بازار نفت میان دوگانه ترس و امید

اقتصاد۲۴- در هفته گذشته بازار جهانی نفت دوره‌ای نوسانی را تجربه کرد که نتیجه تقابل دو نیروی اصلی بود. از یک‌سو خوش‌بینی نسبت به بهبود تقاضا در آمریکا پس از پایان تعطیلی دولت فدرال و از سوی دیگر، نگرانی عمیق درباره مازاد عرضه جهانی در ماه‌های پیش‌رو قیمت نفت را تحت‌تاثیر قرار دادند. این وضعیت موجب شد قیمت‌ها گرچه در پایان هفته اندکی افزایش یابند، اما چشم‌انداز کلی همچنان متزلزل بماند. در ادامه، روند تغییر قیمت‌ها طی روز‌های این بازه زمانی و عوامل موثر بر هر روز بررسی می‌شود.

رشد قیمت با بهبود انتظارات تقاضا

هفته با افزایش قیمت نفت آغاز شد و قیمت نفت برنت به حدود ۶۴ دلار و نفت وست‌تگزاس اینترمدیت به حدود ۶۰ دلار رسید.

مهم‌ترین عامل این رشد، خوش‌بینی نسبت به بازگشایی قریب‌الوقوع دولت فدرال آمریکا بود که بیش از چهل روز تعطیل و موجب اختلال در فعالیت‌های اقتصادی شده بود. پیش‌بینی می‌شد با پرداخت حقوق حدود ۸۰۰ هزار کارمند فدرال، مصرف خانوار بهبود یابد و در نتیجه تقاضا برای انرژی افزایش پیدا کند. با این حال، افزایش ذخایر نفت خام آمریکا و بالا ماندن سطح نفت ذخیره‌شده روی کشتی‌ها در آسیا مانع از رشد بیشتر قیمت‌ها شد. در همین حال، تصمیم اوپک‌پلاس برای افزایش‌نیافتن قابل‌توجه تولید در ماه دسامبر، گرچه حمایتی نسبی ایجاد کرد، اما نتوانست نگرانی‌ها درباره مازاد عرضه را از بین ببرد.

تعدیل قیمت‌ها با غلبه دوباره نگرانی بابت عرضه

در روز سه‌شنبه، دوباره قیمت‌ها کاهش یافت و برنت به حدود ۶۳ دلار و وست‌تگزاس به کمتر از ۶۰ دلار رسید. هرچند توافق در سنا برای بازگشایی دولت آمریکا مثبت ارزیابی شد، اما تردید نسبت به تصویب نهایی آن در کنگره، فضای احتیاطی بر بازار حاکم کرد. در سمت عرضه، برنامه اوپک‌پلاس برای افزایش تولید در دسامبر و توقف موقت افزایش بیشتر در فصل بعد، همچنان نشان‌دهنده ورود عرضه جدید به بازار بود. علاوه بر این، وجود حجم بالایی از نفت ذخیره‌شده و کاهش تقاضای پالایشگاه‌های چین و هند، اثر روانی منفی گذشته را تشدید کرد. برخی خبر‌های مربوط به احتمال اختلال در عرضه روسیه، مانند وضعیت اضطراری لوک‌اویل در عراق، نیز نتوانست مانع افت قیمت‌ها شود.

بیشتر بخوانید:صعود ملایم قیمت جهانی نفت

در روز چهارشنبه ثبات نسبی بر بازار حاکم شد و قیمت‌ها تنها نوسان اندکی داشتند. امید به تصویب لایحه بازگشایی دولت آمریکا در مجلس نمایندگان موجب شد روند تقاضای انرژی در ماه‌های پیش‌رو مثبت‌تر دیده شود. همچنین تحریم‌های جدید آمریکا علیه بخش نفت روسیه، این احتمال را تقویت کرد که عرضه این کشور به بازار جهانی کاهش یابد و از قیمت‌ها حمایت شود. با این وجود، واکنش بازار محتاطانه و به‌دور از هیجان بود و سرمایه‌گذاران ترجیح دادند منتظر مشخص‌تر شدن جهت‌گیری عوامل اقتصادی و ژئوپلیتیک بمانند.

