امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس می‌گوید: متاسفانه حاشیه‌نشینی سال‌هاست به معضلی برای جامعه ما تبدیل شده است و هر سال با افزایش تورم و فقیر شدن تعداد بیشتری از مردم، این معضل بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.
دانشیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به روند افزایشی حاشیه‌نشینی در ایران، گفت: «بخش عمده‌ای از کودکان در مناطق حاشیه‌نشین از تحصیل محروم هستند. آمار کودکان کار و کودک همسری در این مناطق بالاست.»
طبق اعلام شرکت بازآفرینی شهری ایران، ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای که قبل از ۱۳۹۴ در اراضی تصرف شده دولتی احداث شده‌اند، تا پایان سال برای ثبت تقاضای سند فرصت دارند.
سکونتگاه‌های غیررسمی یکی از چهره‌های بارز فقر شهری است که در چند دهه اخیر نه‌تن‌ها در کلانشهرها و شهر‌های بزرگ بلکه در شهر‌های میانی و حتی کوچک در حال گسترش است.
کد خبر: ۲۱۴۴۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۳
۲۰ میلیون شهروند ایرانی ساکن در ۱۶۷ هزار هکتار بافت فرسوده خطرناک
طی هفته‌های اخیر، مسوولان وزارت راه و شهرسازی در گزارش‌هایی از تعداد محلات حاشیه‌نشین و جمعیت ساکن در بافت فرسوده و ناایمن و خانه‌های نیازمند مقاوم‌سازی، آخرین مساحت بافت فرسوده در کشور را ۱۶۷ هزار هکتار (معادل ۲۰ درصد از سطح اراضی کشور) برآورد کرده‌اند.
اجاره‌بهای گزاف و کاهش قدرت خرید ایرانی‌ها در بازار مسکن بارها خبرساز بوده است. حالا بر‌اساس اعلام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران چیزی حدود یک‌سوم تهرانی‌ها در بافت فرسوده و ناکارآمد و مسکن نامناسب زندگی می‌کنند و بنا بر گزارش مرکز آمار ایران حدود نیمی از تهرانی‌ها مستأجر هستند؛ اما ماجرا به پایتخت گران‌قیمت ایران خلاصه نمی‌شود و آمار کم‌وبیش مشابهی درباره فقر مسکن در سایر استان‌های کشور وجود دارد.
هشت سال داشت که برای برداشتن آب از آب‌بند غرق شد. این حکایت یکی از ده‌ها کودکی است که در اصطبل و گاوداری زندگی می‌کنند. نه آب دارند نه برق. جایی که تا مرکز شهر اصفهان کمتر از ۱۰ دقیقه فاصله دارد. اینجا ارزان‌ترین سرپناهی است که پیدا کرده‌اند.
عضو اتحادیه مشاوران املاک با بیان اینکه افزایش تقاضا در حاشیه تهران باعث افزایش اجاره‌بهای حاشیه نشین‌ها شده، گفت: در این شرایط دولت پیشنهاد وام ۱۰۰ میلیون تومانی برای ودیعه را مطرح کرده و نه تنها که این مبلغ امروز کفاف پول رهن را نمی‌دهد بلکه اساسا مستاجران دسترسی به این وام را ندارند و در سال گذشته کمتر از ۱۰ درصد مستاجران موفق به دریافت وام ودیعه شدند.
اینجا حاشیه پایتخت، نقطه‌ای بین اسلامشهر، اتوبان تهران ساوه و اتوبان آزادگان و منطقه‌ای مملو از کوره‌های آجرپزی است؛ کوره‌هایی که این روزها به نماد فقر در حاشیه تهران تبدیل‌شده‌اند. کوره‌هایی پر از کودکان ایرانی و مهاجر که تنها سرگرمی آنها، بازی در زمین‌های خاکی است. کودکانی که نه آینده‌ای دارند و نه مشخص است چه سرنوشتی در انتظار آنها است. بیشتر خانه‌های موجود در این منطقه کاه‌گلی یا ساختمان‌های آجری غیر مهندسی ساز است و در برابر هر رخداد ساده‌ای در طبیعت، امکان تخریب و مرگ ساکنان آن وجود دارد. این خانه‌ها تک اتاق و فاقد حمّام و دستشویی است و خانواده‌ها ناچارند از حمام و دستشویی مشترک استفاده کنند. این مناطق حاشیه تهران فاقد امکانات زیرساختی و لوله‌کشی آب بوده و ساکنین برای رفع نیاز از تانکر آب استفاده می‌کنند.
حاشیه‌نشینی و آسیب‌های ناشی از آن سال‌هاست که تبدیل به یکی از معضلات مهم کشور شده است، معضلی که غالبا به دنبال مهاجرت از روستا‌ها و شهر‌های فاقد امکانات به شهر‌های بزرگ و کلانشهرها رخ می‌دهد، فقر و نبود درآمد نیز بسیاری از مهاجران را به حاشیه شهر‌ها کشانده و وارد چرخه آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن می‌کند.
انتشار ویدئویی از برخورد ماموران زن نیروی انتظامی با یک زن حاشیه‌نشین در زاهدان بازتاب گسترده‌ای داشت. برخوردی که کاملا در مغایرت با ماموریت نیروی انتظامی قرار دارد.
بررسی فایل‌های اجاره در نقاط مختلف شهر تهران نشان می‌دهد که اجاره‌بها در تابستان ۱۴۰۰ نسبت به تابستان سال گذشته بین ۵۰ درصد و در برخی موارد تا ۱۵۰ درصد رشد داشته است.
زنانی که در مناطق حاشیه نشین چابهار زندگی می‌کنند از محرومیت‌هایی مانند نداشتن خانه، فقر، نداشتن برق، آب لوله کشی، مشکلات بهداشتی و درمانی و بد سرپرستی رنج می‌برند و دختران زیادی در این مناطق به دلیل فقر مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. عکاس: فهیمه خواهی/ شفقنا
از آنجایی که از نظر جمعیت‌شناسی، حاشیه‌نشینی به حاشیه‌نشینی فیزیکی، اقتصادی و فرهنگی تقسیم می‌شود و مهم‌ترین نوع حاشیه‌نشینی، حاشیه‌نشینی فرهنگی است، به این معنی که افرادی که با فرهنگ جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند آشنایی ندارند و رفتارهایشان مطابق با آن جامعه نیست؛ اکنون تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که حدود ۵۰ الی ۶۰ درصد از افراد جامعه ما قانون‌گریز هستند.
در حالی معاون وزیر راه و شهرسازی طی ۳ سال اخیر وعده راه‌اندازی اجاره‌داری حرفه‌ای را داده که معاونت مسکن و ساختمان طی گزارشی همزمان با شروع به کار دولت سیزدهم این وعده را تکرار کرده است.