صادرات گاز به خصوصی‌ها واگذار شود/ هر ایرانی ۵ برابر اروپایی‌ها گاز مصرف می‌کند

فعالان اقتصادی در حوزه انرژی معتقدند؛ با توجه به خیز کشور در افزایش تولید گاز باید بستر‌های لازم برای صادرات تولید گاز مازاد فراهم شود و در این بین تنها فعالان بخش خصوصی می‌توانند سکان هدایت صادرات گاز را به دست گیرند و بازار جایگزین مطمئنی برای صادرات نفت کشور ایجاد کنند.

اقتصاد ۲۴- نگاهی به روند قیمت گاز در بازار‌های آمریکا و شرق آسیا نشان می‌دهد بهای این محصول در بازار‌های اصلی گاز با کاهش همراه بوده و ارزان‌ترین گاز نیز توسط قطر به انگلستان صادر شده است.

قیمت گاز بر اساس واردات گاز و تولید آن از میادین داخلی آمریکا مشخص می‌شود. در این کشور گاز به صورت آزادانه تجارت می‌شود و مهم‌ترین و مشهورترین نهاد جهت قیمت گذاری گاز طبیعی در ایالات متحده، همین بازار است.

وضعیت صادرات گاز ایران

ایران با تولید سالانه ۲۲۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب گاز پس از آمریکا و روسیه در رتبه سوم کشور‌های تولیدکننده گاز جهان قرار دارد و در این زمینه سهم ۶،۱ درصدی را از آن خود کرده است. افت قیمت جهانی در حالی است که گاز ایران به پنج کشور صادر می‌شود و قرار شده تا سهم ایران از بازار جهانی گاز به ۱۰ درصد افزایش یابد و برای این مساله نیز برنامه‌هایی روی میز دولت قرار گرفته است.

از کشور‌هایی که از سال ۱۳۹۳ طرف مذاکره ایران بودند می‌توان به ترکیه، پاکستان، هندوستان، گرجستان، کره، ژاپن، چین، امارات، کویت، روسیه، فرانسه، آلمان، اتریش و ایتالیا اشاره کرد. ضمن آنکه قرارداد صادرات گاز به‌ سوییس نیز توسط امور بین‌الملل شرکت ملی گاز امضا شد. ترکیه نیز اعلام کرده بود که گفتگو با ایران را برای توافق احداث یک خط لوله گاز برای انتقال گاز ایران به اروپا از طریق این کشور آغاز کرده است.

پس از قطع صادرات گاز ایران به روسیه، ترکیه به عنوان بزرگ‌ترین مشتری گاز طبیعی ایران در نظر گرفته شد. قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران و ترکیه، در سال ۱۳۷۴ امضا و از سال ۱۳۸۱ صادرات گاز ایران به این کشور آغاز شد. قرارداد صادرات گاز ایران به ارمنستان نیز با هدف تهاتر گاز و برق امضا شد که بر اساس آن، ارمنستان در ازای هر مترمکعب گاز، ۳ کیلووات ساعت برق به ایران تحویل می‌دهد.

عراق نیز گاز را برای دو مقصد بغداد و بصره دریافت می‌کند. آذربایجان و نخجوان نیز از دیگر مشتریان گاز ایران هستند. پنج کشور دنیا در حالی میزبان گاز ایران هستند که هدف ایران این است که سهم خود را از بازار جهانی گاز به ۱۰ درصد برساند، بنابراین انتظار می‌رود حجم صادرات و هم‌چنین تعداد مشتریان خود را افزایش دهد.

صادرات گاز به پاکستان و پس از آن به هند نیز تحت عنوان خط لوله صلح سال‌هاست که میان ایران و پاکستان مطرح شده است. ایران با این هدف، خط هفتم سراسری را با قطر ۵۶ اینچ از عسلویه به سوی سیستان و بلوچستان کشید. اگرچه گازرسانی به مناطق جنوب و جنوب شرق کشور از این خط انجام می‌شود، اما هدف اصلی صادرات گاز به پاکستان بود. با این وجود، هنوز این موضوع به مرحله اجرا در نیامده است. البته ایران برای این پروژه، بار‌ها اعلام آمادگی کرده و طرف پاکستانی پای تعهدات خود نایستاده است.

