
اقتصاد۲۴ ـ مالیات بر ارث یکی از مهمترین انواع مالیاتهای مستقیم است که در زمان فوت یک فرد، بر اموال و داراییهای او وضع میشود. طبق قانون، وراث قبل از تقسیم ماترک موظفاند مالیات بر ارث را پرداخت و مدارک لازم را به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند. این مالیات نهتنها درآمدی برای دولت محسوب میشود، بلکه ابزاری برای تعدیل ثروت و جلوگیری از انباشت بیرویه دارایی در دست گروهی محدود است. در سال ۱۴۰۴، قوانین مالیات بر ارث همچنان بر پایه اصلاحات سال ۱۳۹۵ اجرا میشوند و انواع داراییها نرخهای متفاوتی دارند.
مالیات بر ارث شامل همه اموال منقول و غیرمنقول متوفی است؛ از املاک و خودرو گرفته تا سپرده بانکی، سهام، طلا و سایر داراییها. وراث موظفاند حداکثر ظرف یک سال از تاریخ فوت اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل و ارائه کنند.
برای تشکیل پرونده مالیاتی، مدارک زیر مورد نیاز است:
پس از تشکیل پرونده، سازمان امور مالیاتی ارزش روز داراییها، بدهیها، دیون، هزینههای کفنودفن و واجبات مالی و عبادی را بررسی میکند. نتیجه بررسی سه حالت دارد:
۱. اگر ارزش ماترک کمتر از بدهیها باشد: مالیاتی تعلق نمیگیرد و مالیاتهای پرداختی قابل استرداد است.
۲. اگر ارزش ماترک بیشتر از بدهیها باشد: بدهیها کسر و مازاد مشمول مالیات میشود.
۳. اگر برخی اموال مشمول مالیات نباشند: سازمان امور مالیاتی گواهی لازم برای انتقال آن اموال را صادر میکند.
قانون مدنی وراث را به سه طبقه تقسیم کرده است:
نکته مهم این است که نرخ مالیات طبقه دوم دو برابر طبقه اول، نرخ مالیات طبقه سوم چهار برابر طبقه اول و همچنین وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند.

طبق اصلاحات سال ۱۳۹۵، مالیات بر ارث بر اساس نوع دارایی محاسبه میشود. نرخها به شرح زیر است:
قانون برخی داراییها را معاف کرده است:
برای متوفیان بعد از سال ۱۳۹۵ جریمه مالی در نظر گرفته نشده؛ اما وراث از برخی امتیازات محروم میشوند، از جمله:
نکته: در متن داده شده یک بار اشتباه تایپی ۲٪ آمده، اما نرخ درست همان ۷.۵٪ است.
مالیات بر ارث در سال ۱۴۰۴ بر اساس قانون جدید، با نرخهای متفاوت برای انواع داراییها محاسبه میشود و طبقه وراث تأثیر مستقیم بر میزان پرداخت دارد. وراث باید در موعد قانونی اظهارنامه را ارائه کنند تا از جرایم و مشکلات بعدی در نقل و انتقال اموال جلوگیری شود. بسیاری از داراییها نیز طبق قانون معاف هستند و میتوان آنها را بدون پرداخت مالیات منتقل کرد.