شبیخون به جیب امریکایی‌ها با جراحی اقتصادی ترامپ/ اعتراض به تعرفه‌های تازه در ۵۰ ایالت امریکا و شهر‌های بزرگ اروپا

اقتصاد۲۴- فضای سیاست بین‌الملل در دوران پساجنگ سرد بیشتر متاثر از نظم تک‌قطبی امریکایی بود. با گذشت بیش از سه دهه، این نظم تک‌قطبی بیش از پیش با چالش‌های جدی مواجه شد که ثبات و بقای آن را تهدید می‌کند. جنگ‌ها، انقلاب‌ها، تشدید منازعات ژئوپلیتیکی در سایه ظهور کنشگران تجدیدنظرطلب منطقه‌ای در نظم جهانی به مثابه نمود و نمادی از فضای جهانی در حال گذار از تک قطبی به چندقطبی را تجلی می‌کند. دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا باتوجه به برداشت‌ها و سوء برداشت‌هایی که از ماهیت فضای در حال گذار سیاست جهانی دارد؛ در تلاش است تا هژمونی امریکا در نظم بین‌الملل را یک بار دیگر احیا نماید.

 خلأ‌های سیاسی-امنیتی نظام تک قطبی و چالش‌های هژمونی امریکا، بستر را برای بازیگران نوظهور در عرصه نظم جهانی فراهم کرد که در عرصه اقتصاد، فناوری، قدرت نظامی و منازعات ژئوپلیتیکی واشنگتن را به چالش می‌کشند. از این رو، جنگ تعرفه‌ای ترامپ علیه اغلب کشور‌های جهان را می‌توان پاسخی به یک رشته عوامل ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی در هم تنیده‌ای دانست که در چرخه رقابت ایالات‌متحده امریکا با کنشگران نوظهور تجدیدنظرطلب، وقفه ایجاد کرد. سیاست تعرفه‌ای ترامپ با واکنش منفی کشور‌های مشمول این سیاست مواجه شد؛ این کشور‌ها در یک اقدام متقابل بر کالا‌های وارداتی از امریکا تعرفه وضع کردند.

پس‌لرزه‌های سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ

در همین راستا خبرگزاری سی‌ان‌ان با انتشار گزارشی به تحلیل و بررسی پیامد‌های احتمالی سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ بر اوضاع اقتصادی و معیشتی شهروندان امریکایی پرداخته است. این خبرگزاری رویکرد منتقدانه‌ای نسبت به افزایش تعرفه‌های گمرکی بر ۱۸۵ کشور دارد و اذعان می‌کند که امریکا و امریکایی‌ها اولین قربانیان این سیاست خواهند بود. دونالد ترامپ در روز پنجشنبه هفته گذشته بعد از اعلان وضع تعرفه که از آن با عنوان «روز آزادی» یاد کرد؛ در مصاحبه با رسانه‌ها چنین بیان داشت که «این سیاست درست مانند یک عمل جراحی است؛ دقیقا مثل جراحی یک بیمار است و این یک تحول بزرگ است.» او در ادامه افزود: «ما چیزی مانند آن را قبلا ندیده بودیم، بازار‌ها و ارزش سهام رونق خواهد گرفت، کشور نیز رونق خواهد گرفت.»

 این خبرگزاری در واکنش به این سخنان ترامپ به وضع تعرفه‌های ۳۴ درصد متقابل چین در برابر کالا‌های وارداتی اشاره کرد که رابطه مستقیمی با سقوط دراماتیک بازار سهام در امریکا داشت و افزود که ترامپ در ایام انتخابات وعده رفاه اقتصادی برای میلیون‌ها امریکایی را داد و این درحالی بود که وضع تعرفه تاثیر مستقیمی بر افزایش قیمت املاک گذاشت. همچنین این خبرگزاری با استناد به دیدگاه‌های برخی کارشناسان اقتصادی مدعی شد که سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ دست‌کم در کوتاه‌مدت، باعث تورم و افزایش هزینه‌های زندگی در امریکا خواهد شد. کریستین سولتیس، تحلیلگر و استراتژیست جمهوری‌خواه رویکرد متفاوتی نسبت به سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ دارد و به در همین راستا به سی‌ان‌ان گفت: «این تعرفه‌ها بر افزایش هزینه زندگی شهروندان امریکایی تا میان مدت تاثیر می‌گذارد.» 

