وعده سود برای وقف سهام از کجا آمد؟

اقتصاد۲۴- رئیس کمیته فقهی سازمان بورس خبر داده که افراد می‌توانند سهام خود را به آستان قدس رضوی وقف کنند و بعد هم در یک تبلیغ برای این نهاد مالی عظیم اعلام کرده که: «در شرایطی که ارزش سهام وقف شده نزولی باشد آستان قدس رضوی این امکان را دارد که این سهام را تبدیل به احسن کند؟!» البته این که رئیس کمیته فقهی سازمان بورس از کجا می‌داند چه طور می‌تواند پیشاپیش چنین اطمینانی به سهامداران بدهد مشخص نیست! آن طور که ابراهیم رئیسی تولیت وقت آستان قدس گفته بود: «تمام شرکت‌های وابسته به آستان قدس وقف هستند و منشأ تمام شرکت‌های اقتصادی نذر و وقف است وهیچ شرکتی در آستان قدس وجود ندارد که موقوفه نباشد.»، اما در عین حال میزان دخل و خرج و سود و زیانش مشخص نیست تا جایی که علی محمدی، رئیس وقت سازمان اوقاف و امور خیریه درباره میزان درآمد‌های این سازمان از موقوفه‌های منفعتی گفته که آماری در این خصوص در اختیار ندارد.

مرد پشت پرده

با این حال مصباحی مقدم، با اشاره به این که «از مواردی که مورد تصویب کمیته فقهی بورس قرار گرفته تأسیس صندوق وقفه سهام است و در مدتی است که این مشروعیت موضوع بررسی شده گفته بود: «در نهایت مراجع و رهبری با راه اندازی این موافقت کردند و افراد می‌توانند سهام خود را در این صندوق به آستان قدس رضوی وقف کنند.»، اما چیزی که او به آن اشاره نکرده این است که بحث «وقف سهام» ایده‌ای است که او خودش از سال‌ها پیش به دنبالش بوده و احتمالا این موضوعِ پیشنهادی به برخی دانشجویان برای پایان نامه‌هایشان هم بوده است. غلامرضا مصباحی‌مقدم رئیس کمیته فقهی سازمان بورس، عضو جامعه روحانیت، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و استاد تمام دانشگاه امام صادق است! در مقاله‌ای که درنشریه پیام مدیریت (شماره ۲۱ و ۲۲ زمستان ۸۵ و بهار ۸۶) منتشر شد به همراه دانشجویی دیگر منتشر کرده و احتمالا چکیده یک پایان نامه دانشجویی درباره «وقف سهم از منظر فقهی و الگوی مالی» است، نوشته است: «وقف سهام از نظر فقهی وشرعی مجاز است و عایداتش را می‌توان صرف امور خیریه کرد.»، اما در ادامه ابراز نگرانی می‌شود که چرا تا کنون اقدام عملی در راستای قانونی‌سازی و اجرای آن صورت نگرفته است. بعد هم توصیه می‌کند که باید در این راستا فرهنگ‌سازی و تبلیغ انجام شود واز واقفان سهام حمایت قانونی شود از جمله پیشنهاد‌های مطرح شده: «معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات برای موقوفه‌های جدید! و تشکیل صندوق‌های وقفی متشکل از سهام» است.

عدم شفافیت

به نظر می‌رسد که ایده قدیمی مصباحی مقدم حالا که در سازمان بورس هم مسوولیت دارد به نتیجه رسیده است. آستان قدس رضوی یک نهاد مالی با مالکیت ده‌ها زیرمجموعه صنعتی و کشاورزی و موسسه و شرکت است. مجله” فوربس” تعیین وتخمین میزان دارایی‌های آستان قدس رضوی را غیرممکن دانسته بود، زیرا آستان قدس رضوی هرگز میزان دارایی‌ها واموال خودرامنتشر نکرده است. بنیاد آستان قدس دراصل برای اداره موقوفات متعلق به آن به وجود. گفته می‌شود که آستان قدس رضوی بزرگترین موقوفه جهان است و قبل ازصفویه هیچ سندی مبنی بروقف املاک واموال غیرمنقول وجود ندارد، اما موقوفات دوره صفویه حدود ۴۰ درصد موقوفات این آستان راشامل می‌شده است. این آستان سازمانی را برای هدایت موسسات و شرکت‌های خود تاسیس و راه اندازی نموده است به نام سازمان اقتصاد رضوی.

بیشتر بخوانید: سازمان بورس اجازه بستن کد بورسی سهامداران را دارد؟

بحث وقف سهام در آستان قدس در شرایطی مطرح شده که یکی از انتقادات اصلی به استان قدس در همه سال‌های گذشته معاف بودنش از مالیات و نداشتن شفافیت مالی بوده است. بر طبق اسناد برای نخستین بار در زمان پهلوی این نهاد از پرداخت مالیات معاف شده است. رویه‌ای که بعد‌ها با دستخطی از امام ادامه پیدا کرده است. بحث نبود شفافیت مالی در این نهاد همواره موضوع کشمکش‌های سیاسی هم بوده تا جایی که وقتی در کارزار انتخاباتی پنج سال پیش ابراهیم رئیسی مدعی شد که قانون مالیات در کشور به خوبی اجرا نشده است و مشکل فرار مالیاتی در کشور جدی است فردایش، حسن روحانی در جمع مردم ارومیه گفت: برخی، دَم از بیکاری می‌زنند و می‌گویند باید مالیات بدهید، ولی کسی نمی‌پرسد آنجایی که شما مدیریت می‌کنید، آیا تا حالا مالیات داده‌اید؟ در پاسخ به انتقاد روحانی، ابراهیم رئیسی گفت که آستان قدس رضوی ۳۰ سال است به دستور امام خمینی مالیات نمی‌پردازد و مقام معظم رهبری هم این معافیت را تا امروز تمدید کرده است.

ورود به بازار سرمایه

با این حال از سال گذشته برخی شرکت‌های زیرمجموعه آستان قدس وارد بازار سرمایه شده‌اند. اعلام شده ک در راستای اجرای سیاست‌های آستان قدس رضوی در حوزه فعالیت‌های اقتصادی، ورود شرکت‌های تابعه بنیاد بهره‌وری موقوفات به بازار سرمایه، کلید خورده که یکی از اهدافش شفافیت بیشتر، مردمی‌سازی اقتصاد و شریک شدن تمامی آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی آستان قدس رضوی است. طبق آخرین آمار که مربوط به اسفند ماه است شرکت《خمیرمایه رضوی》و《نخریسی خراسان به طور کامل پذیرش و سهام شرکت《قند تربت حیدریه در بازار پایه درج و خرید و فروش شده و قرار شده طی چند ماه آینده بعد از تکمیل شرایط لازم، از بازار پایه به بازار اصلی فرابورس منتقل می‌شود. شرکت‌های《داروسازی ثامن》، 《دامپروری قدس رضوی و《کشاورزی رضوی نیز به گفته مدیر عامل شرکت کارگزاری رضوی در اولویت بالایی برای پذیرش هستند.

منبع: فراز