اقتصاد۲۴ - بعضی از مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی پس از شنیدن سخنان تازه رئیس‌جمهوری ایران خطاب به «حسن روحانی» پرسیده‌اند آیا از قیمت میگو و ماهی خبر دارد؟ منتقدان می‌گویند در شرایطی که در یک ماه گذشته بار‌ها فیلم‌ها و تصاویری از صف‌های طولانی مرغ در شهر‌های مختلف منتشر شده، یا رئیس‌جمهوری نمی‌داند در خانه طبقات فرودست ایرانی چه می‌گذرد یا اطلاع دقیقی از قیمت ماهی و میگو ندارد و در هر صورت این سخنان را شایسته نقد می‌دانند. روحانی، اما دقیقا چه گفته است و در بازار آبزیان و همچنین بازار مرغ و از طرف دیگر در جیب ایرانیان چه می‌گذرد؟
روحانی دقیقا چه گفت؟
ماجرا به صبح پنجشنبه هفته گذشته برمی‌گردد که رئیس‌جمهوری ایران در مراسم بهره‌برداری از چهارهزار و ۶۳۵ طرح وزارت جهاد کشاورزی که به‌صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، سخنانی درباره لزوم تغیر ذائقه ایرانیان به زبان آورد. «حسن روحانی» در این روز و پس از شنیدن گزارشی درباره افتتاح یک مرکز پرورش میگو گفت: «به نظر من، بخش پرورش ماهی و میگو بخش مهمی است و برای اینکه بتوانیم غذا و پروتئین مورد نیاز مردم را تأمین کنیم، باید بیشتر به سمت آبزیان حرکت کنیم. اگر بتوانیم این‌ها را به قیمت و اندازه مناسب در اختیار مردم قرار دهیم تا عادت مردم از گوشت قرمز و مرغ به سمت آبزیان حرکت کند، تحول بزرگی است. آبزیان یک محصول ارزآور و صادراتی برای ما هستند». او در ادامه البته به موضوع بحران بازار مرغ هم اشاره و اعلام کرد تحریم‌ها در تولید مرغ اثرگذار بوده است: «عده‌ای می‌گفتند تحریم چه ربطی به مرغ دارد. ما کامل به مردم توضیح دادیم که می‌خواستند در این زمینه اخلال ایجاد شود و اصلا مرغ در کشور تولید نشود. نهاده‌هایی هم که ما وارد می‌کنیم از طریق ارز و سیستم بانکی است و خرید و واردات این نهاده‌ها با مشکلات فراوانی همراه بود و مردم باید بدانند تحریم‌های ظالمانه و ضدانسانی ترامپ که تا امروز هم ادامه دارد، در همه جا تأثیرگذار بوده است».
مردم نمی‌توانند مرغ ۲۵هزارتومانی بخرند، میگوی ۲۰۰تومانی بخرند؟
«اگر بتوانیم این‌ها را به قیمت و اندازه مناسب در اختیار مردم قرار دهیم تا عادت مردم از گوشت قرمز و مرغ به سمت آبزیان حرکت کند، تحول بزرگی است»؛ اگرچه روحانی در این بخش از سخنان خود شفاف می‌گوید که باید آبزیان با قیمت مناسب و به اندازه در اختیار مردم قرار گیرد تا عادت غذایی آن‌ها تغییر کند، اما این بخش از سخنان رئیس‌جمهوری را مردم چندان مورد توجه قرار ندادند و بیان چنین حرف‌هایی را آن‌هم در ماه‌های پایانی عمر یک دولت، نادرست دانستند. «مهدی یوسف‌خانی» رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی تهران هم در گفتگو با «شرق» موارد مشابهی را مطرح می‌کند و چنین سخنانی را بدون توجه به توان مردم و وضعیت بازار ناسنجیده می‌داند. او دراین‌باره می‌گوید: «اینکه مردم از سمت مرغ و این پروتئین نه‌چندان ارزشمند به سمت میگو و ماهی بروند، خوب است؛ اما کسی که نمی‌تواند مرغ کیلویی ۲۴هزارتومانی بخرد، می‌تواند میگو و ماهی ۲۰۰هزارتومانی بخرد؟ بله به حرف پیشنهاد خوبی است، ولی به شرطی که مردم بتوانند بخرند و شرایط بازار و توان خرید مردم تغییر کند».
