ماجرای بزرگترین عملیات فریب اف بی آی در تاریخ

اقتصاد۲۴- اداره تحقیقات فدرال آمریکا (FBI) در ظاهر سازمانی عمومی و علنی است، اما بخش زیادی از فعالیت‌هایش پشت پرده و به‌صورت کاملاً محرمانه انجام می‌شود. این نهاد به‌عنوان عالی‌ترین مرجع اجرای قانون در ایالات متحده، باید در سکوت و بی‌سر و صدا عمل کند تا بتواند خطرناک‌ترین و حرفه‌ای‌ترین مجرمان را که اغلب فعالیت‌هایشان مرز‌های ایالت‌ها و حتی کشور‌ها را در می‌نوردد، شناسایی و متوقف کند. گاهی روش‌های این سازمان بعداً بحث‌برانگیز می‌شود؛ موسیقی بار‌ها باعث آغاز تحقیقات اف‌بی‌آی شده و این نهاد حتی برای بسیاری از چهره‌های مشهور پرونده داشته است. با این حال، یکی از مأموریت‌های اصلی آن، دستگیری مجرمان تحت تعقیب در فهرست «Most Wanted» است. به بیان ساده، اف‌بی‌آی سازمانی پیچیده با روش‌های پیچیده برای مقابله با قتل، قاچاق و توزیع مواد مخدر است.

با دسترسی به پیشرفته‌ترین ابزار‌های فناورانه، اف‌بی‌آی می‌تواند تقریباً هر کسی را که صلاح بداند زیر نظر بگیرد؛ از جمله شبکه‌های جنایتکار بین‌المللی. بین اواخر دهه ۲۰۱۰ تا اوایل دهه ۲۰۲۰، اف‌بی‌آی رهبری مأموریت جهانی عظیمی را بر عهده گرفت که آن را عملیات «سپر تروجان» نامید. در ژوئن ۲۰۲۱، این عملیات به اوج رسید؛ روزی که صد‌ها مجرم رده‌بالا و خطرناک در سراسر جهان تقریباً هم‌زمان دستگیر شدند. این داستان پشت پرده بزرگ‌ترین عملیات فریب تاریخ اف‌بی‌آی است.

اف‌بی‌آی یک سرویس تلفن رمزگذاری‌شده را متوقف کرد

در سال ۲۰۱۸، دفتر سن‌دیگو اف‌بی‌آی موفق شد شرکت Phantom Secure را تعطیل کند. این شرکت ابزار‌های ارتباطی رمزگذاری‌شده، از جمله گوشی‌های ویژه، در اختیار سازمان‌های جنایی قرار می‌داد. گروه‌های تبهکار از این دستگاه‌ها برای تبادل آزادانه پیام‌های محرمانه مرتبط با قاچاق ملی و بین‌المللی مواد غیرقانونی استفاده می‌کردند. دادستانی ناحیه جنوبی کالیفرنیا، مدیرعامل شرکت «ونسنت راموس» و دیگر مدیران آن را به تسهیل قاچاق فراملی مواد مخدر متهم کرد. اما مقامات خیلی زود دریافتند که با تعطیلی یک شبکه امن، شبکه دیگری جایگزین آن خواهد شد. شواهد نشان داد که گروه‌های جنایی پس از فروپاشی Phantom Secure به سراغ سرویس‌های مشابه مانند Sky Global و EncroChat رفته‌اند.

کمی پیش از سقوط Phantom Secure، یکی از مدیران ارشد این شرکت با نام مستعار Afgoo یک سرویس مشابه دیگر طراحی کرده بود. او که می‌دانست به خاطر همکاری‌های گذشته محکومیت سنگینی در انتظارش است، معامله‌ای به اف‌بی‌آی پیشنهاد داد: در ازای کاهش مجازات، سرویس رمزگذاری جدیدش به نام ANOM را تحویل دهد. از آنجا که او به پایگاه مشترکان Phantom Secure هم دسترسی داشت، این فرصت به اف‌بی‌آی داده شد تا کنترل کامل توسعه و سپس مدیریت این سیستم تازه را در اختیار بگیرد.

تلفن‌های آلوده اف‌بی‌آی در سراسر جهان پخش شدند

پس از آنکه Afgoo یک در پشتی در نرم‌افزار رمزگذاری ایجاد کرد، اف‌بی‌آی و پلیس فدرال استرالیا آن را آزمایش کردند. Afgoo چند گوشی ANOM را در اختیار تبهکاران استرالیایی قرار داد و آنها از این دستگاه‌ها برای هماهنگی فعالیت‌های جنایی استفاده کردند. در همین حین، اف‌بی‌آی همه پیام‌ها را می‌دید و استرالیایی‌ها آن‌قدر از کارایی ANOM راضی بودند که آن را در شبکه‌های گسترده زیرزمینی تبلیغ کردند. افراد علاقه‌مند به سراغ Afgoo می‌رفتند و او سفارش‌های عمده گوشی‌هایی را می‌پذیرفت که تمام امکاناتشان حذف شده و فقط نرم‌افزار رمزگذاری ANOM روی آنها فعال بود.

