سال ۲۰۳۰، ۷ هزار تن هیدروژن سبز را به پالایشگاه‌های اروپایی این شرکت عرضه کند.

اعراب جای روسیه را گرفتند!

به ادعای ناظران، عربستان سعودی همچنین در حال بررسی امکان صادرات "الکترون سبز" - برق تولید شده توسط انرژی‌های تجدیدپذیر - به اروپا از طریق مصر است. اتصال ۵۰۰ کیلوولت جریان مستقیم ولتاژ بالا (HVDC) بین عربستان سعودی و مصر در سال ۲۰۲۵ به صورت آنلاین انجام می‌شود. در حالی که مصر هم در حال برنامه‌ریزی یک کابل زیردریایی‌ای وی دی سی به طول ۲۸۰۰ کیلومتر به ایتالیاست، عربستان سعودی و یونان در حال بحث در مورد اتصال بالقوه این کابل هستند.

همزمان در سطح دوجانبه، آلمان و امارات پیشرو بوده‌اند و روابط بین دولت اولاف شولتز، صدراعظم آلمان و رهبری امارات در این باره گرم است. دو سال پیش، دو کشور در زمانی که شولز در ابوظبی بود، توافقنامه‌ای را امضا کردند که هدفش تعریف پروژه‌های فانوس دریایی مشترک در زمینه اقدام اقلیمی، کربن زدایی و امنیت انرژی است.

امارات متحده عربی سپس محموله مورد نیاز برای انتقال گاز مایع طبیعی شناور آلمان در برونسبوتل را در اوایل سال ۲۰۲۳ تامین کرد. همزمان امارات در سپتامبر ۲۰۲۲ محموله آزمایشی آمونیاک کم کربن را برای شرکت صنعتی Aurubis به هامبورگ ارسال کرد.

نماد روابط رو به رشد بخش انرژی بین دو کشور، پیشنهاد ۱۱.۷ میلیارد یورویی ADNOC برای شرکت شیمیایی آلمانی Covestro در ۱ اکتبر است که به دنبال آن، وزیر انرژی امارات متحده عربی، سهیل المزروعی گفت: "امارات عربی روابط طولانی مدت با آلمان در جهت تحقق این قرار دارد و روابط ما را بیشتر خواهد کرد.»

این خرید همچنان نیاز به تایید مقررات دارد، اما عدم انتقاد از سوی هیچ یک از بازیگران سیاسی نشان می‌دهد که امارات تا چه حد روابط قوی با همتایان آلمانی خود ایجاد کرده است. در همین حال، قطر به عنوان یکی از سه صادرکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان، از سال ۲۰۲۲ به عنوان متحد کلیدی برای اروپا شناخته شده است.

زمانی که کشور‌های اروپایی به دنبال یافتن تامین کنندگان گاز جایگزین برای روسیه بودند، بسیاری برای کمک به پر کردن شکاف به قطر مراجعه کردند. واردات گاز طبیعی قطر در سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۷ درصد افزایش یافت که در نتیجه به ۱۸.۷ میلیون تن رسید. بریتانیا با استفاده از ظرفیت واردات خود به عنوان دروازه ورود به اتحادیه اروپا با ۵.۶ ​​میلیون تن بزرگترین دریافت کننده بود، پس از آن ایتالیا با ۴.۶ میلیون تن و بلژیک با ۴.۲ میلیون تن در نوبت قرار گرفتند.

سعد شریدا الکعبی، وزیر دولت قطر در امور انرژی در فوریه ۲۰۲۲ طی تماسی با سیمسون تاکید کرد که "قطر آماده حمایت از شرکای خود در سراسر جهان در مواقع ضروری است. " با این حال، در واقعیت، نقش اتحادیه اروپا در تامین گاز طبیعی از قطر و جا‌های دیگر بسیار کم بوده است، زیرا تجارت توسط کاربران نهایی که مستقیماً از قطر یا از طریق شرکت‌های واسطه خرید می‌کنند، انجام می‌شود.

اتحادیه اروپا در تلاش است تا نقش خود را در تجارت افزایش دهد، از همین رو این نهاد منطقه‌ای اهرمی را تعریف کرد که به عنوان مکانیزم جدید اتحادیه اروپا امکان تجمیع تقاضا و خرید مشترک گاز در سطح اروپا را در آوریل ۲۰۲۳ فراهم کرد؛ اما تا به امروز نقش آن محدود بوده است.

در آینده، قطر تقاضای اروپا برای تامین گاز طبیعی را تامین می‌کند و همزمان تقاضای برق به طور قابل توجهی در میان افزایش برق رسانی در بحبوحه انتقال انرژی افزایش می‌یابد. اگرچه بسیاری از این تقاضای افزایشی برق توسط انرژی‌های تجدیدپذیر برآورده می‌شود، اما قطر مطمئن است که مقیاس این افزایش به این معنی است که تقاضای گاز در اروپا برای آینده قابل پیش‌بینی قوی باقی خواهد ماند.

نهاد‌های فعال در حوزه انرژی اروپایی با این ارزیابی موافق هستند و طی دو سال گذشته قرارداد‌های بلندمدتی برای عرضه گاز طبیعی قطر به بازار‌های اروپایی امضا کردند. در سال ۲۰۲۲ آلمان ۲ میلیون تن در سال گاز طبیعی قطر را به مدت ۱۵ سال از سال ۲۰۲۶ از طریق ConocoPhillips مستقل ایالات متحده تضمین کرد، در حالی که TotalEnergies و Shell قرارداد‌های عرضه ۲۷ ساله ۳.۵ میلیون تنی در سال را با فرانسه و هلند امضا کردند.