تبعات بازارگردانی دولت در صنایع/ وعده پوچ شکل‌گیری بنگاه‌های بزرگ

اقتصاد۲۴ -به اعتقاد کارشناسان، صنایع کوچک در دنیا یکی از ارکان بسیار مهم در راستای اشتغالزایی محسوب شده و از عوامل تحرک صنایع متوسط و بزرگ به شمار می‌رود، هر چند که در این بین تمایل به عدم حمایت از مهمترین نقاط ضعف این صنایع به شمار می‌رود.

صنایع کوچک در کنار داشتن ویژگی‌های مثبتی از جمله انعطاف‌پذیری، تولید نیروی انسانی، زمینه‌ساز بودن در راستای افزایش صادرات و پایین بودن هزینه تغییر در موضوعیت آن‌ها با مشکلات عدیده‌ای نیز روبرو هستند که خالی از لطف نیست که به این مشکلات از جمله مسائل مالی و بدهکار شدن آن‌ها به بانک‌ها، محدود بودن بازار محصولات و مشکلات مدیریتی و بازاریابی اشاره کرد.

این صنایع در دنیا از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند که عمده‌ترین علت آن انعطاف‌پذیری‌شان است و می‌توانند در بخش‌های مختلف به صنعت یک کشور کمک کنند.

دیگر ویژگی مهم صنایع کوچک این است که بنگاه‌های مذکور منبع قابل توجهی برای تولید نیرو‌های انسانی در واحد‌های بزرگ صنعتی هستند. همچنین دیگر ویژگی مثبت این صنایع هزینه خروج آن‌ها از صنعت در مقایسه با صنایع بزرگ است که بسیار پایین بوده و با سقف هزینه کم می‌تواند تغییر در موضوعیت تولید خود را در دستور کار قرار دهد.

اما درست مقابل این اظهار نظر‌هایی که صاحبنظران جهانی بر آن تأکید دارند، چندی پیش معاون طرح و برنامه وزارت صمت بر رشد اقتصادی خوب برخی کشور‌ها به دلیل شکل‌گیری بنگاه‌های بزرگ تأکید کرد و از اینکه ایران از این موقعیت محروم مانده ابراز تأسف کرد و معتقد است؛ سیاست‌های ما اجازه نداده است که بنگاه‌های بزرگ شکل بگیرد.

به گفته سعید زرندی، بایستی نهاد‌هایی برای توسعه در کشور وجود داشته باشد و دولت نیز در توسعه این شرکت‌ها دخیل باشد و لازم است نگاه ما به زنجیره ارزش افزوده بالا تغییر کند.

سرپوش گذاشتن دولت بر وعده های بی عمل

در همین رابطه امیررضا واعظ آشتیانی، مدیر عامل اسبق شرکت شهرک‌های صنعتی ایران به اقتصاد۲۴ گفت: صنایع کوچک و بزرگ معایب و مزایایی را دارد، اما آنچه که مورد نظر است اینکه برخی از صنایع مانند صنایع مادر، ماشین سازی، فولاد، مس و... صنایع بزرگ هستند و قابلیت کوچک بودن ندارند.

واعظ آشتیانی ادامه داد: اما آنچه که حدود سه دهه در کشور‌های بزرگ دنیا و به ویژه کشور‌های شرق آسیا مانند ژاپن، کره، اندونزی و چین اتفاق افتاد تقویت کردن صنایع کوچک بود که در این مسیر نیز موفق بوده‌اند.

این کارشناس مسائل صنعتی ادامه داد: رشد صنایع کوچک و متوسط به دلیل کارآمدی و بهره وری بالاتر و قابلیت تولید بدون کارخانه از جمله مزیت‌هایی است که رمز موفقیت کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه است.

مدیر عامل اسبق شرکت شهرک‌های صنعتی ایران گفت: در صورت تداوم چنین سیاست‌هایی جامعه را درگیر تولید می‌کنند و همه افراد در افزایش تولید نقش آفرینی دارند و ظرفیت‌های بلا استفاده به بهترین روش بکار گرفته می‌شود.