بیشتر بخوانید: جنجال نامزد جمهوری‌خواه کنگره آمریکا با آتش زدن قرآن

این ابتکار باعث شد اف‌بی‌آی از اتهام «دام‌گذاری» در امان بماند؛ چراکه این سازمان مستقیماً کسی را مجبور به خرید این تلفن‌ها نکرده بود. بلکه Afgoo با استفاده از تبلیغات دهان‌به‌دهان در دنیای زیرزمینی، گوشی‌ها را دست به دست میان خلافکاران می‌چرخاند.

ابتدا نصب نرم‌افزار ANOM به یک شرکت الکترونیکی کوچک در هنگ‌کنگ سپرده شد، اما با افزایش محبوبیت آن پس از تعطیلی EncroChat، فردی هلندی با نام مستعار Wijzijn استخدام شد. او شبکه‌ای موقت از تجهیزات کامپیوتری ایجاد کرد که توانایی تولید ۱۵ گوشی ANOM در هر دقیقه را داشت. طی ۱۸ ماه، بیش از ۱۲ هزار دستگاه ANOM در سراسر جهان پخش شد که توسط ۳۰۰ باند جنایتکار در بیش از ۱۰۰ کشور مورد استفاده قرار گرفت.

تلاش یک پادشاه مواد مخدر برای تصاحب اپلیکیشن

پس از نابودی Phantom Secure و نفوذ دولت فرانسه به EncroChat، نوبت به Sky رسید. این سرویس برای شش ماه اشتراک، ۲۰۰۰ دلار دریافت می‌کرد، در حالی‌که ANOM تنها با ۶۰۰ دلار خدمات نامحدود ارائه می‌داد. همین قیمت‌گذاری باعث شد ANOM برای گروه‌های تبهکاری جذاب شود.

در این میان، ماکسیمیلیان ریفکین، رئیس جنایتکار مستقر در سوئد که با نام رمز Microsoft شناخته می‌شد، توجه ویژه‌ای به ANOM نشان داد. او به خاطر استفاده گسترده از فناوری برای اداره امپراتوری‌اش این لقب را گرفته بود.

در سال ۲۰۲۰، ریفکین به استانبول سفر کرد تا با هاکان آیک، رهبر کارتل خطرناکی که مواد مخدر مرگبار را به استرالیا قاچاق می‌کرد، دیدار کند. آیک که از نخستین کاربران ANOM بود، قصد داشت شبکه را به اروپا گسترش دهد و ریفکین را به دلیل ارتباطات گسترده‌اش به همکاری دعوت کرد. آنها در کنار هم ANOM را تبلیغ کردند و در عین حال علیه Sky تبلیغ منفی کردند، با این استدلال که، چون Sky در کانادا (یکی از اعضای «پنج چشم») مستقر است، احتمال نفوذ دولت‌ها به آن بالاست.

طنز ماجرا آنجا بود که ریفکین خود به‌شدت از ANOM دفاع کرد و حتی قصد داشت کل این شرکت را در اختیار بگیرد. او توطئه‌ای برای تصاحب شرکت و دزدیدن تجهیزات ساخت گوشی‌های ANOM از دست Wijzijn، همکار هلندی اف‌بی‌آی، طراحی کرد. تمام این اقدامات، البته زیر نظر و نظارت کامل اف‌بی‌آی ثبت و ضبط شد.

اپلیکیشن ANOM پیش از وقوع بسیاری از جرایم جدی جلوی آنها را گرفت

زمانی که ANOM روی گوشی‌هایی که در میان شبکه‌های جنایی دست‌به‌دست می‌شد، فعال شد (تقریباً به‌صورت معرفی دهان‌به‌دهان)، این پیام‌رسان به ابزاری برای انتقال مستقیم جزئیات بی‌شمار جرایم در حال وقوع به اف‌بی‌آی تبدیل شد. تا سال ۲۰۲۰، حجم پیام‌ها و اطلاعات خام و صریح درباره اقدامات غیرقانونی گذشته و طرح‌های جنایی آینده آن‌قدر زیاد شد که اف‌بی‌آی ناچار شد بخشی از پردازش‌ها را به خارج از سازمان بسپارد.

