به تازگی غلامعلی کوهساری نماینده مردم رامیان و آزاد شهر در مجلس شورای اسلامی از اختصاص ردیف بودجه برای احداث راه آهن اینچه‌برون- گنبد کاووس- آزادشهر- شاهرود توسط کمیسیون عمران مجلس و به درخواست نمایندگان مردم گلستان خبر داده است.
به گفته وی با توجه به اهمیت این پروژه برای تصویب آن در کمیسیون تلفیق با رئیس این کمیسیون و نیز رئیس مجلس شورای اسلامی مذاکره شده است.
پروژه‌هایی که کلنگ می‌خورد، اما تکمیل نمی‌شود
تصویب این طرح در شرایطی که میزان سهم بودجه عمرانی نسبت به بودجه عمومی در لایحه بودجه ۱۴۰۰ کشور به کمترین رقم خود یعنی ۱۲.۸ درصد رسیده، ابهامات فراوانی را ایجاد کرده است.
مشکلات عدیده دولت در تامین کسری بودجه سال جاری و عدم تخصیص اعتبارات پیش بینی شده عمرانی در این سال، در کنار تعداد زیاد پروژه‌های زیرساختی نیمه‌تمام که به صورت قطره چکانی ردیف بودجه دریافت می‌کنند، موجب شده است تا کارشناسان اقتصادی به این موضوع واکنش نشان دهند.
۸۷ هزار طرح ملی و استانی نیمه تمام فعلی ۶۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد
در همین رابطه، محمدجواد شاهجویی، پژوهشگر اقتصادی اعلام کرد: طبق برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حدود ۸۷ هزار طرح ملی و استانی نیمه تمام در کشور وجود دارد که برای تکمیل به بودجه‌ای معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
وی افزود: از این میزان، ۸۰ هزار میلیارد تومان مربوط به پروژه‌های ریلی نیمه تمام است که با توجه به تخصیص ردیف اعتباری حدودا ۱۴۰۰ میلیارد تومانی به شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور به عنوان متولی توسعه خطوط ریلی در کشور، تکمیل و بهره برداری از این پروژه‌ها به زمانی بالغ بر ۶۰ سال نیاز خواهد داشت.
این پژوهشگر اقتصادی ادامه داد: در چنین شرایطی، فشار برای اخذ ردیف بودجه جهت سرمایه‌گذاری دولت در پروژه‌های زیرساختی جدید، حتی اگر پروژه اقتصادی باشد هم به صلاح کشور نیست، زیر با این روند اختصاص بودجه به پروژه‌ها در کشور، زمان طولانی ساخت پروژه‌ها و وجود پروژه‌های اولویت‌دار ملی، دریافت ردیف بودجه برای یک پروژه جدید معادل ساخته نشدن آن و طولانی‌تر شدن ساخت سایر پروژه‌ها خواهد بود.
بیشتربخوانید:بیکاری ۲ میلیون نفر نزدیک است/ وجود ۸۰ تا ۹۰ هزار پروژه نیمه تمام
شاهجویی گفت: برای مثال، هم اکنون احداث خط ریلی ۴۵ کیلومتری برای اتصال سبزوار به شبکه ریلی کشور که جمعا به ۴۷۵ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، از سال ۱۳۸۹ کلید خورده و پیش بینی شده است که تا سال ۱۴۰۵ تکمیل شود، به بیان دیگر ساخت سالانه ۳ کیلومتر خط ریلی که برای یک پروژه عمرانی در دنیا بی نظیر است، بنابراین، سرنوشت محتوم پروژه خط ریلی اینچه‌برون به شاهرود هم شبیه به سایر پروژه‌های معطل مانده کشور خواهد بود.
ورود مردم راهکاری اصلی حل مشکل تامین مالی پروژه‌های ملی
وی با اشاره به تجربه کشور‌های پیشرفته در تامین مالی پروژه‌های زیرساختی، راه حل مشکل تامین مالی این پروژه‌ها را ورود مردم و بخش خصوصی به این حوزه دانست و تاکید کرد: در اغلب کشورها، با توجه به عدم توانایی دولت در تامین اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه‌های زیرساختی و نیاز قابل توجه اقتصاد به وجود این زیرساخت‌ها، تلاش شده است تا بستر لازم برای ورود کم ریسک سرمایه‌های مردمی به این حوزه ایجاد شود و مردم به مشارکت در این امر مهم و تاثیرگذار ترغیب و تشویق شوند.
این پژوهشگر اقتصادی تاکید کرد: با این حال در کشور ما، تا امروز دغدغه جدی در بین تصمیم‌گیران برای ایجاد چنین ساختاری وجود نداشته که بخش از عدم وجود دغدغه، ناشی از کسب درآمد‌های سهل‌الوصول نفتی در گذشته بوده است؛ به بیان دیگر، دولت‌ها در ایران تا امروز، اهمیت و ضرورت ورود و مشارکت مردم در امر توسعه کشور را درک نکرده‌اند، اما با تغییر شرایط و به وجود آمدن نوسانات اقتصادی در سال‌های اخیر، ضرورت تغییر رویکرد در تصمیم‌گیران و مدیران این حوزه بیشتر احساس می‌شود.
تاسیس شرکت‌های سرمایه‌گذاری پروژه محور؛ اثرگذار، اما مشروط
این پژوهشگر اقتصادی با اشاره به اعطای مجوز مجلس شورای اسلامی به دولت برای استفاده از ظرفیت بازار سرمایه در جهت تکمیل پروژه‌های نیمه تمام که در هفته اول اسفندماه سال ۹۹ اتفاق افتاد، استفاده از بازار سرمایه برای ورود مردم به تامین مالی پروژه‌های عمرانی را راهکاری اساسی برای رفع همیشگی مشکل تامین نقدینگی عنوان کرد.
وی افزود: استفاده از ابزار‌های نوین تامین مالی همانند شرکت‌های سهامی عام پروژه محور که در دنیا تجربه‌های موفقی را به یادگار گذاشته‌اند، می‌تواند برای همیشه دعوای بین پروژه اولویت‌دار و پروژه بی‌اولویت را در کشور از بین ببرد؛ به تعبیر دیگر، در کشور ما با توجه به ظرفیت‌های اساسی و استعداد‌های بی‌نظیر خدادادی، تقریبا هیچ پروژه‌ای بی توجیه نخواهد بود، اما وقتی با منابع محدود دولتی مواجه هستیم، مجبوریم پروژه‌ها را اولویت‌بندی کنیم تا وضعیتی که هم‌اکنون به آن دچار هستیم اتفاق نیافتد.
ملزومات استفاده از روش شرکت‌های سرمایه‌گذاری پروژه محور در تامین مالی
شاهجویی همچنین به تبیین ملزومات استفاده از روش شرکت‌های سرمایه‌گذاری پروژه محور در تامین مالی پرداخت و تاکید کرد: برای استفاده از این روش نکته مهم این است که باید مردم در فرآیند سرمایه‌گذاری پروژه‌ها، به سهام واقعی پروژه دست پیدا کنند تا به این واسطه سرمایه مردم در نوسانات اقتصادی تغییری نکند.
این پژوهشگر اقتصادی ادامه داد: همچنین باید یک نهاد ضامن، کف سود در سررسید که قاعدتا نباید از سود سپرده‌های بانکی کمتر باشد را برای مردم و سهام‌داران تضمین کند.
وی اضافه کرد: به علاوه سود عملیاتی پس از بهره برداری باید به سرمایه‌گذاران به عنوان شریک واقعی پروژه تعلق بگیرد تا مردم نیز طعم شیرین سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کلان ملی را بچشند.