اقتصاد ۲۴- این روز‌ها از هر گوشه و کناری خبری از مذاکرات احیای برجام به گوش می‌رسد که سرمایه‌گذاران همه بازار‌ها را در فضایی انتظاری قرار داده و فضای کم‌رمقی را شاهدیم. در بازار سهام، اما صنایع مختلف بورسی اثر متفاوتی را از برجام می‌پذیرند.
برخی از گروه‌ها صادرات‌محور بوده و طبیعتا در صورت احیای برجام و کاهش نرخ دلار، با کاهش درآمد مواجه خواهند شد و برخی دیگر که تحت عنوان صنایع داخلی شناخته می‌شوند یا اثری از نرخ دلار نمی‌پذیرند یا برخلاف صادراتی‌ها عمل کرده و از آنجا که برخی مواد اولیه خود را از آن سوی مرز‌ها تامین می‌کنند، از کاهش نرخ دلار خشنود و راضی می‌شوند. در بلندمدت، اما رفع تحریم‌ها می‌تواند بر عملکرد تمامی شرکت‌ها اثری مثبت به جای گذارد.
در این میان کارشناسان، رفتار بازار سهام به دنبال گشایش سیاسی را منوط به نوسانات قیمت دلار می‌دانند و معتقدند بازگشت آمریکا به برجام و هرگونه تغییر و تحول در روابط دیپلماتیک کشور در کوتاه‌مدت، دلار را به مسلخ قیمتی می‌کشاند، اما کاهش قیمت دلار به عنوان اولین واکنش اقتصادی به مذاکرات مقامات دو کشور پیامد‌های متفاوتی بر بورس خواهد داشت. آن‌ها معتقدند همه بازار‌ها به محض گشایش دیپلماتیک با ریزش قیمت مواجه می‌شوند، اما هر کدام از این بازار‌ها در میان مدت و بلندمدت سرنوشت متفاوتی را از سر می‌گذرانند.
هیجان در کوتاه‌مدت
علی‌رضا تاجبر تحلیلگر بازار سهام درباره روند صنایع بورسی در صورت احیای برجام می‌گوید: شرکت‌های خودروسازی و شرکت‌هایی که به صورت مستقیم با واردات سر و کار دارند بعد از اتفاقات جدید برجام قطعا قرارداد‌های جدیدی منعقد می‌کنند. بانک‌ها نیز پس از حل مشکل نقل‌وانتقالات بین‌المللی، تغییرات مثبتی را در پیش خواهند داشت. در این میان برخی معتقدند کاهش احتمالی قیمت دلار بر EPS شرکت‌های صادرات محور تاثیر منفی می‌گذارد، اما واقعیت این است که رفع تحریم‌ها میزان فروش شرکت‌ها را افزایش می‌دهد و افزایش میزان فروش، کاهش قیمت نهایی محصول را رقم می‌زند که با توجه به افزایش میزان فروش، اتفاق منفی محسوب نمی‌شود.
وی با بیان اینکه رفع تحریم‌های بین‌المللی حتی اگر تدریجی هم صورت گیرد به نفع کشور و اقتصاد است، اظهار می‌کرد: در حال حاضر کشور در وضعیت اقتصادی نابسامانی به سر می‌برد. کمبود کالا‌های اساسی و مشکلاتی که تجار در زمینه نقل و انتقالات پولی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند شرایط دشواری را به وجود آورده است. یکی از مشکلات اساسی مصرف کننده نرخ تورم است که بخش عمده آن به دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌ها به وجود آمده است. تسهیل در نقل و انتقال پول و تسهیل در فروش محصولات ایران در بازار‌های خارجی و تسهیل ورود منابع حاصل از فروش کالا‌های ایرانی مشکلات عمده اقتصادی را برطرف می‌کند و اثر کاهنده‌ای بر تورم و قیمت نهایی کالا‌ها در داخل خواهد داشت.
