محمد خاتمی: دانشگاه‌ها حال و روز خوبی ندارند

اقتصاد۲۴- سیدمحمد خاتمی به‌مناسبت روز دانشجو پیامی صادر کرد.

متن کامل این پیام بدین شرح است:

به نام خدا

١۶ آذر روز دانشجو است، روزی که گذار ایام در هفتاد و دو سال گرد فراموشی بر حقیقت آن نپاشیده است. این حقیقت، آزادگی و آزادی خواهی همواره وجه امتیاز ١۶ آذر بوده است و خواهد بود و می‌تواند و باید برای دانشگاه و بخصوص دانشجو و نقش اجتماعی آن الگو باشد.

در هنگامه‌ای که استعمار و استبداد راه‌ها را بر مردمی که خواستار استقلال، آزادی و حاکمیت بر سرنوشت و داشتن زندگی امن و برخوردار بودند بسته بود؛ و سایه شوم کودتا عرصه را بر همه تنگ کرده بود و آزادیخواهان و میهن‌دوستان یا در بند یا سپرده شده به جوخه‌های اعدام یا محروم از حضور و مشارکت در امر جامعه بودند، دانشگاه حتی به بهای دادن قربانی نشان داد که در حرکت به سوی استقلال و آزادی و سربلندی پیشتاز است.

این روز بزرگ را گرامی می‌دارم و به روان پاک شهیدان ۱۶ آذر و همه‌ی شهیدان دانشگاه از آن دوران تاکنون درود می‌فرستم و مراتب احترام و ادب همیشگی خود نسبت به مقام والای تمامی دانشگاهیان بخصوص دانشجویان عزیز اعلام می‌دارم. آزادی فضای فکری، فرهنگی و سیاسی دانشگاه و هرچه بیشتر امن کردن و بی هزینه‌تر کردن حضور و مشارکت پرشور جوانان در همه عرصه‌ها و فراهم آمدن زمینه‌های تقویت نهاد دانشگاه که مدار و محور توسعه علمی و آزاداندیشی باشد همیشه و در شرایط دشوار امروز ایران نه یک آرزو بلکه یک ضرورت است.

دانشگاه سرزنده و زبان آور و علامت حیات جامعه است و دانشگاهِ نگران و ناامن و منفعل علامت رکود و بیماری جامعه و نظام سیاسی.

بیشتر بخوانید:فیلم/ شوخی عجیب مسعود پزشکیان با دانشجویان

در زمانه و جهانی به سر می‌بریم که قدرت و سیاست باید از علم و نهاد علم تمکین کنند نه آنکه آن را به تسخیر خود درآورند. به «عصر دانایی» پا نهاده‌ایم و در این عصر زوال منابع انسانی و تنزل سرمایه‌ی اجتماعی در دانشگاه حتی آینده سوزتر از فرسایش منابع و سرمایه‌های طبیعی و اقلیمی است. نخبگان علمی اعم از استادان و محققان و دانشجویان و ایرانیان بلند آوازه‌ی خارج از کشور عوامل عزّت و سربلندی ایران عزیز‌اند. همه باید حقوق و حرمت این سرمایه‌ها را با تمامی وجود بفهمیم و پاس بداریم. اصحاب سیاست با هر گرایشی باید در برابر سخن و خواست دانشگاهیان و دانشجویان فروتن باشند. دانشگاه را خانه ایمن و آرام این فرزندان شایسته‌ی ایران بدانیم، نهادی خودی، اما منتقد و مسأله شناس و افق گشا که در آن تنوع و تفاوت اصالت و اعتبار دارد، نه خالص سازی و یکدست کردن.

در تحقق این مهم و در این دوران دشوار و تاریخ ساز از دانشجویان عزیز هم تمنا می‌شود که ضمن حفظ و تقویت بیداری خود در برابر توطئه‌ها و خطرهائی که از بیرون علیه میهن و تمامیت ارضی و استقلال و پیشرفت کشور است، در شناخت موانع سختی که بر سر راه تأمین حقوق اساسی و اقتصادی مردم و بخصوص حق حاکمیت بر سرنوشت است تلاش و راه‌های رفع موانع را جست‌و‌جو کنند.

سوگمندانه باید گفت دانشگاه‌های ما حال و روز خوبی برای ایفای این نقش و مسئولیت اجتماعی ندارد و با وجود و حضور شخصیت‌هایی دانشمند و درد آشنا در رأس دو وزارتخانه وزارت علوم و تحقیقات و نوآوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی که خواستار و پیگیر بهبود وضع آموزش عالی و بخصوص سپردن مدیریت‌ها بدست صاحبان شایسته دانشگاه و عزت و احترام استاد و آزادی و امنیت دانشجو هستند باز، اما دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی وضع مطلوبی ندارند و این امر ناشی از موانع عینی و ساختاری و ذهنی بعضاً مزمن و بعضاً جدید و مداخله‌های متعدد امنیتی و منفعتی است. لازمه‌ی عبور از تنگنا‌ها و بحران‌های متعدد کشور اعتماد و اعتنا به نهاد علم و عقلانیت یعنی دانشگاه و عاملان و فاعلان توسعه‌ی علمی یعنی دانشجویان و استادان و بازکردن بندهائی است که برپای حضور و مشارکت موثر آنان بسته شده است.

علم در زمین مرده نمی‌روید و دانشگاه دلمرده برای امروز و آینده‌ی ایران سودمند نیست. پس همه ما بدانیم که احیای نقش واقعی دانشگاه و حرمت و حقوق طبیعی و اساسی دانشجو و استاد و تأمین عملی امنیت ذهنی و روانی و معیشتی و سیاسی آنان به رسمیت شناخته شود، ضرورتی حیاتی برای بهبود اوضاع ما است. از خداوند بزرگ می‌خواهم که به همه‌ی ما کمک کند که این امانت و ظرفیت و سرمایه‌ی ملی را به جد پاس بداریم.

سیّد محمّد خاتمی

١۶ آذر ۱۴۰۴