اف‌بی‌آی قادر بود موقعیت جغرافیایی گوشی‌های مجهز به ANOM را ردیابی کند و همین باعث شد بتواند اطلاعات دقیق را در اختیار نیرو‌های پلیس محلی و منطقه‌ای قرار دهد. این پیام‌رسان به سرعت به ابزار اصلی ارتباطی گروه‌های تبهکاری در اروپا تبدیل شد، چرا که اعضای آن سازمان‌ها باور داشتند اپلیکیشن به شکلی کامل رمزگذاری شده و دسترسی به آن غیرممکن است. در حالی که قاچاقچیان درباره حمل‌ونقل مواد مخدر و سایر فعالیت‌های غیرقانونی گفت‌و‌گو می‌کردند، اف‌بی‌آی اجازه داد نیرو‌های پلیس اروپایی به داده‌های ورودی دسترسی داشته باشند.

با این حال، پلیس منتظر پایان عملیات نماند. مجرمان غافلگیر می‌شدند وقتی مأموران بی‌خبر وارد عمل شده و باند‌های جنایی را متلاشی می‌کردند. تنها در سوئد، اف‌بی‌آی اعلام کرد که استفاده از داده‌های ANOM باعث جلوگیری از ۱۲ قتل شد و همچنین منجر به نابودی چندین سازمان تبهکاری، از جمله یک شبکه تولید متامفتامین با نام "The Firm"، گردید.

چرا بزرگ‌ترین عملیات تاریخ در زمان خاصی پایان یافت؟

با توجه به حجم افراد درگیر و تعداد بازداشت‌ها، روز ۸ ژوئن ۲۰۲۱ احتمالاً به‌عنوان بزرگ‌ترین عملیات پلیسی یک‌روزه در تاریخ ثبت خواهد شد. همه بازداشت‌شدگان، ناآگاهانه، فعالیت‌های مجرمانه خود را از طریق پیام‌های ارسالی در ANOM لو داده بودند. اما چرا "عملیات سپر تروجان" (Operation Trojan Shield) درست در ژوئن ۲۰۲۱ به پایان رسید؟ پاسخ هم حقوقی بود و هم امنیتی: زمان در حال اتمام بود، چه از نظر مهلت‌های قانونی و چه به دلیل اینکه پروژه در حال لو رفتن بود.

ANOM به اندازه‌ای محبوب شده بود که برای عملکرد صحیح به چندین سرور بزرگ در نقاط مختلف دنیا نیاز داشت. اف‌بی‌آی مجبور بود با کشور‌های مختلف همکاری کند تا این سرور‌ها به‌طور استراتژیک نصب شوند. در بسیاری از کشورها، این کار مستلزم مجوز قضایی بود که تنها برای مدت مشخصی اعتبار داشت. یکی از این مجوز‌ها در تاریخ ۷ ژوئن ۲۰۲۱ منقضی شد و داده‌های جمع‌آوری‌شده پس از آن تاریخ از لحاظ حقوقی غیرقابل استناد می‌شد. همین موضوع باعث شد در روز بعد، ۸ ژوئن، عملیات به نقطه اوج خود برسد و به پایان برسد.

نشانه‌هایی از لو رفتن ماهیت ANOM

انقضای طبیعی و قانونی عملیات سپر تروجان تنها چند ماه پس از آن رخ داد که نخستین بار ماهیت واقعی ANOM علناً زیر سؤال رفت. در مارس ۲۰۲۱، فردی که خود را فعال حوزه حریم خصوصی و امنیت معرفی کرده بود و با نام کاربری "canyouguess۶۷" فعالیت می‌کرد، در وبلاگی به نام ANOM Exposed پرده از واقعیت برداشت. او نوشت: «در یافته‌های خود و گفت‌و‌گو با افراد مختلف به این نتیجه رسیدم که ANOM چیزی جز یک کلاهبرداری کامل و یک دام طراحی‌شده نیست. ضمن اینکه همه کسانی که از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند مجرم نیستند؛ بسیاری فقط به دنبال حفظ حریم خصوصی هستند و درک درستی از فناوری ندارند.»

شواهدی که نشان می‌داد ANOM یک عملیات اطلاعاتی بود

مهم‌ترین مدرکی که نشان می‌داد ANOM چیزی جز یک عملیات جمع‌آوری داده‌های دولتی نیست، مکان قرارگیری رایانه‌های مورد استفاده بود. یک وبلاگ‌نویس افشا کرد که تعداد قابل توجهی از آدرس‌های آی‌پی مرتبط با این سامانه، با دفاتر دولتی کشور‌هایی همخوانی دارد که به سهولت داده‌های خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند؛ کشور‌هایی که به «پنج چشم» (Five Eyes) مشهورند: ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا، کانادا و نیوزیلند.