این کارشناس در پاسخ به اینکه بازگشت آمریکا به برجام تا چه میزان نرخ دلار را کاهش می‌دهد، عنوان می‌کند: برداشته شدن تحریم‌ها بیشترین تاثیر را بر ورود کالا‌های اساسی به کشور دارد ازاین رو بعید به نظر می‌رسد قیمت دلار تاثیر این اتفاق افت چندانی را تجربه کند. در حال حاضر حدود ۳۰ میلیارد دلار تقاضای انباشته شده در گمرکات کشور وجود دارد. کمبود برخی کالا‌ها از جمله دارو، لوازم خانگی و... به دلیل محدودیت میزان دلار در داخل کشور است و مردم با کمبود کالا‌ها مواجهند بر همین اساس با رفع تحریم‌ها و با ورود هر پولی به کشور به این تقاضا پاسخ داده می‌شود. این حجم از تقاضا باعث می‌شود در کوتاه‌مدت شاهد روند نزولی قیمت دلار نباشیم و به طور متوسط قیمت دلار از ۲۲ تا ۲۷ هزارتومان در نوسان باشد. وی در ادامه اظهار می‌کند: مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها درطول ۴-۵ سال اتفاق افتاده و نمی‌توان انتظار داشت با برداشته شدن تحریم‌ها ظرف یک ماه شاهد ریزش قیمت در همه بازار‌ها باشیم.
واکنش متفاوت صنایع به برجام
اخبار ضد و نقیض زیادی در مورد برجام به گوش می‌رسد در اینکه برجام به چه شکلی احیا خواهد شد حرف و حدیث بسیار است. اما موضوع مهمی که باعث شده نتوان برای وضعیت بازارسرمایه بعد از تحریم‌ها برنامه‌ریزی کرد ابهامات اخبار مربوط به حوزه سیاست خارجی ایران به خصوص برجام است. آیا همه تحریم‌ها برداشته می‌شود؟ آیا به وضعیت ۳ سال قبل بازخواهیم گشت؟ سوالات بسیاری که در حال حاضر پاسخ روشنی ندارد و در صورتی که هر کدام از این اتفاقات رخ دهد سناریو‌های متفاوتی برای بازار سهام رقم می‌خورد.
رسول رحیم‌نیا کارشناس بازار سرمایه به آخرین اخبار مربوط به برجام اشاره می‌کند و می‌گوید: برآورد‌ها نشان می‌دهد در صورت احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌هایی که ترامپ علیه ایران وضع کرده بود قیمت دلار با وضعیت متفاوتی مواجه می‌شود و درمحدوده ۲۰هزارتومان نوسان می‌کند. این در حالی است که اگر تغییرات دیگری در نحوه احیای برجام به وجود آید و دلار به زیر ۲۰ هزارتومان سقوط کند بازار سهام نیز با فراز و فرود‌های جدی دست به گریبان می‌شود.
به گفته وی اولین واکنش جدی بورس به ریزش قیمت دلار منفی خواهد بود و در کوتاه‌مدت بازار سهام با افت قیمت دست به گریبان می‌شود. در ماه‌های گذشته با وجود تغییرات بسیاری که سیاست گذاران بورسی برای بهبود وضعیت بازار انجام دادند، اما بورس همچنان بر مدار نزولی سیر می‌کند. مهم‌ترین دلیل این موضوع احتمالاتی است که سهامداران در مورد ریزش قیمت دلار بعد از روی کارآمدن ترامپ می‌دهند از این رو هر اتفاقی که در حوزه سیاست خارجی کشور رخ دهد بازار سهام را در کوتاه‌مدت نشانه می‌گیرد.
این کارشناس سهام با اشاره به پیامد احیای برجام بر تالار شیشه‌ای در بلندمدت خاطرنشان می‌کند: سهم‌های مختلف بازار واکنش‌های متفاوتی نسبت به برجام نشان خواهند داد به طوری که ممکن است رفع تحریم‌ها قیمت سهام برخی از شرکت‌ها را افزایش و سودآوری برخی دیگر از شرکت‌ها را کاهش دهد. گرچه پیش بینی می‌شود گشایش در برجام در بلندمدت بازار سهام را وارد فاز صعودی کند.
