سیاست خارجی دولت ترامپ در قبال خاورمیانه، به ویژه پس از گسترش حمله نظامی اخیر در منطقه و برقراری آتشبس موقت میان اسرائیل و حماس، وارد فاز جدیدی شده است.
وزیر خارجه با اشاره به پنج دور مذاکره گفت که آمریکا پس از آن به حمله نظامی اسرائیل علیه ایران پیوست و در نیویورک نیز امکان توافق فراهم بود، اما زیادهخواهی طرف آمریکایی مانع از به نتیجه رسیدن مذاکرات شد.
سخن از میانجیگری روسیه میان ایران و آمریکا در حالی است که برخی نیز نسبت به وجهالمصالحه قرار گرفتن ایران در مذاکرات میان روسیه و آمریکا بر سر اوکراین، ابراز نگرانی کردهاند.
ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ در گفتوگو با سی. بی. اس گفت: تماسهایی از ایرانیها هم دریافت میکنیم. میدانید امیدواریم که یک راه حل دیپلماتیک بلندمدت با ایران داشته باشیم. داریم روی این مساله کار میکنیم.
مصاحبه ویتکاف و داماد ترامپ که ساخته ویژه برنامه ۶۰ دقیقه بود، به طور کامل منتشر شده است. در بخش مهمی از این گفتوگو، ویتکاف به صراحت اصرار و تأکید داشت که با ایران در تماس هستند و وعده توافق داد!
استیو ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ در گفتگویش با سی. بی. اس گفت: تماسهایی از ایرانیها هم دریافت میکنیم. میدانید امیدواریم که یک راه حل دیپلماتیک بلندمدت با ایران داشته باشیم.
محمدرضا عارف گفت: ایران همیشه آماده مذاکره با همه کشورها غیر از رژیم صهیونیستی بوده است. ما اهل مذاکره هستیم، اما در برابر زیادهخواهیها تسلیم نمیشویم.
سید محمد صادق الحسینی تحلیلگر مسائل سیاسی در واکنش به اظهارات اخیر ترامپ میگوید: «پس از تحولات اخیر روشن شد، تحلیلهای برخی افراد و جریانات که بر اساس آن گفته میشد اگر اسراییل و حماس به توافق برسند، احتمال جنگ با ایران بیشتر میشود، نادرست بود و به دلیل اطلاع نداشتن از شرایط منطقه، شخصیت و برنامه ترامپ برای خاورمیانه مطرح میشدند.»
فیضالله عربسرخی به رد پیشنهاد ترامپ از سوی دولت برای حضور در نشست شرم الشیخ واکنش نشان داد. فیض الله عربسرخی با کنایهای تند به دولت در ایکش نوشت: «وقتی راه مذاکره را میبندید، از رنج مردم نگویید! رد شرمالشیخ، رد امید مردم به رفع تحریمهاست!»
سالار ولایتمدار، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس: ما از NPT خارج نمیشیم، چون قصد ساخت بمب اتم نداریم؛ ما در نیویورک حاضر شدیم با حضور ۳ وزیر خارجه کشور اروپایی و آقای ویتکاف جلسه بگذاریم، اما آمریکا حاضر نشد.
به اعتقاد تحلیلگران ایران باید همه ظرفیتهای فنی، تخصصی و دیپلماسی خود را برای دستیابی به بهترین دستاورد در مذاکره با امریکا به کار بگیرد، ضمن اینکه بهزعم این افراد موضوع بهبود شاخصهای اقتصادی و معیشتی باید مبنای هر مذاکره و گفتوگویی قرار داشته باشد.
وزیر خارجه ایران در پاسخ بر حمایت تهران از موضع دفتر سیاسی حماس تاکید کرد و گفت هر طرحی که به پایان کشتار در غزه بینجامد، مورد تایید ایران است. با این حال ویتکاف خواستار صدور اعلامیه، نه تنها از جانب تهران بلکه از سوی متحدانش از جمله حزبالله لبنان شد.
مهاجرانی در خصوص برخی انتقادات در خصوص اظهاراتش درباره جلسهای که قرار بود در حاشیه نشست سازمان ملل متحد با حضور سه کشور اروپایی و نماینده ترامپ برگزار شد، گفت: اولویت همه ما مصالح کشور و منافع ملی است و به هیچ وجه درباره نظرات شخصی، صحبت نمیکنیم.
در ماههای اخیر، گفتوگوهای ما با امریکاییها صرفا در خصوص موضوع هستهای بوده و نه گزاره دیگری.»، اما این برای نخستینبار نیست که یک چنین مباحثی از سوی طیفهای تندرو به عنوان پیششرط مذاکرات مطرح میشود، پیش از این یکی از نمایندگان مجلس ادعا کرده بود، ظریف در برجام تعهد داده که زمینه دستگیری و تحویل دهها فرمانده سپاه از جمله سردار سلیمانی به امریکا را فراهم سازد!
وزیر امور خارجه ایران با تأکید بر ضرورت توافق جدید با آژانس، گفت شرایط میدانی و تهدیدات امنیتی، از جمله حمله به تأسیسات هستهای، اجرای همکاریهای پیشین را غیرممکن کرده است/ او افزود توافق قاهره دیگر کفایت نمیکند و جمهوری اسلامی ایران اکنون تمامی مسیرهای دیپلماتیک را دنبال کرده و پیشنهادات سازنده ارائه داده است تا حسن نیت و صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود را اثبات کند. عراقچی تأکید کرد که مواضع ایران کاملاً مشروع است و آماده هر راهحلی است که به اعتمادسازی منجر شود.
وزیر امور خارجه ایران با اشاره به پاسخ منفی کشورهای غربی به تلاشهای تهران برای دستیابی به راهحل مذاکراتی منصفانه، تأکید کرد که این تصمیم ناشی از زیادهخواهی و مطالبات غیرمعقول آنها بوده است/ او افزود که آثار و تبعات این تصمیم، از جمله مشکلات حقوقی و سیاسی، باید به اطلاع همگان برسد تا روشن شود که غربیها با چه شرایطی در شورای امنیت، روند مذاکرات را پیچیده کردند.
یک مقام آمریکایی اعلام کرده دولت ترامپ برای آغاز هرگونه مذاکره جدید با ایران، چهار شرط اصلی را تعیین کرده است؛ به این معنا که گفتوگوها باید مستقیم و «معنادار» باشند، تهران باید غنیسازی اورانیوم را به صفر برساند، ایران ناگزیر است محدودیتهای سختی بر برنامه موشکی خود بپذیرد و در نهایت، باید تأمین مالی نیروهای نیابتیاش در منطقه را متوقف کند.
یک مقام ارشد اروپایی در اظهاراتی درباره اقدام خصمانه تروئیکای اروپایی و آمریکا در بازگرداندن تحریمهای لغو شده شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران از طریق سازوکار اسنپ بک مدعی شد که «اعمال مجدد تحریمها گزینهای نبود که ترجیح داده شود و تلاشها برای جلوگیری از تشدید تنش ادامه دارد.»