به باور ناظران پادشاهیهای خلیج فارس فارغ از رویکرد محتاطانهای که در ارتباط با تحولات سوریه دارند، تلاش میکنند تا در آینده شام پسااسد سهمی جدی داشته باشند
«فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان دیروز-یکشنبه- پس از دیدار دوجانبه با «اسعد الشیبانی»، وزیر خارجه دولت موقت سوریه در حاشیه نشست ریاض، بر اهمیت ادامه ارائه هرگونه حمایت از ملت سوریه تأکید کرد و گفت که آینده سوریه به خود سوریها مربوط میشود.
"فواز جرجس" استاد روابط بین الملل در دانشکده اقتصاد لندن میگوید: "هدف عربستان سعودی متوازن کردن نقش مهم ترکیه در سوریه جدید است. همچنین، ریاض میخواهد اطمینان حاصل کند که سوریه دوباره گرفتار خشونت و آشوب اجتماعی که ثبات منطقه را تهدید میکند نخواهد شد".
انتشار خبر اعدام شش شهروند ایرانی در عربستان سعودی به اتهام قاچاق مواد مخدر بار دیگر موضوع نسبتاً دیرین حقوق کنسولی ایرانیان در خارج از کشور و بهویژه کشورهای منطقه را به جریان انداخت.
با نگاهی به آینده، چشم انداز حمل و نقل عربستان سعودی فراتر از راه حلهای متعارف زمینی است. عربستان سعودی در حال بررسی ظرفیت بالقوه تاکسیهای هوایی برای انجام وظایف مختلف است، از حمل و نقل تجهیزات پزشکی و تسهیل سفرهای اضطراری گرفته تا جابجایی زائران بین اماکن مقدس و پشتیبانی از عملیات لجستیکی.
در شرایطی که تهران و ریاض تلاش دارند تا روابط دیپلماتیک خود را عادی جلوه دهند؛ گروهی از تحلیلگران با اشاره به حوزههایی که دو بازیگر در قابش رقابتهای جدی را تجربه میکنند، مدعیاند که بن سلمان از هرگونه اعمال فشار حداکثری علیه تهران استقبال خواهد کرد چرا که اینگونه مدعی است رقیب دیرینهاش تحت فشارها قدرت مانورش کاهش خواهد یافت.
محمدمهدی فروردین، رییس فراکسیون ورزش مجلس گفت: عمده مشکل ما در بخش زیرساختی ورزش، سوءمدیریتها بوده است. یعنی ناکارآمدی بسیاری از مدیران تصمیمگیر در این بخش، مشهود بوده است. اگر از مدیران کاربلد ورزشی، طی دهههای گذشته استفاده میکردیم، امروز حسرت کشورهایی مثل عربستان و قطر را در بخش ایجاد زیرساختهای ورزشی نمیخوردیم.
اولویتهای داخلی عربستان، بهویژه اصلاحات اقتصادی و اجتماعی، تمرکز بر یمن، روابط پیچیده با ایران و اسرائیل و محدودیتهای منابع انسانی و نظامی باعث شده عربستان نتواند در بحرانهای منطقهای بهویژه سوریه و غزه به طور فعال دخالت کند. علاوهبراین، تغییرات در روابط بینالمللی و چالشهای داخلی نیز موجب شده این کشور بیشتر بر سیاستهای کمهزینهتر و محتاطانهتر تمرکز کند.
در شرایطی که بن سلمان، حاکم تازه پادشاهی تلاش دارد تا بستر را برای تبدیل عربستان به قدرت منطقهای مدرن هموار سازد، تنشهای ژئوپلتیکی حاکم بر خاورمیانه به یکی از چالشهایش تبدیل شده است. در همین راستا ریاض میان گزینههای محدودی گرفتار شده و انتخابهایش میتواند برای این بازیگر پرهزینه باشد.
تصمیمات ریاض برای کاهش یا افزایش تولید در چارچوب اوپک، اغلب بهمثابه یک فرمان روشن به بازار تعبیر میشد. اما با گذشت چند دهه از آن دوران، نشانههای متعددی از تغییر نقش این قدرت سنتی به چشم میخورد. طبق گزارش نشریه وال استریت ژورنال، عربستان دیگر قادر نیست با اطمینان کامل، قیمتها را همانند گذشته در یک مسیر مشخص هدایت کند.
در جریان کنگره فدراسیون بینالمللی فوتبال، فیفا، که بعد ازظهر چهارشنبه در زوریخ برگزار شد، میزبانی کشورعربستان برای جامجهانی ۲۰۳۴ به خاطر عدم وجود نامزد دیگری، بدون رایگیری تایید شد.
روزنامه «سعودی گازت» نوشته است این کشور از نظر ورود گردشگر بینالمللی در رتبه سوم جهان قرار گرفت و در هشت تا نه ماه اول سال ۲۰۲۴ رشد بیش از ۶۱ درصدی را نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۹ به ثبت رسانده است.
سعودیها قصد دارند ۷.۵ میلیون درخت در سراسر ریاض بکارند و پارکها و فضاهای سبز متعددی از جمله یکی از آنها را در مساحتی چهار برابر بزرگتر از هاید پارک لندن بسازند. برای اجرای این پروژه یک سیستم آبیاری جدید با استفاده از فاضلاب تصفیه شده در حال توسعه است، و آیین نامه ساخت و ساز با الهام از معماری سنتی محلی بازنویسی میشود تا خانههای جدید از نظر مصرف انرژی کارآمدتر باشند.
در باب تعاملات میان چین و عربستان تحلیلهای بسیاری مطرح است، بالاخص آن که بن سلمان، ولیعهد سعودی برای اجرایی کردن طرح چشم انداز ۲۰۳۰ نیاز دارد تا اقتصاد عربستان را از وابستگی به نفت رهایی بخشیده و متنوع کند. در چنین شرایطی تعامل پکن و ریاض زیر سایه بازگشت به ترامپ معنا پیدا کرده و سوالهایی را در باب آینده روابط سه بازیگر مطرح میکند.
یک کارشناس مسایل خاورمیانه معتقد است: «تحرکات ریاض در اجلاسهای مختلف اخیر و تاکید بر موضوع فلسطین و حمایت از ایران بیانگر آن است که سعودیها در آستانه آغاز به کار دولت دونالد ترامپ در آمریکا میخواهند وزن خود را ارتقا دهند.»
کشورهای حاشیه خلیج فارس تعاملاتشان با پکن را افزایش دادهاند. به باور ناظران نیاز چین به نفت بازیگران خلیج فارس و تمایل این گروه از بازیگران به سرمایههای چینی زمینه را برای تعاملات آشکار و پنهان میان طرفین هموار کرده است؛ تا جایی که برخی مدعیاند، حضور پکن در خلیج فارس موجب شده تا نقش ایالات متحده نزد اعراب کمرنگتر شود.
ناظران با استناد به فعل و انفعالهای مشترک اعراب با کشورهای اروپایی بر این باورند که پادشاهی عرب و قاره سبز با تکیه بر اهرمهایی که در اختیار دارند، تلاش میکنند تا زمینه و بستر تعاملات متقابل را هموار کرده و بدین طریق منافع شخصیشان را محقق کنند.