چراغ قرمز بورس سبز می‌شود؟

اقتصاد۲۴- ریزش بورس در حالی به سومین روز متوالی رسید که معمولا اهالی بازار سهام در فروردین‌ماه شاهد معاملات جذابی از این بازار بودند. در سه سال گذشته بازار سهام همواره در هفته‌های ابتدایی سال با رونق همراه بوده، اما در ۱۴۰۴ اوضاع دیگری رقم خورده است. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد شاخص مذکور در همین بازه زمانی، یعنی از اولین روز معاملاتی فروردین تا ۱۸ فروردین در سال ۱۴۰۳ دو درصد، در سال ۱۴۰۲، ۹درصد و در سال ۱۴۰۱، ۷درصد افزایش ارتفاع داده است. این در حالی است که بورس با ریزش روز گذشته، بازدهی از ابتدای سال خود را تنها به یک‌درصد رساند.

آنچه مبرهن است اینکه بورس با چالش‌های جدی روبه‌روست. سهامداران در بلاتکلیفی «متاثر از ریسک‌های سیاسی و اقتصادی» به سر می‌برند. دلار مقاومت شدیدی برای عقبگرد قیمتی نشان می‌دهد و فاصله نرخ دلار آزاد و توافقی به بیش از ۵۰درصد افزایش یافته است.

دلار آمریکا در معاملات روز دوشنبه مجددا به کانال ۱۰۵هزار تومان بازگشت؛ این موضوع باعث شد در بازار طلا و سکه نیز موج جدیدی از تقاضا ایجاد شود. جهش هر گرم طلای ۱۸عیار به کانال ۸میلیون تومانی و ورود دوباره سکه به کانال ۹۸میلیون تومان در حالی روز گذشته رخ داد که نیم‌سکه به ۶۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان رسید و ربع سکه نیز در قیمت ۳۳میلیون تومان مورد معامله قرار گرفت. این اعداد و ارقام کافی بود تا سهامداران اعتراض خود را نسبت به این وضعیت ناخوشایند با فروش و خروج پول از تالار شیشه‌ای نشان دهند.

ازسرگیری اظهارات ضد و نقیض در خصوص انجام مذاکرات هسته‌ای و پرونده باز این مهم سبب شده حیرت بازار‌های دارایی از «عدم‌قطعیت‌های حاکم بر وضعیت متغیر‌های اثرگذار»، آنها را وارد مسیری غیر‌قابل‌پیش‌بینی کند. با توجه به اینکه مواضع مقامات ایران در قبال نامه دونالد ترامپ بر مذاکره غیر‌مستقیم تاکید می‌کند، سناریو‌های مختلفی پیرامون آن وجود دارد.

در چنین شرایطی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مجددا بر لزوم گفت‌و‌گو با ایران تاکید کرده و از آمادگی برای سفر مجدد به تهران خبر داده است. او با اشاره به تنش‌های منطقه‌ای و امنیتی در خاورمیانه، اظهار کرد اضافه شدن یک کشور هسته‌ای جدید به معادله منطقه‌ای، می‌تواند پیامد‌های فاجعه‌باری داشته باشد. بااین‌حال گروسی معتقد است در فضای پرتنش ماه‌های اخیر، گشایش در روابط ایران با نهاد‌های بین‌المللی، به‌ویژه آژانس انرژی اتمی، می‌تواند همچون دریچه‌ای برای تنفس دیپلماتیک عمل کند.

کارشناسان بورسی معتقدند با توجه به تحولات سیاسی و اقتصادی، تنها محرک مثبت در راستای رشد بازار سهام افزایش قابل‌ملاحظه قیمت دلار توافقی و کاهش فاصله آن با دلار آزاد است. تحلیل‌گریزی بورس متاثر از سه عامل شکل گرفته است. جنگ تعرفه‌ای در جهان نیز موج جدیدی از ناامیدی و بلاتکلیفی را در میان سرمایه‌گذاران به راه انداخته است. شاید بتوان تحولات جهانی جدید را مهم‌ترین عامل تنزل بورس در روز‌های اخیر بعد از ریسک‌های قدیمی‌تر دانست. اکثر پیش‌بینی‌ها بر رکود جهانی تاکید می‌کنند.