وی تصریح کرد: بین ۶۵ تا ۷۰ درصد تولید کشور‌های شرق آسیا و اروپا را صنایع کوچک و متوسط تشکیل می‌دهد و بیش از ۹۰ درصد اشتغال نیز در همین صنایع ایجاد می‌شود.

بیشتر بخوانید: جای خالی نقشه نجات تولید روی میز مسئولان/ تولید فرمانده واحد می‌خواهد

واعظ آشتیانی یادآور شد: دیگر کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه به سمت بزرگ کردن صنایع خود نمی‌روند چراکه به دنبال کاهش ریسک‌های احتمالی آن هستند و ترجیحاً تولیدات خود در صنایع کوچک را به صورت برون‌سپاری انجام می‌دهند.

مدیر عامل اسبق شرکت شهرک‌های صنعتی ایران ادامه داد: توسعه صنایع کوچک یکی از الزامات توسعه یافتگی است که متأسفانه امروز در کشور این موضوع علاوه بر اینکه به طور جدی پیگیری نمی‌شود بلکه از همان صنایع کوچکی که در حال فعالیت بوده‌اند حمایت‌ها دریغ شده است.

وی با تأکید بر اینکه برای تشکیل و راه اندازی صنایع بزرگ نیاز به سرمایه زیادی است که این میزان برای اقتصاد هر کشور از جمله ایران چالش برانگیزاست، گفت: علی رغم اینکه سهام برخی از این صنایع در بورس عرضه می‌شود، اما باز هم نیاز به سرمایه کلانی دارند.

این کارشناس صنعتی گفت: ارائه و مطرح کردن چنین طرح‌هایی نشان از این دارد که کشور نتوانسته در جهت جذب سرمایه‌های خُرد در تولید صنایع کوچک موفق باشد و استراتژی روشنی برای صنعت کشور ندارد و این طرح‌ها سلیقه‌ای است.

ریل‌گذاری ناقص برای صنایع 

واعظ آشتیانی با طرح این سوال که این نوع پیشنهاد‌ها برای صنعت کشور نظریه‌های شخصی است یا استدلال‌های ناشی از یک نظریه دارای استراتژی؟ گفت: باید قبل از اعلام هر طرحی ریل گذاری آن و اهداف تحقق برنامه‌ها مشخص شود، در غیر این صورت باز هم این برنامه‌ها مانند طرح‌های سنوات گذشته با شکست مواجه خواهد شد.

وی تصریح کرد: حالا که موضوع راه اندازی صنایع بزرگ مطرح شده، می‌خواهند ناتوانی متولیان در هدایت و توسعه صنایع کوچک را با توجه به بی تدبیری‌ها در جریان توسعه تولید نشان می‌دهد.

واعظ آشتیانی یادآور شد: سیاستگذاران نتوانسته اند آنچه را که داشته اند حفظ کنند از این رو به دنبال راه‌هایی از  جمله راه اندازی صنایع بزرگ هستند که با وجود صرف هزینه زیاد، نیاز به زمان طولانی برای نتیجه بخشی دارند تا توجیهی بر بی کفایتی‌ها در توسعه تولید باشد.

مدیرعامل اسبق شرکت شهرک‌های صنعتی ایران گفت: به جای اینکه دولتمردان و مسئولان در باره داشته‌های کشور (صنایعی که امروز نیاز به حمایت دارند) فکری کنند به دنبال سیاست‌هایی هستند که خودشان بهتر می‌دانند هیچ نتیجه‌ای نخواهند داشت.

این تحلیلگر مسائل صنعتی ادامه داد: این همه مشکل در بخش صنعت کشور به دلیل چاق بودن و ناکارآمدی دولت است و فرار از استفاده نیرو‌های انسانی ماهر و ظرفیت‌های زیاد تولید نشانه ای از انگیزه تورم زای آن است که به دلیل مسائل پشت پرده ترجیح می‌دهند به جای تقویت بنیه فعلی صنایع به دنبال راه اندازی صنایع بزرگ باشند تا بتوانند به مقاصد خود برسند.

وی ادامه داد: دولت تنها با مطرح کردن این پیشنهاد‌ها خوراک رسانه‌ها را تأمین می‌کند و در نهایت بعد از یک پروسه هرچند کوتاه، این موضوعات را به فراموشی می‌سپارد.