در حال حاضر شرکت‌های دلار محوری که برای فروش کالا‌های خود با مشکل مواجه هستند بعد از پایان تحریم‌ها می‌توانند با دغدغه کمتری فعالیت کنند و قیمت سهام این دسته از شرکت‌ها رشد خواهد کرد. روند معاملات خودرویی‌ها، فولادی‌ها و پتروشیمی‌ها در بورس بعد از لغو تحریم‌ها در بلندمدت وارد فاز جدیدی از صعود خواهد شد. رحیم نیا در مورد وضعیت سرنوشت بازار‌هایی همچون خودرو و مسکن بعد از برداشته شدن تحریم‌ها اظهار می‌کند: بازار خودرو به شدت نیازمند واردات است و در بلند مدت می‌توان امیدوار به رشد قیمت‌های این بازار بود. به نظر می‌رسد بازار مسکن نیز همانند سایر بازار‌ها اولین واکنشی که نسبت به این موضوع نشان دهد، واکنشی منفی است به طوری که برآورد‌ها از کاهش قیمت مسکن خبر می‌دهد.
بهبود سودآوری برخی شرکت‌ها
مهدی افنانی از دیگر تحلیلگران بازار سرمایه در این خصوص اظهار می‌کند: بازار ارز اولین واکنش نسبت به برداشته شدن تحریم‌ها را نشان می‌دهد، بر همین اساس نرخ ارز بعد از بازگشت آمریکا به برجام دستخوش تغییراتی می‌شود. بر اساس برآورد کارشناسان این حوزه قیمت دلار با ریزش سنگینی مواجه نخواهد شد و نرخ دلار در محدوده ۲۰ هزارتومان در نوسان خواهد بود.
وی با بیان اینکه برداشته شدن تحریم‌ها هزینه صادرات و نقل و انتقال پول را کاهش می‌دهد، عنوان می‌کند: از این رو شرکت‌های پروژه‌ای محور با کاهش هزینه تمام شده ساخت برخی کالا‌ها سودآوری چشمگیری خواهند داشت. احتمال بازگشت آمریکا به برجام و تاثیر آن بر معاملات بورس ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را در کوتاه‌مدت افزایش می‌دهد.
افنانی با بیان این مطلب بیان می‌کند: انتظار می‌رود تا زمانی که ریسک برجام از سر بازار برداشته نشود، روند مثبتی در کلیت بازار شکل نگیرد. بازار سهام بعد از برداشته شدن تحریم‌ها ممکن است واکنش‌های متفاوتی نسبت به سایر بازار‌ها نشان دهد. تجربه نشان می‌دهد بورس در چنین شرایطی برمدار رشد شارپی قرار نخواهد گرفت گرچه ممکن است باعث آسودگی خاطر سهامداران شود، اما در نهایت نمی‌تواند جهش خیره کننده‌ای از قیمت سهام را رقم بزند.
به گفته این کارشناس، بازار سهام بعد از برداشته شدن موانع تحریم‌ها در بلندمدت صعودی خواهد شد و در میان‌مدت سودآوری شرکت‌ها را بهبود می‌بخشد. در حالی که سرمایه‌گذاران در انتظار کاهش نرخ دلار به دنبال احیای برجام هستند باید این موضوع عنوان شود که تکلیف نرخ ارز صرفا با برداشته شدن تحریم‌ها مشخص نمی‌شود به طوری که می‌توان گفت نرخ ارز به عنوان متغیری تعیین کننده در سرنوشت قیمت سهام تنها بعد از روی کارآمدن دولت جدید و تیم اقتصادی رئیس‌جمهور آینده کشور تعیین تکلیف می‌شود. بعد از برجام شرکت‌های با P/ E مثبت از جمله شرکت‌های فولادی، پتروشیمی‌ها، سنگ آهنی‌ها و فلزات در بازه زمانی یک تا دو ماهه می‌توانند مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرند. بازار سهام برخلاف سال‌های قبل نقش مهمی در انتخابات ریاست جمهوری امسال ایفا می‌کند و نامزد‌های ریاست جمهوری احتمالا مواضع روشن‌تری نسبت به بازار سرمایه خواهند داشت.