 سقوط قیمت به دلیل پیش‌بینی‌های منفی

پنج‌شنبه قیمت‌ها سقوط کرد و برنت به حدود ۶۲ دلار و وست‌تگزاس به حدود ۵۸ دلار رسید. این افت بیشتر نتیجه انتشار تازه‌ترین داده‌های عرضه و پیش‌بینی‌های ضعیف‌تر آینده بازار بود. گزارش موسسه نفت آمریکا نشان داد ذخایر نفت خام در این کشور به شکل قابل‌ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده است؛ موضوعی که نشان‌دهنده تداوم فشار عرضه و کاهش جذابیت خرید نفت در کوتاه‌مدت است. در کنار آن، گزارش جدید اوپک که سال ۲۰۲۶ را سالی با مازاد عرضه پیش‌بینی کرده بود، فشار روانی شدیدی ایجاد کرد. علاوه بر این، انتظار برای ثبت رکورد تازه در تولید نفت آمریکا، نگرانی‌ها درباره تداوم اشباع بازار را تشدید کرد. البته باید گفت که برخی تحلیل‌گران این افت را نه ناشی از تغییر بنیادین وضعیت اقتصادی، بلکه بیشتر ناشی از واکنش هیجانی بازار می‌دانستند.

 جهش قیمتی با تنش ژئوپلیتیک

در روز جمعه تنش‌های ژئوپلیتیک بار دیگر نقش اصلی را ایفا کردند. حمله پهپادی اوکراین به تاسیسات نفتی روسیه، نگرانی درباره اختلال در عرضه نفت روسیه را افزایش داد و قیمت‌ها بیش از دو درصد صعود کردند. قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال با یک دلار و ۲۲ سنت معادل ۱.۹۴ درصد افزایش به ۶۴ دلار و ۲۳ سنت رسید.

تحریم‌های آمریکا علیه نفت روسیه نیز به این روند دامن زد، چراکه بخش قابل توجهی از نفت روسیه در تانکر‌ها انبار شده و امکان وارد شدن سریع آن به بازار کاهش یافته است. این روز نشان داد که بازار نفت همچنان به‌شدت نسبت به اخبار امنیت انرژی حساس است و هرگونه تهدید برای عرضه جهانی می‌تواند واکنش فوری و قابل‌توجه ایجاد کند.

تداوم رشد قیمت ها در بازار

در آخرین روز هفته، یعنی شنبه، روند صعودی ادامه یافت و قیمت برنت به حدود ۶۴٫۴ دلار و وست‌تگزاس به حدود ۶۰ دلار رسید. توقف صادرات از بندر نووروسیسک روسیه که حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز و نزدیک به دو درصد عرضه جهانی را شامل می‌شود، مهم‌ترین عامل رشد قیمت در این روز بود. با ادامه حملات اوکراین، این احتمال تقویت شد که اختلالات عرضه روسیه موقتی نباشد و آثار آن در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت باقی بماند. با این حال، رشد تعداد دکل‌های حفاری فعال در آمریکا چشم‌انداز افزایش عرضه را در آینده نزدیک همچنان تقویت کرد.

بیشتر بخوانید:چرا قیمت پایین نفت به ضرر غول‌ها نیست؟

در جمع‌بندی نهایی می‌توان گفت که طی این هفته، قیمت نفت پس از نوسانات موقتی، به‌طور محدود افزایش یافت و برای نمونه نفت برنت حدود ۱.۲ درصد رشد هفتگی را تجربه کرد. اما نکته مهم‌تر، جهت‌گیری روانی بازار است که نه‌تنها توسط متغیر‌های اقتصادی، بلکه با سرعت و شدت توسط رویداد‌های سیاسی و ژئوپلیتیک تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. در این میان، دوگانگی نیرو‌های تقاضا و عرضه همچنان پابرجاست. خوش‌بینی نسبت به بازگشت رونق اقتصادی به آمریکا و اختلالات ناشی از جنگ روسیه و اوکراین از یک‌سو به افزایش قیمت کمک می‌کنند و نگرانی از مازاد عرضه جهانی، افزایش ذخایر نفت آمریکا و رشد تولید کشور‌های اصلی تولیدکننده از سوی دیگر سد راه صعود قیمت‌ها می‌شوند.

بازار نفت همچنان نوسان دارد، اما به طور کلی روند نزولی را طی می‌کند. این بدان معناست که اگر در هفته‌های آینده محرک قدرتمندی در سمت تقاضا ایجاد نشود یا تنش‌های ژئوپلیتیک اثرگذاری پایدار بر عرضه نگذارند، احتمال بازگشت فشار کاهش قیمت‌ها همچنان قوی است. با این حال، تحولات ژئوپلیتیک اخیر نشان داده‌اند که مسیر آینده بازار نفت بسیار وابسته به متغیر‌هایی است که پیش‌بینی دقیق آنها به‌سادگی امکان‌پذیر نیست و هر لحظه ممکن است این مسیر را تغییر دهد.