تلاش برای تغییر رویکرد‌ها در مناطق آزاد مستعد گردشگری/ آمادگی بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در میزبانی کیش از تیم‌های جام جهانی قطر

اقتصاد۲۴ - محمدعلی وکیلی، پس از ۴۰ روز از انتصابش در این سمت درباره اینکه به نظر می‌رسد سیاست‌های تعریف شده گردشگری دبیرخانه شورای عالی در سازمان‌های مناطق آزاد اجرایی نمی‌شود، به خبرنگار مهر گفت: از لحاظ آسیب شناسی این موضوع هم یک ضعف حقوقی دارد که باعث چنین گسستی شده و هم بدفهمی که به نظرم در دراز مدت جا افتاده و به یک هنجار و ارزش تبدیل شده است. آن مسئله حقوقی هم رابطه بین دبیرخانه و مناطق است. مجلس دهم در یک اقدام عجولانه و با رویکرد سلبی نسبت به عملکرد یک شخص بدون توجه به پیامدهای آن وارد یک تصمیم‌گیری اشتباهی شد و دبیرخانه را از جایگاه معاونت رئیس جمهوری به زیر مجموعه وزارت اقتصاد تنزل داد.

وکیلی افزود: این تصمیم باعث تضعیف جایگاه دبیرخانه شد و الان پارادوکس‌های زیادی را شاهدیم. مثلاً حکم مدیران مناطق و اعضای هیأت مدیره از طرف رئیس جمهور زده می‌شود در حالی که دبیرخانه باید در وزارت اقتصاد باشد این موضوع هیچ تناسبی با هم ندارد. بالاخره حوزه اختیارات مناطق شبه استقلالی دارد در هر حال وزیر اقتصاد باید پاسخگوی اتفاقات مناطق آزاد باشد در حالی که هیچ مسئولیت مستقیمی در انتخاب مدیران نمی‌تواند داشته باشد این ضعف مهمی است و همین ضعف باعث شده که رابطه دبیرخانه با مناطق تضعیف شود و چون مناطق به شکل شرکتی و درآمد هزینه‌ای اداره می‌شوند؛ نیازشان به دبیرخانه نیاز وابستگی غیر پیوستگی است.

مهمترین ظرفیت کیش، گردشگری است از ابتدای بنیان انتخاب این جزیره که به عنوان جزیره گردشگری انتخاب شد، همه چیز بر اساس گردشگری شکل گرفت. اما وقتی به کیش می‌روید می‌بینید که نوشته «به جزیره زیبای تجاری صنعتی خوش آمدید»!

وی گفت: البته هر حوزه‌ای مثل بودجه، باید در حوزه مربوطه دبیرخانه تصویب شود و منطقه دفاع کند و یا معاون هر حوزه‌ای براساس قانون مناطق آزاد باید مصاحبه و احراز اهلیت شود و به شرط تأیید معاون مربوطه، به کمیته انتصابات در دبیرخانه برود اما همه بایدهای قانونی در سنت‌های اجرایی تضعیف شده است. تصمیم مجلس دهم در تغییر جایگاه دبیرخانه تصمیم غیرمنطقی و مسئله سازی بوده است. امیدوارم اگر مجلس یازدهم می‌خواهد در حوزه مناطق آزاد کاری کند، اصلاح ساختار مناطق آزاد و جایگاه دبیرخانه را در پیش بگیرد. بهترین فرمول نیز این است که ما «وزیر مشاور» در مناطق آزاد داشته باشیم.

ضعف گردشگری مناطق آزاد ناشی از سوءتفاهم در مأموریت‌ها است

معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: ضعف بخش گردشگری در مناطق آزاد نیز به سوءتفاهم در مأموریت‌های مناطق برمی‌گردد به نظرم در دوره‌ای و یا دوره‌هایی بدون توجه به ظرفیت‌ها و مأموریت‌های طبیعی مناطق آزاد، مأموریت‌های تحمیلی به مأموریت اصلی مناطق تبدیل شده است مثلاً مهمترین ظرفیت کیش، گردشگری است از ابتدای بنیان انتخاب این جزیره که به عنوان جزیره گردشگری انتخاب شد، همه چیز بر اساس گردشگری شکل گرفت. به نظرم خوب انتخاب شد چون ویژگی‌های منحصر به فردی وجود دارد که اینجا را به جزیره گردشگری تبدیل می‌کند. اما وقتی به کیش می‌روید می‌بینید که نوشته «به جزیره زیبای تجاری صنعتی خوش آمدید».