به دنبال صادرات گاز

بر اساس آمار، مصرف داخلی گاز سال به سال نسبت به زمان مشابه در سال قبل، با افزایش قابل توجه همراه بوده، در حالی که رشد صادرات گاز طبیعی از چنین افزایشی برخوردار نیست و شیب صعودی صادرات گاز، بسیار ملایم‌تر از شیب صعودی نمودار رشد مصرف داخلی گاز طبیعی است.

حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در همین رابطه در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ با اشاره به مصرف بالای گاز در کشور و کاهش روند صادرات این محصول گفت: باید هدف گذاری‌ها جهت توسعه گاز فراهم شود چرا که این محصول می‌تواند به دلیل منابع گاز فراوان در کشور، به راحتی جایگزین مناسبی برای نفت صادراتی ایران باشد.

صالحی ادامه داد: این بار باید به فعالان خصوصی اعتماد کنند و با هدف توسعه صادرات مسیر را برای آنان فراهم کنند. برای توسعه صادرات گاز باید از حضور بخش خصوصی در این موضوع استقبال شود و راهکار جذب بخش خصوصی، اصلاح قانون ورود این بخش به عرصه صادرات حوزه گاز است، در نتیجه از اعتمادی که به بخش خصوصی درراستای صادرات گاز می‌شود هیچ گاه پشیمان نمی‌شوند.

به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، یکی از مسیر‌های صادرات گاز توسط خصوصی‌ها، رینگ‌های صادرات بورس انرژی است که فعالان این بخش اقدام به خریداری و صادرات گاز به کشور‌های هدف را دارند، اما ناگفته نماند تاکنون استقبال خوبی ازسوی خریداران و فعالان اقتصادی صورت نگرفته است.

با مازاد تولید گاز چه باید کرد؟

صالحی با تاکید بر اینکه دولت باید بستر فعالیت بخش خصوصی را در صادرات گاز فراهم کند، گفت: در شرایطی که کشور در حصار تحریم قرار گرفته است بکارگیری ظرفیت‌های بخش خصوصی می‌تواند راهگشایی برای توسعه صادرات باشد، از اینرو باید فعالان اقتصادی در حوزه صادرات انرژی مورد حمایت قرار گیرند چرا که با این هدف برنامه ریزی‌های بلند مدت جهت توسعه صادرات و ارزآوری قابل تحقق است.

این فعال اقتصادی در حوزه انرژی با اشاره به اینکه در حال حاضر میزان تولید ایران حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز برآورد شده که با توجه به افتتاح فاز‌های دیگر پارس جنوبی، این رقم به یک میلیارد مترمکعب خواهد رسید ادامه داد: در حالی که مصرف روزانه گاز در کشور حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب برآورد شده است باید جهت عرضه و فروش مازاد تولید این محصول به بازار‌های جهانی تصمیم درستی گرفته شود.

وی تصریح کرد: باید این نکته را هم در نظر داشت که مصرف گاز در ایران با جمعیت ۸۰ میلیونی معادل مصرف جمعیت ۴۰۰ میلیونی کل اروپا برابری دارد و در این راستا نیز باید فکری اندیشیده شود تا بتوانند بازار‌های صادراتی را با قدرت بیشتر تصاحب کنند.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر اینکه با برنامه ریزی‌های صورت گرفته جهت افزایش تولید گاز، دولت باید فعالان این بخش را به سمت ارزاوری از صادرات این محصول تشویق کند و با در اختیار قراردادن ابزار‌های حمایتی این مهم را محقق کنند.

سکان صادرات گاز را به دست خصوصی‌ها بدهید

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار اقتصاد ۲۴ مبنی بر اینکه بخش خصوصی چقدر ظرفیت صادرات گاز را می‌تواند بر عهده بگیرد، گفت: در حال حاضر گاز ال‌پی‌جی از طریق بورس انرژی عرضه می‌شود و در صورت فراهم بودن شرایط در بورس انرژی، بخش خصوصی توانایی صادرات گاز ال‌پی‌جی را دارد.

به اعتقاد صالحی، اگر دولت بستر تولید گاز ال‌ان‌جی را نیز فراهم کند، فعالان این بخش قابلیت سرمایه گذاری و صادرات بر روی گاز ال ان جی را نیز دارند.

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در پایان تاکید کرد: اگر برای تبدیل ایران به هاب انرژی هدف گذاری شده است قطعا بخش خصوصی به عنوان سکاندار هدایت این بخش توانایی‌های زیادی دارد تا ورود به این عرصه دست یافتنی شود.