افت عجیب‌وغریب کامودیتی‌ها متاثر از اعمال تعرفه‌های جدید، سیگنال کاهش مصرف و به تبع آن کاهش تولید را مخابره می‌کند. طبیعتا بورس کامودیتی‌محور تهران نیز از این وضعیت تاثیر می‌پذیرد. قیمت کامودیتی اهمیت ویژه‌ای در رشد سودآوری بورس دارد. براساس پیش‌بینی‌ها شاخص کامودیتی در سال ۲۰۲۵ کاهش خواهد یافت؛ بنابراین با توجه به دو عامل کاهش قیمت کامودیتی‌ها و مخاطرات منطقه‌ای، اقتصاد کلان وضعیت پیچیده‌ای را تجربه خواهد کرد. به این ترتیب رشد سود واقعی شرکت‌ها نیز با چالش مواجه است.

وورد به فاز نزولی

سال گذشته یکی از عجیب‌ترین سال‌ها بود و بازار‌های دارایی، نظاره‌گر طیف وسیعی از اتفاقات و رخداد‌های غیرمنتظره بودند. بورس تهران نیز به عنوان بازاری که سرنوشت و مسیر آن به رویداد‌ها و تحولات سیاسی و اقتصادی گره خورده است، روز‌های تلخی را تا آخرین روز معاملاتی سال پشت سر گذاشت. بازدهی ۲۳درصدی شاخص بورس در حالی رقم خورد که رشد توفانی نیم‌سکه (۱۵۸درصد)، طلای ۱۸عیار (۱۴۹درصد) و دلار آزاد (۶۲درصد)، جایی برای عرض اندام اهالی بازار سهام باقی نگذاشت.

بیشتر بخوانید:محرک‏‏‏‏‌های منفی بورس تهران بر مثبت‌ها غلبه کردند

اکنون بازار سهام در حالی ۱۴۰۴ را آغاز کرده که حجم گسترده اخبار در کنار تضاد‌های گوناگون، کار تحلیلگران را برای پیش‌بینی وضعیت بورس دشوار کرده است. کارشناسان معتقدند علاوه بر تعدد ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، وضعیت مولفه‌های اثرگذار بر ورود پول به تالار سهام نیز وارد فاز پیچید‌ه‌ای شده است.

یکی از نکات مهمی که در شرایط کنونی می‌توان در مورد آن با قطعیت صحبت کرد، تداوم «بی‌ثباتی و عدم‌قطعیت‌هاست»؛ یعنی آنچه در این برهه زمانی از قطعیت برخوردار است نااطمینانی در خصوص وضعیت ریسک‌های سیاسی است که متغیر‌های اقتصادی را نیز با خود همراه کرده است. سرمایه‌گذاران در چنین شرایطی ترجیح می‌دهند پول خود را وارد بازار‌هایی کنند که از ریسک کمتری برای سقوط و ریزش برخوردارند. با بررسی رفتار معامله‌گران در روز‌های اخیر به‌روشنی درمی‌یابیم که چگونه تردید از آینده بازار‌ها سبب شد سهامداران قید خرید سهام را بزنند.

شانس با کدام گروه‌ها یار است؟

برخی از کارشناسان معتقدند در شرایطی که نوسانات منفی در قیمت‌های جهانی به دلیل وضع تعرفه‌های ترامپ رو به افزایش است، بورس کامودیتی‌محور تهران نیز آسیب می‌بیند. در کوتاه‌مدت نماد‌های شاخص‌ساز با کاهش قیمت بیشتری همراه می‌شوند و فرصت خوبی برای نماد‌های کوچک‌تر، به‌خصوص آنهایی که رشد نرخ فروششان از تورم عقب مانده است، فراهم خواهد شد. با‌این‌حال، با رشد نماد‌های کوچک نمی‌توان انتظار رونق کلی بازار را داشت، چرا که به دلیل نقدشوندگی پایین این نمادها، پول‌های پارک‌شده به صورت پایدار در این نوع از سهام نخواهد ماند.

همزمان با احتمال افزایش تنش‌ها این بار جنگ اقتصادی نیز گریبانگیر دنیا شده است. با کاهش قیمت‌های جهانی احتمالا صنایع بزرگ با افت سودآوری دلاری همراه خواهند شد که همین موضوع در بلندمدت به نفع بهبود P/E نخواهد بود، چرا که این نسبت وابستگی بالایی به رشد سودآوری شرکت‌ها و نرخ بهره داشته و همچنان اثری از کاهش قابل توجه نرخ بهره مشاهده نشده است. از این رو با وجود آنکه این نسبت هنوز حوالی ۷.۱واحد و میانگین تاریخی آن است، انتظار نمی‌رود این سنجه مهم ارزش‌گذاری دورقمی شود.