کرونا با کسب و کار‌ها چه کرد؟

اقتصاد۲۴ - به دلیل شیوع کرونا در ماه‌های اخیر صاحبان بسیاری از مشاغل و صنوف عمدتا خدماتی شدیدا آسیب دیده و با توقف فعالیت روبه رو شدند؛ بیشتر مغازه ها، پاساژها، رستورانها، اغذیه فروشی ها، هتلها، آرایشگاه‌ها و مراکز گردشگری و حمل ونقل که در بخش خدمات فعال بودند، تحت تاثیر کرونا تعطیل یا راکد شدند.

تاثیر شیوع کرونا بر اقتصاد ایران بیش از هر چیز بر معیشت افراد تاثیرگذار بود چرا که کرونا بخش‌هایی از اقتصاد را که بیشترین اشتغال طبقات پایین جامعه در آن شکل گرفته بود، تحت تاثیر قرار داد.

تعداد شاغلین بخش خدمات در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته با کاهش همراه بوده و این امر ناشی از تاثیرپذیری بسیاری از مشاغل خدماتی از شیوع کرونا بوده است.

از نگاه کارشناسان بزرگترین تاثیر کرونا بر بخش‌های خدماتی بوده است؛ بخش خدمات اگرچه نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی کمترین آسیب از فشار‌های اقتصادی را متحمل شد، اما به سرعت از شوک کرونا و تداوم آن تاثیر پذیرفت.

حمید حاج اسماعیلی ـ کارشناس حوزه کار ـ در گفتگو با ایسنا، در تشریح علل آسیب پذیری مشاغل خدماتی در بحران کرونا می‌گوید: در دوران کرونا فعالیت مشاغل خدماتی بیش از سایر بخش‌ها مختل شد، چون که اقتصاد کشور عمدتا خدماتی و بر پایه ارائه کالا و خدمات استوار است و از این جهت آسیب پذیری در صنوف خدماتی چشمگیرتر بود.

او می‌گوید: به دلیل محدودیت‌هایی که در بازار کشور پس از شیوع کرونا به وجود آمد مردم در انجام بسیاری از امور از قبیل مسافرت، گردشگری، خرید کالا و دریافت برخی خدمات دچار مشکل شدند و به این ترتیب بخش خدمات از کرونا آسیب جدی دید.

این کارشناس بازار کار رعایت پروتکل‌های بهداشتی را از دیگر علل تاثیرپذیری مشاغل خدماتی از کرونا دانسته و می‌گوید: مردم برای آنکه به کرونا مبتلا نشوند با احتیاط از خدمات رستوران ها، هتل ها، فست فودها، باشگاه‌ها و مراکز تفریحی و گردشگری استفاده کردند و ترجیح دادند که خدمات کمتری دریافت کنند. این امر شکنندگی مشاغل خدماتی را نشان داد و بی تردید طولانی شدن کرونا مشکلات و محدودیت‌های بیشتری برای کسب و کار‌های خدماتی به دنبال خواهد داشت.

بر اساس آماری که از سوی مرکز آمار ایران از رشد اقتصادی در سه ماهه نخست امسال انتشار یافته، بیشترین رشد منفی در میان بخش‌های اقتصادی متعلق به بخش خدمات بوده است و در بخش خدمات، گروه "سایر خدمات عمومی، اجتماعی، شخصی و خانگی" که با مشاغل عده زیادی از خویش فرمایان و مشاغل غیر رسمی در ارتباط است با رشد منفی ۶۳ درصد از بیشترین کاهش در تولید ناخالص داخلی در میان سایر گروه‌ها برخوردار بوده است.

مشاغل بخش خدمات از ثبات و پایداری لازم برخوردار نیست و در مواجهه با بحران‌هایی همچون کرونا می‌تواند بسیاری از ظرفیت‌های اشتغال را دستخوش تغییر قرار دهد. گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار از بررسی روند شاغلان بخش خدمات در بهار ۱۳۹۹ نیز نشان می‌دهد که تعداد شاغلین بخش خدمات در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته با کاهش همراه بوده و این امر ناشی از تاثیرپذیری بسیاری از مشاغل خدماتی از شیوع کرونا بوده است که موید این امر، کاهش ۳۳ درصدی شاغلین هتل‌ها و رستوران‌ها در بهار امسال است.

به موجب این گزارش، در حالی که تعداد شاغلین بخش خدمات در کشور همواره از روند صعودی برخوردار بوده، اما کاهش ۹.۷ درصدی شاغلین این بخش در بهار ۱۳۹۹ نسبت به بهار سال ۱۳۹۸ ناشی از تاثیر شیوع بیماری کرونا بر برخی از زیرمجموعه‌های بخش خدمات بوده است.

اگر چه نمی‌توان ظرفیت‌های اشتغال در بخش خدمات و تاثیرگذاری آن بر اقتصاد کشور را نادیده گرفت، اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که در شرایط بحرانی، تکانه‌های اقتصادی و حوادث غیرقابل پیش بینی، مشاغل بخش خدمات از ثبات و پایداری لازم برخوردار نیست و می‌تواند بسیاری از ظرفیت‌های اشتغال را دستخوش تغییر قرار دهد.

به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران بازار کار، کسب و کار‌های خدماتی به همان سرعت که در مسیر اشتغال و ایجاد ظرفیت قرار می‌گیرند، می‌توانند در مواجهه با بحران‌هایی همچون کرونا پایداری خود را از دست بدهند، از این رو برای برقراری توازن در اقتصاد باید بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات به طور متعادل و متوازن در کشور توسعه یابند تا تمام بخش‌های اقتصاد از چنین شرایطی متاثر نشوند و اقتصاد تولیدمحور و دانش بنیان به تدریج جایگزین اقتصاد خدماتی و نفتی شود.