بزرگ‌ترین ضربه پلیسی اف‌بی‌آی در تاریخ

عملیات «سپر تروجان» (Operation Trojan Shield) با هدف مقابله با بزرگ‌ترین تهدید‌های جهانی که کمتر کسی از آنها آگاه بود، آغاز شد؛ از جمله تولید و قاچاق گسترده مواد مخدر و پول‌شویی. اما در نهایت، این پروژه به موفق‌ترین عملیات پلیسی تاریخ از نظر حجم بازداشت‌ها بدل شد. تنها در یک روز در ژوئن ۲۰۲۱، بیش از ۵۰۰ نفر به دلیل جرایمی که در ANOM درباره آن صحبت کرده بودند، دستگیر شدند. بازداشت‌ها از استرالیا آغاز شد و سپس به اروپا و دیگر نقاط کشیده شد؛ درست پس از آنکه هیئت منصفه فدرال در سن‌دیگو، محل شعبه اصلی اف‌بی‌آی که رهبری عملیات را بر عهده داشت، کیفرخواست را علنی کرد.

اگر بازداشت‌هایی را که پیش از پایان عملیات و بر اساس داده‌های ANOM انجام شده نیز حساب کنیم، تعداد دستگیری‌ها به بیش از ۸۰۰ نفر در سراسر جهان می‌رسد. در طول پروژه، ۲۷ میلیون پیام رصد شد. حدود ۱۲ هزار گوشی ویژه در میان مجرمان توزیع شده بود و در زمان یورش نهایی، ۹ هزار دستگاه همچنان فعال بودند. اف‌بی‌آی توانست از طریق این شبکه به بیش از ۳۰۰ گروه جنایی، شامل باندها، قاچاقچیان مواد مخدر و مافیا‌های سازمان‌یافته ایتالیایی نفوذ کند. دستاورد‌های عملیات چشمگیر بود: بیش از هشت تُن کوکائین (که نیم تُن آن تنها در فنلاند کشف شد)، دو تُن آمفتامین، شش تُن مواد اولیه تولید مواد مخدر و ۴۸ میلیون دلار پول نقد ضبط شد.

موانع قانونی و محدودیت‌های قانون اساسی در آمریکا

گرچه عملیات سپر تروجان توسط اف‌بی‌آی طراحی و اجرا شد، اما هیچ شهروند آمریکایی به دلیل فعالیت‌های افشاشده از طریق ANOM دستگیر یا محاکمه نشد. حتی مأموران این نهاد اجازه نداشتند پیام‌هایی را که در خاک آمریکا رد و بدل می‌شدند، بخوانند. دلیل آن هم قوانین سخت‌گیرانه مرتبط با حریم خصوصی و نظارت دولتی در ایالات متحده بود. بر اساس متمم چهارم قانون اساسی آمریکا، «تفتیش و توقیف غیرمنطقی» ممنوع است و هرگونه حکم بازرسی باید بر مبنای دلایل محکم صادر شده و مکان و اقلام مشخصی را هدف قرار دهد. این اصل شامل حریم خصوصی آنلاین نیز می‌شود و به همین دلیل، استفاده داخلی از ANOM برای نفوذ به شبکه‌های جنایی در آمریکا غیرقانونی و بی‌اثر بود.

با این حال، دادگاه‌های آمریکا حکم دادند که برخی اتباع خارجی که از طریق ANOM به ارتکاب جرم پرداخته‌اند، می‌توانند در این کشور محاکمه شوند. حاصل عملیات، هشت پرونده استرداد و ۱۷ کیفرخواست در دادگاه سن‌دیگو بود. یکی از مهم‌ترین پرونده‌ها مربوط به «اسامه الحسن» شهروند استرالیایی-لبنانی بود. او در سال ۲۰۲۱ در کلمبیا دستگیر و در سال ۲۰۲۳ به کالیفرنیا مسترد شد و در سال ۲۰۲۴ به جرم خود اعتراف کرد. الحسن به دلیل توزیع دستگاه‌های رمزگذاری‌شده در اختیار مجرمان و کمک به قاچاق مواد مخدر، به ۶۳ ماه زندان محکوم شد.