بیشتر بخوانید: رویکرد تسهیل‌گری فرهنگی و گردشگری در مناطق آزاد

وکیلی بیان کرد: به نظرم واژه صنعتی ظلم بزرگی به این جزیره بوده است در مناطق دیگر نیز با درصد کم و زیاد، همین ظلم به صورت کلیشه‌ای تکرار شده و بعد در فضای بین الاذهانی مسئولان مربوطه انتظار کاذبی شکل گرفته که گویا کیش صنعتی است و حالا باید از آن انتظار صادرات صنعتی داشته باشیم در کنارش لکه گردشگری هم برای آن پیش بینی شده است. در بهترین لوکیشن‌های کیش که می‌توانست لوکیشن گردشگری باشد سرمایه گذاری‌های سنگین صنعتی با خروجی پایین انجام داده‌اند درحالی‌که در حوزه گردشگری، کیش سرمایه گذاری کمتری با خروجی بالا داشته‌ایم. آن هم به دلیل کششی که گردشگری کیش نسبت به مناطق دیگر دارد.

مردم در کیش همه چیز می‌بینند جز دریا!

وی گفت: عنصر اصلی و متمایز کیش دریا و ساحل است اما این عنصر تمایز بخش و قابل رقابت با کشورهای همسایه، مهمترین عامل غایب در توسعه کیش است. مردم به کیش می‌روند در نظرسنجی نهایی مشخص می‌شود همه جا را دیده‌اند جز دریا. این بدان دلیل است که دریا را عنصر اصلی جاذبه کیش قرار نداده‌ایم. اگر دریا در ساختار توسعه کیش، محور بود، باید در تبلیغات محیطی و توسعه ساحل و فضاهای گردشگری، تحولات چشم‌گیری می‌دیدید اما چون دریا عنصر غایب است، مردم بعد از چند روز اقامت، عمده وقتشان در مراکز تجاری صرف شده و یا هزینه‌های سنگینی کرده‌اند.

معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی این سوال را مطرح کرد که چقدر ورزش آبی در کیش داریم؟ برخی از غواصان و یا کاوش گران دریا و مستندسازان مواردی را از دریای کیش و بستر خلیج فارس به تصویر کشیده‌اند که دنیا را شگفت زده کرده است. ولی ما از این فرصت خدادادی به سادگی عبور کرده‌ایم. می‌توانستیم کیش را به مرکز آموزش غواصی منطقه تبدیل کنیم و یا برنامه‌هایی با محوریت ورزش‌های بین‌المللی دریا محور داشته باشیم. اما چنین چیزی وجود ندارد حتی اکنون ساختار شهری جزیره کیش، هیچ هارمونی با آن ندارد یعنی به لحاظ المان‌سازی هیچ معماری هویت بخشی در کیش نداریم. هر کسی به سلیقه خودش کاری کرده و یا مالی را ایجاد کرده در حالی که در گذشته معماری شناخته شده‌ای داشت که نشان می‌داد، اساس معماری کیش طبق طرح جامع توسعه شکل گرفته است. ولی در گذر زمان ما از اینها عبور کرده‌ایم و در هر برهه معماری خاصی در کیش رونق پیدا کرد. اخیراً معاونت گردشگری از معاونت فرهنگی در سازمان منطقه آزاد کیش جدا شد امیدواریم بتوانیم به کیش هویت دهیم. در جزیره قشم نیز تنوع گونه‌ها به حدی است که خودش را تحمیل کرده ولی آنجا هم می‌توانست با توجه به پتانسیل‌هایی که دارد، دیدنش برای گردشگران دنیا آرزو باشد.

اگر این رخداد بین‌المللی در همسایگی ایران برگزار شود و ما سهمی در آن نداشته باشیم، نسل‌های بعد ما را نمی‌بخشند. تمرکز ما این است که در فرصت کوتاه بتوانیم در کیش مهیا سازی کرده و کمپی ایجاد کنیم که استانداردهای لازم را داشته باشد و به بهانه جام جهانی در آینده بتواند میزبان اردوهای تیم‌های ملی کشورهای دیگر شود.

وکیلی بیان کرد: از آنجا که به تازگی به این سمت منصوب شدم همچنان در حال مطالعه هستم اما می‌دانم که در گذشته مطالعات خوبی با پشتوانه‌های کارشناسی خوبی انجام و برای هر منطقه مأموریت‌های خوبی نیز تعریف شده بود. داشته‌های مهمی از نظر مطالعاتی وجود داشته اما فاصله زیادی با ایده‌ها دارد و این ایده‌ها همچنان در کتابخانه است باید آسیب‌شناسی شود که مشکل اصلی کجا بوده که به مرحله اجرا نرسیده‌اند. یکی از مشکلات همین بوده که فهم بین الاذهانی بین مأموریت مناطق آزاد شکل گرفته به نحوی که مثلاً دستگاه نظارتی به جای اینکه از مدیران کیش بپرسند سهم شما از سرانه گردشگری چقدر است، از آنها درباره سهم صادرات صنعتی می‌پرسند.

