پل معلقِ صلح رویایی بر فراز درهٔ کشمیر؛ تبعات ۷۸ سال مناقشه برای هند و پاکستان + فیلم

اقتصاد۲۴- پانزدهم اکتبر ۱۹۴۷، تاریخ غریبی است. تاریخی که در آن نقشه جغرافیای جنوب آسیا با تجزیه هند بریتانیایی به دو موجودیت مستقل دگرگون شد؛ جراحی تاریخی که با تیغ استعمارزدایی انجام شد، اما زخم‌هایش هرگز التیام نیافت. تولد هند و پاکستان به مثابه دو دولت-ملت نوپا، نه فصل پایانی استعمار، که آغازی بر تراژدی‌های انسانی و ژئوپلیتیکی بی‌سابقه بود. وعده اولیه این بود که هندوها، مسیحیان و مسلمانان زیر سایه مرز‌های تازه ترسیم، صلحی پایدار را تجربه کنند...، اما این مرزکشی نه تنها آرامش نیاورد، که آتش خصومتی هشتادساله را روشن کرد.

دو کشوری که ریشه در تمدنی مشترک داشتند، بر سر کشمیر، منابع آبی رود‌های سند و چناب، اتهامات تروریستی و خطوط مرزی مبهم، چهار جنگ تمام‌عیار (۱۹۴۷، ۱۹۶۵، ۱۹۷۱، ۱۹۹۹) و ده‌ها درگیری خونین را پشت سر گذاشتند. فقط ماه‌های نخستِ پس از استقلال، صحنه فجیع‌ترین خشونت‌های قومی-مذهبی تاریخ معاصر بود: مرزی که روی کاغذ کشیده شد، در عمل به رودخانه‌ای از خون تبدیل گشت. آوارگی ۱۴ تا ۱۵ میلیون نفر و کشته شدن یک میلیون تن در روز‌های آغازین، پیش‌درآمدی بر دور باطل خشونت بود.

 بدگمانی میان دهلی و اسلام‌آباد تا امروز به شکل تنفر ساختاری درآمده است. هر حادثه تروریستی در خاک هر یک چه بمب‌گذاری، چه حمله به قطار‌ها بلافاصله به اتهام‌زنی متقابل می‌انجامد. حادثه پاهالگانِ کشمیر که در دوم اردیبهشت ۱۴۰۴ رخ داد، نمونه آشکار این چرخه است: ترور ۲۶ گردشگر توسط گروهی که هند، پاکستان را بانی آن می‌داند، دو کشور را بار دیگر تا رویارویی نظامی پیش برد.

 تشکیل صف‌های نظامی دو کشور پس از تنش ۲۲ آوریل، جهان را نگران رویارویی هسته‌ای کرده است: هند با برتری جمعیتی (۱.۴ میلیارد نفر)، اقتصادی (تولید ناخالص ۳.۷ تریلیون دلاری) و نظامی (ارتش ۱.۵ میلیون نفری) در مقابل پاکستانی ایستاده که با زرادخانه ۱۷۰ کلاهکیِ خود، توازن وحشت را برهم زده است. رقابت هند و پاکستان، امروز فراتر از یک درگیری مرزی است؛ آزمایشی خطرناک از تابوی «جنگ سرد هسته‌ای» در قرن بیست‌ویکم. هر حمله تروریستی، هر درگیری مرزی و هر تحرک نظامی، یادآور این واقعیت است که زخم‌های ۱۹۴۷ هنوز التیام نیافته‌اند. در این میانه، سایه شوم سلاح‌های اتمی—با ۳۳۰ کلاهک آماده—همچون شمشیری داموکلس بر فراز شبه‌قاره آویخته است. آینده این منطقه نه در ترازوی نظامی، که در ترازوی خِرَدِ رهبرانی سنجیده می‌شود که باید انتخاب کنند: اسیر گذشته بودن، یا جسارت ساختن فردایی متفاوت.

منبع: امتداد