بیشتر بخوانید:آیا ترامپ رایش جدید است؟ مورخان پاسخ می‌دهند/ شباهت‌ها و تفاوت‌های قدرت گیری ترامپ و هیتلر

او افزود: «نظم‌دهی مجدد ساز و کار اقتصادی جهانی، همان چیزی است که ترامپ در بلندمدت به دنبال رسیدن به آن می‌باشد و از این رو، از همه می‌خواهد تا برای دستیابی به این منافع بلندمدت، با این چالش‌های کوتاه‌مدت کنار بیایند.»

جمع اضداد و تفرق احباب

همزمان نشریه نیویورک تایمز به تحلیل و بررسی موشکافانه الگوی نرخ تعرفه‌های اعمال شده توسط ترامپ پرداخت و در این باره نوشت: اقتصاد بسیاری از کشور‌های جنوب شرقی آسیا در صادرات، به ایالات‌متحده امریکا متکی است؛ وضع این تعرفه‌های سرسام‌آور ضربه مهلکی به اقتصاد این کشور‌ها وارد خواهد کرد. ویتنام، کامبوج و تایلند به عنوان اقتصاد‌های در حال رشد در یک دهه اخیر حجم صادرات خود به امریکا را افزایش داده بودند؛ هدف بلندمدت این کشورها، خارج کردن چین از بازار ایالات‌متحده و تصاحب جایگاه پکن در صادرات به واشنگتن بود. از این رو، می‌توان گفت که این سه کشور در جنوب شرق آسیا بیش از همه متحمل زیان‌های ناشی از این سیاست تعرفه‌ای شدند.

در مقابل، اگرچه قدرت‌های اقتصادی مانند چین، ژاپن و هند نیز از قبل وضع این تعرفه‌های گمرکی دچار ضرر و زیان می‌شوند، اما هند و چین با وضع تعرفه‌های مشابه بر کالا‌های وارداتی ایالات‌متحده، می‌توانند تا حدی اقتصاد امریکا را به چالش بکشند، اما این قاعده در رابطه با ژاپن چندان صادق نیست؛ زیرا حجم واردات این کشور از ایالات‌متحده محدود است. نقطه مشترک کشور‌های شرق و جنوب شرق آسیا که مشمول تعرفه‌های ترامپ شدند این است که اغلب این کشور‌ها از متحدان کلیدی امریکا در منطقه محسوب می‌شوند و این مساله می‌تواند این کشور‌ها را وادار به تجدیدنظر در ائتلاف و اتحاد‌های استراتژیک با واشنگتن کرده و آنها را بیشتر با پکن همسو نماید. تنها چند ساعت از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ نگذشته بود که قیمت نفت در بازار جهانی کاهش پیدا کرد. کاهش قیمت نفت برای کشور‌هایی که اقتصاد آنها همچنان وابسته به نفت است، خبر خوشی نیست. ازقضا، برخی کشور‌های وابسته به نفت و در راس آنها کشور‌های عربی حوزه خلیج‌فارس نیز مانند دیگر متحدان واشنگتن در شرق و جنوب شرق آسیا و امریکای شمالی دچار زیان می‌شوند.

پیامد‌های رویارویی تجاری دو غول اقتصادی

خبرگزاری الجزیره انگلیسی در همین راستا با انتشار یادداشتی به بررسی آثار و پیامد‌های جنگ اقتصادی میان ایالات‌متحده و چین در سایه سیاست‌های تعرفه‌ای اخیر ترامپ پرداخت. به نوشته این خبرگزاری، ترامپ با وضع تعرفه ۳۴ درصد اضافی بر کالا‌های وارداتی در مجموع عوارض گمرگی ۵۴ درصد برای کالا‌های چینی درنظر گرفت. بسیاری از تحلیلگران این تحول را نقطه آغازین فصل جدیدی از جنگ‌های اقتصادی میان واشنگتن و پکن تعبیر می‌کنند. در واکنش به اقدام اخیر ترامپ، وزارت دارایی چین نیز در روز جمعه اعلام کرد که از تاریخ ۱۰ آوریل سال جاری تعرفه ۳۴ درصد بر تمامی کالا‌های وارداتی امریکایی وضع کرد.