تلاش دوباره برای میزبانی از اردوهای جام جهانی ۲۰۲۲

وی درباره مهیاسازی جزیره کیش برای همراهی با جام جهانی قطر ۲۰۲۲ گفت: اگر این رخداد بین‌المللی در همسایگی ایران برگزار شود و ما سهمی در آن نداشته باشیم، نسل‌های بعد ما را نمی‌بخشند. تمرکز ما این است که در فرصت کوتاه بتوانیم در کیش مهیا سازی کرده و کمپی ایجاد کنیم که استانداردهای لازم را داشته باشد و به بهانه جام جهانی در آینده بتواند میزبان اردوهای تیم‌های ملی کشورهای دیگر شود تا لازم نباشد تیم‌های ایرانی برای تمرین به کشورهای همسایه بروند. در زمان بازدیدم از جزیره کیش متوجه شدم که بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این زمینه آمادگی دارد. ما می‌خواهیم اضلاع مرتبط با این موضوع را هماهنگ کنیم تا کار پیش برود یکی از آن اضلاع وزارت ورزش است چون اگر آنها آماده نباشند این اتفاق نمی‌افتد. باید برای این کار عزم بین بخشی شکل گیرد.

معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از راه اندازی سامانه جامع گردشگری کیش خبر داد و گفت: تلاش می‌کنیم این سامانه جامع آماده شود و از طریق رایزنان فرهنگی این سامانه را به فدراسیون‌های فوتبال کشورهای شرکت کننده در جام جهانی قطر معرفی کنیم تا کیش را به عنوان اردوگاه تمرینی خود انتخاب کنند.

وکیلی در پاسخ به اینکه زمان زیادی تا برگزاری جام جهانی فوتبال قطر باقی نمانده است، گفت: با توجه به اینکه به تازگی این مسئولیت را گرفته‌ام، با شیوع بیماری کرونا نیز مواجه هستیم و در روزهای پایانی دولت هم به سر می‌بریم اما موظفیم تلاش کنیم این اتفاق بیفتد. چون اگر سهمی را در این اتفاق نداشته باشیم آیندگان به عنوان نقطه ضعف ما از آن یاد می‌کنند.

حق گردشگری را می‌گیرم

وی بیان کرد: گاهی سفره فعالیت‌هایی که تعریف می‌کنیم آنقدر گسترده است که تک برنامه‌هایی که بتواند به آن هویت دهد را رها کرده‌ایم در این دوره تلاش می‌کنیم حق گردشگری ادا شود. ضمن اینکه رویکرد من هم توجه به گردشگری است چون به نظرم نقش گردشگری در سرانه ناخالص ملی هر کشوری بسیار مهم است و هر روز بیشتر می‌شود. اکنون درحالی‌که کرونا بلای جان گردشگری است، جزیره کیش در طلایی‌ترین دوران گردشگر پذیری خود قرار دارد. در دو سه هفته گذشته هتل‌های کیش حدود ۹۵ درصد سطح اشغال داشته‌اند. این نشان می‌دهد کرونا برای این جزیره فرصت ساز شده است. چون جاذبه‌هایش به نحوی است که می‌تواند در شرایط گرانی ارز، جایگزینی برای کشورهای همسایه باشد مشروط به اینکه زیرساخت‌های کیش را برای این جایگزینی توسعه داده باشیم. خوشبختانه پروتکل‌های بهداشتی و نظام درمان جزیره به نحوی است که به رغم این استقبال، کمترین آمار ابتلاء را داشته است امیدوارم همین صیانت ادامه داشته باشد و این فرصت برای کیش باقی بماند.

فرودگاه بین المللی چابهار یکی از لوازم توسعه مکران است، اگر چابهار به اهداف توسعه‌ای خود دست پیدا کند، سواحل مکران نیز آباد خواهد شد.

معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره توسعه سواحل مکران و تأثیر فرودگاه چابهار بر آن نیز گفت: فرودگاه بین المللی چابهار یکی از لوازم توسعه مکران است اگر چابهار به اهداف توسعه‌ای خود دست پیدا کند، سواحل مکران نیز آباد خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت چابهار پیشانی مکران است و همه باید کمک کنند فرودگاه بین المللی آن، با پیش فرض توسعه مکران به سرانجام برسد. همانطور که مقام معظم رهبری بر توسعه مکران تاکید دارند.

وکیلی در پاسخ به این سوال که معاونان سابق اجتماعی و گردشگری مناطق آزاد نیز وعده‌هایی برای رونق گردشگری در مناطق می‌دادند که هیچکدام به سرانجام نرسید توضیح داد: هیچ وقت دبیرخانه شورای عالی نمی‌تواند دستوری با مناطق پیش برود. نمی‌توان دستوری کار کرد و انتظار داشت آن دستور در منطقه اجرا شود بلکه باید به مفاهمه فی ما بین برسیم. اولویت مان این است که جزیره کیش را برای جام جهانی مهیا کنیم ولی باید در این زمینه با کیش به اقناع برسیم تا این طرح اجرایی شود. باید توافق منطقه به منطقه باشد. در نظر داریم تا در حوزه ترمیم فضای آموزشی به خصوص در کیش فعالیت کنیم.