ببینید: دلیل کمبود مرغ در کشور از زبان روحانی
یوسف‌خانی در ادامه به ضرورت فراهم‌کردن شرایط و بازار برای تغییر عادت مردم هم اشاره می‌کند: «الان فروش و تولید مرغ که ارزان‌ترین پروتئین است، این‌همه مشکل دارد، با این شرایط و با چنین برخورد و مدیریتی می‌توانند آبزیان را تأمین کنند؟ الان از سفره مردم ماهی حذف شده است چه برسد به میگو؟ الان با حقوق ماهی پنج میلیون و ۱۰ میلیون مردم می‌توانند میگو بخرند؟». اما آیا دولت تدبیر و امید در سال‌های گذشته تلاشی برای تغییر عادت غذایی ایران انجام داده و زمینه را برای تأمین میگو و ماهی مردم فراهم کرده است؟ رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی تهران در پاسخ به این پرسش هم می‌گوید: «در این هفت، هشت سال ما هیچ تغییری ندیدیم و تنها چیزی که دیدیم، گرانی آبزیان است و مقایسه کنید قیمت ماهی سال ۹۹ نسبت به ۹۸ قریب به سه برابر شده و در بعضی موارد بیشتر هم افزایش یافته است. بعضی اقلام چهار برابر شده است. وقتی مردم توان ندارند مرغ بخرند، چگونه ممکن است بتوانند آبزیان مصرف کنند؟ مردم مرغ را از روی ناچاری مصرف می‌کنند و اگر من توان خرید ماهی و میگو داشته باشم که این همه سراغ مرغ نمی‌روم». آن‌طور که یوسف‌خانی می‌گوید، در همین چند سال گذشته میزان مصرف آبزیان در سفره غذایی ایرانیان با کاهش محسوسی روبه‌رو شده است: «قطعا مصرف مردم ایران از میگو و ماهی بسیار کاهش یافته است.
تجربه بازار می‌گوید مصرف ماهی در سال ۹۹ نسبت به ۹۸ حداقل ۳۰ برابر کاهش یافته که به دلیل گرانی بازار است». اما چه راهی برای این تغییر عادت وجود دارد؟ رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی تهران دراین‌باره نیز می‌گوید: «دولت باید کمک کند قیمت آبزیان جای این همه افزایش، کاهش یابد. تولید آبزیان را این‌قدر بالا ببرند که قیمت پایین آید. در مرحله اول باید بازار مرغ را مدیریت کنند و باید مدیریت این بازار را ببینیم که بگوییم درباره آبزیان می‌توانند موفق باشند. راه این است که قیمت به حداقل ممکن برسد. درباره صادرات هم سخنان آقای روحانی خوب است، اگر کار شود. سال ۹۸ ما صادرکننده مرغ بودیم، ولی سال ۹۹ این اتفاق‌ها رخ داد. در ۹۹ ما نه‌تن‌ها صادرکننده نبودیم بلکه مصرف خودمان را هم به زحمت تأمین کردیم و این اواخر هم دیدیم که بازار به چه جایی رسید. اگر در گام اول مصرف داخل درست شود و به این حوزه آسیبی وارد نشود و در مرحله بعد سراغ صادرات برویم که عالی است؛ اما این قطعا نیاز به کار و یک‌سری پیش‌نیاز‌ها دارد که فعلا امیدی به این شرایط نیست و حتی وضعیت مصرف آبزیان در داخل کشور روز‌به‌روز بدتر هم می‌شود».
کاهش ۳۰درصدی مصرف ماهی و میگو در دولت روحانی
اگرچه رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی تهران از کاهش ۳۰درصدی مصرف آبزیان از سوی ایرانیان در یکی، دو سال گذشته خبر می‌دهد و آن را بر‌اساس بازار عنوان می‌کند، بااین‌حال به نظر می‌رسد آمار رسمی نیز چنین موضوعی را تأیید می‌کند. «نود اقتصادی» دراین‌باره نوشته است که در دوره دولت روحانی مصرف ماهی و میگوی ایران از ۲۹۴هزار‌و ۵۲۰ تن در سال ۱۳۹۱ به ۲۰۶هزار‌و ۵۱۴ تن در سال ۹۹ رسیده که بیانگر کاهش ۳۰درصدی مصرف ماهی و میگو در کشور است. شایان ذکر است که سرانه مصرف ماهی و میگو به‌ازای هر ایرانی نیز از چهار کیلوگرم در سال ۱۳۹۱ به دو کیلوگرم در سال جاری رسیده است.