هشدار درباره تکرار بازی با کارت ایران از سوی روسیه و چین/ آیا غرب پرونده هسته‌ای ایران را از مسیر حقوقی به سیاسی می‌برد؟

اقتصاد۲۴- نشست اخیر گروه هفت بار دیگر پرونده هسته‌ای ایران را در مرکز مواضع سیاسی غرب قرار داد. وزیران خارجه این هفت کشور از ایران خواستند مطابق قطعنامه‌های شورای امنیت و معاهده NPT، همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر گیرد و زمینه بازرسی از تمام فعالیت‌های هسته‌ای را فراهم کند. آنها همچنین خواستار گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا شدند.

«محمدهادی مردای» در اکو ایران نوشت: این بیانیه که بر اجرای مکانیسم ماشه نیز تأکید دارد، در ادامه مواضع سیاسی غرب، ایران را در پرونده جنگ اوکراین و همکاری نظامی با روسیه متهم کرده و نقش چین را نیز در ارسال تجهیزات به مسکو مورد انتقاد قرار می‌دهد.

تحولات اخیر نشان می‌دهد که غرب در مسیر افزایش فشار پیش می‌رود و آینده پرونده هسته‌ای ایران بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات سیاسی پایتخت‌های قدرتمند وابسته است.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس و کارشناس مسائل بین‌الملل در  تحلیل خود از بیانیه اخیر گروه هفت و تأثیر آن بر روند بررسی پرونده هسته‌ای ایران، تأکید کرد که تروئیکای اروپایی و ایالات متحده در حال پیگیری دستورکار شکل‌گرفته در نشست گروه ۷ برای جلسه آینده شورای حکام هستند.

به گفته او، در گروه هفت تصمیم گرفته شد که پرونده ایران در قالبی سیاسی و تحت فشار پیش برده شود و در نتیجه، تمامی مباحث مطرح‌شده در قالب سازوکاری طراحی شد تا پرونده ایران از مسیر حقوقی خارج و وارد مسیر سیاسی شود.

فلاحت‌پیشه افزود: هرچند در نشست پیش‌ِ رو احتمالاً امکان ارجاع مستقیم پرونده ایران به شورای امنیت فراهم نشود، اما طرف‌های غربی تلاش خواهند کرد قطعنامه‌ای تهیه کنند که عملاً ایران را تهدید کند تحت ماده ۴۲ فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گیرد.

او یادآور شد که پیش از برجام، پرونده ایران ذیل ماده ۴۱ همین فصل قرار داشت؛ ماده‌ای که شامل ۱۵ بند تحریمی است. اما پس از آنکه غرب به‌صورت خلاف مقررات برجام و حتی قطعنامه ۲۲۳۱، مکانیسم ماشه را اجرا کرد، ایران ادامه موافقت‌نامه قاهره با آژانس را نپذیرفت.

بیشتر بخوانید:خروج پرونده ۲۲۳۱ از دستور کار شورای حکام

به گفته این کارشناس مسائل بین‌الملل، با انقضای مهلت قطعنامه ۲۲۳۱، روابط ایران و آژانس اکنون مشابه روابط عادی این نهاد با دیگر کشور‌های عضو است؛ یعنی آژانس تنها در چارچوب «پادمان نظارتی» و بر اساس اظهارنامه‌های ایران عمل می‌کند و بازرسی‌ها نیز با هماهنگی کامل سازمان انرژی اتمی انجام می‌شود.

فلاحت‌پیشه کاهش سطح دسترسی آژانس را بی‌سابقه در ۱۵ سال اخیر و حتی دو دهه گذشته توصیف کرد و گفت همین امر برای آژانس و نیز برای بازیگرانی مانند آمریکا به‌عنوان «نوعی تهدید» تلقی می‌شود؛ از همین‌رو تلاش دارند موضوع را کاملاً سیاسی کنند.

او توضیح داد: سیاسی کردن موضوع یعنی اینکه شورای حکام اعلام کند امکان رسیدن به یک پادمان جدید با ایران وجود ندارد و پرونده باید به شورای امنیت ارسال شود. اما چون پیش‌تر پرونده ایران ذیل ماده ۴۱ بوده، اکنون تلاش می‌کنند تهدید ماده ۴۲ را پیگیری کنند.

فلاحت‌پیشه تأکید کرد که پرونده هسته‌ای ایران امروز به‌طور کامل با سایر موضوعات بین‌المللی گره خورده است.

رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی بهارستان اشاره کرد: در بیانیه گروه هفت حتی سیاست‌های ایران درباره اوکراین و مسائل منطقه‌ای نیز مطرح می‌شود. او افزود در چنین شرایطی باید دید چه نوع دسته‌بندی‌های سیاسی در عرصه بین‌المللی شکل خواهد گرفت.

او با اشاره به نقش روسیه و چین، گفت: اگر قرار باشد این دو کشور همان سیاست‌های سال ۲۰۰۶ را تکرار کنند، طبیعی است که در نهایت ایران را به کارتی در بازی‌های خود تبدیل خواهند کرد.»

فلاحت‌پیشه یادآور شد که ایران حتی در بیانیه گروه هفت به دلیل «گرفتن جانب روسیه در موضوع اوکراین» مورد انتقاد قرار گرفته است.

او افزود: در چنین شرایطی تنها انتظاری که ایران می‌تواند از چین و روسیه داشته باشد، حمایت راهبردی است؛ حمایتی که باید از سطح شورای حکام آغاز شود.

او تأکید کرد: اگر نگاه چین و روسیه به روابط با ایران راهبردی باشد، نباید اجازه دهند پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع شود. ارجاع پرونده به شورای امنیت یعنی اینکه حتی شرکای شرقی نیز حمایت راهبردی از ایران نکرده‌اند و این نشان می‌دهد آنها نیز صرفاً در حال بازی‌کردن در سطح کلان با آمریکا هستند.

به گفته فلاحت‌پیشه، این موضوعی است که ایران باید به‌طور جدی در تعاملات شرقی خود دنبال کند.