بیشتر بخوانید:ضرر ۵.۴ تریلیون دلاری ترامپ به بورس آمریکا

ناگفته نماند که در گذشته نیز پکن در واکنش به افزایش ۱۰ درصد تعرفه‌های گمرکی واشنگتن بر کالا‌های چینی، تعرفه ۱۵ درصد بر زغال‌سنگ و گاز LNG وارداتی از امریکا وضع کرد. ترامپ نیز در واکنش به اقدامات تلافی‌جویانه چین در قبال سیاست‌های تعرفه‌ای ایالات‌متحده، در حساب رسمی خود در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) نوشت: «چین اشتباه بازی کرد. آنها شوکه شدند. آنها نمی‌توانند کاری را که توان آن را ندارند، انجام دهند.» همچنین پکن در روز جمعه از واشنگتن به سازمان تجارت جهانی شکایت کرد و سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ را منافی با قوانین و اصول این سازمان دانست. وزارت بازرگانی چین نیز سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در راستای اعمال محدودیت‌های تجاری برای واردات کالا و خدمات از ایالات‌متحده اعمال کرد.

سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ که ۱۸۵ کشور مشمول آن شدند اقدام جنجال‌برانگیزی بود که واکنش‌های بین‌المللی و داخلی متفاوتی را به دنبال داشت. در ایالات‌متحده، منتقدان این سیاست معتقدند که اقدامات اخیر ترامپ باعث رکود اقتصادی و تکرار سناریوی رکود بزرگ ۱۹۲۹ خواهد شد. در مقابل، طرفداران این سیاست بر این باورند که این سیاست اگرچه در کوتاه‌مدت ممکن است تبعات منفی بر زندگی میلیون‌ها امریکایی داشته باشد، اما در بلندمدت منتج به اصلاح ساختار نظام اقتصادی به سود ایالات‌متحده خواهد شد.

 بسیاری از جمهوری‌خواهان و در راس آن دونالد ترامپ ساز و کار سازمان‌های اقتصادی و مالی بین‌المللی را بستری مناسب برای رشد و توسعه رقبای امریکا تلقی می‌کنند و معتقدند که رقبای سیاسی و اقتصادی واشنگتن از این سازمان‌ها به عنوان پوششی امن برای به چالش کشیدن این کشور استناد می‌کنند. چالش‌های هژمونی امریکا در سایه فضای در حال گذار از جهان تک قطبی به چندقطبی، فرصت را برای تقویت جایگاه کنشگران و بازیگران سیاسی و اقتصادی نوظهور در عرصه سیاست بین‌الملل فراهم کرد و این امر به مثابه تقلیل تدریجی نقش و جایگاه هژمونی واشنگتن در نظم جهانی است. دونالد ترامپ، با اعمال تعرفه‌های گمرکی سرسام‌آور که متحدان امریکا را قبل از رقبا هدف قرار داده است، به نوعی سعی دارد تا ضمن مدیریت منازعات ژئوپلیتیکی در آسیا و آفریقا، در رشد اقتصادی و توسعه فناوری کشور‌های رقیب که جایگاه جهانی ایالات‌متحده را تهدید می‌کنند، وقفه ایجاد نماید. اما پاسخ به این سوال که «آیا سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، منجر به حفظ و تثبیت جایگاه امریکا در نظم تک قطبی در حال گذار و چه بسا نظم جدید در حال شکل‌گیری، خواهد شد یا خیر؟!» بیشتر منوط به زمان و مقتضیات سیاست بین‌الملل می‌باشد.