ضربه سنگین به قاچاق مواد مخدر در هلند

عملیات سپر تروجان تأثیر ویژه‌ای در هلند داشت. رصد گروه‌ها و مجرمان از اکتبر ۲۰۱۹ آغاز شد و ۲۰ ماه بعد، همزمان با یورش نهایی در بیش از دوازده کشور، به دستگیری ۴۹ نفر در هلند انجامید. علاوه بر بازداشت‌ها، ۲۵ مرکز تولید و انبار مواد مخدر که موقعیت آنها از طریق پیام‌های ANOM شناسایی شده بود، مورد حمله قرار گرفت و تعطیل شد. همچنین هشت قبضه سلاح، حجم قابل توجهی مواد مخدر و ۲.۳ میلیون یورو پول نقد کشف و ضبط گردید.

موفقیت شاخه هلندی عملیات به دلیل نقش کلیدی «یگان ملی پلیس» بود. این یگان که تخصص بالایی در تحلیل پیام‌رسان‌های رمزگذاری‌شده و پرونده‌های سایبری دارد، نرم‌افزاری اختصاصی برای بررسی میلیون‌ها پیام ANOM طراحی کرد تا فرآیند تحلیل سریع‌تر و کارآمدتر انجام شود. داده‌های استخراج‌شده سپس در اختیار یوروپل و دیگر نهاد‌های امنیتی اروپایی قرار گرفت.

دستگیری صد‌ها مجرم خودافشا در استرالیا و نیوزیلند

بزرگ‌ترین بخش از مجرمان مظنون که در پایان عملیات سپر تروجان دستگیر شدند، در استرالیا قرار داشتند. از یورش هماهنگ در ژوئن ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۴، استفاده مجرمانه از پیام‌رسان ANOM در دستگاه‌های ویژه توزیع‌شده منجر به بازداشت ۳۹۲ نفر شد که در مجموع به ۲۳۵۵ مورد اتهام پاسخ دادند. جرایم اصلی شامل پول‌شویی و قاچاق مواد مخدر بود و محکومیت‌های صادرشده در نهایت برابر با ۳۰۷ سال زندان شد.

در روز یورش بین‌المللی، مقام‌های استرالیا که شاخه داخلی این پروژه را با نام عملیات آیرونساید دنبال می‌کردند، موفق به بازداشت ۲۲۴ مظنون شدند و بیش از ۱۰۰ قبضه سلاح و ۴۵ میلیون دلار پول نقد مرتبط با معاملات غیرقانونی را توقیف کردند. پیام‌های رهگیری‌شده به نهاد‌های امنیتی در کشور‌های دیگر کمک کرد تا مجرمان را شناسایی و ردگیری کنند، چرا که کاربران استرالیایی ANOM به‌طور پنهانی با واحد‌های جنایی سازمان‌یافته در ایتالیا، آسیا، باند‌های موتورسواری و شبکه‌های جهانی قاچاق مواد مخدر ارتباط برقرار کرده بودند. پلیس استرالیا همچنین اعلام کرد که تنها در این کشور، توانسته مانع از وقوع ۲۱ قتل احتمالی شود.

در کشور همسایه، نیوزیلند، طی ۱۸ ماه ۵۷ دستگاه مجهز به ANOM میان مجرمان توزیع شده بود. با شروع یورش نهایی، پلیس این کشور ۳۵ نفر را دستگیر و اموالی به ارزش ۳.۷ میلیون دلار شامل خودرو، مواد مخدر، سلاح و پول نقد را ضبط کرد.

فروپاشی یک باند جنایی آلمانی با ANOM

با همکاری اف‌بی‌آی و یوروپل، پلیس آلمان در ژوئن ۲۰۲۱ و در جریان عملیات بین‌المللی علیه جرایم ردیابی‌شده از طریق پیام‌رسان ANOM، بیش از ۷۰ بازداشت انجام داد. در این مرحله از عملیات سپر تروجان، بیش از ۱۵۰ محل در آلمان مورد بازرسی قرار گرفت که تمرکز اصلی بر ایالت هسن و اطراف شهر ویسبادن بود. حدود ۱۵۰۰ نیروی پلیس و امنیتی آلمان در این یورش‌ها به انبارها، دفاتر و خانه‌های شخصی که مکان آنها از طریق داده‌های تلفن‌های ANOM شناسایی شده بود، شرکت کردند.

تنها در همان روز، مقام‌های آلمانی موفق به توقیف ۲۰ قبضه سلاح، ۳۰ خودرو، تجهیزات رایانه‌ای، ۲۵۰ هزار یورو پول نقد و صد‌ها کیلوگرم مواد مخدر شدند. همه این موارد به عنوان شواهدی از جرایم ارتکابی ثبت گردید. از میان ۵۰ آزمایشگاه تولید مواد مخدر که در جریان عملیات سپر تروجان برچیده شد، یکی از بزرگ‌ترین‌ها در تاریخ آلمان قرار داشت.

منبع: Grunge