اقتصاد۲۴- عاطفه اسحاقی، با مفهوم بازنشستگان مجرد آشنا شوید؛ اصطلاحی غیر مصطلح که در ادبیات بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی هم هست و هم نیست؛ بودنش برای این است که همیشه به وقت افزایش مستمری خود را در درآمد کارگران بازنشسته نشان می‌دهد و نبودنش برای این است که اگر بخواهید قانون و مقررات سازمان تامین اجتماعی سرسری ورق بزنید بعید است موفق به یافتنش شوید.
بازنشستگان تامین اجتماعی یکی از اصلی‌ترین گروه‌های بیمه شده سازمان هستند که مستمری ماهانه دریافت می‌کنند که به غیر از اصل مستمری مزایایی را هم شامل می‌شود که ممکن است همه آنرا به صورت یکسان دریافت نکنند.
از مجموع حقوق و مزایای الحاقی مستمریبگیران سازمان تامین اجتماعی همیشه دو حق معیشت و مسکن پای ثابت درآمد تمام مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی هستند و از بازنشسته گرفته تا از کارافتاده همه آنرا به میزانی برابر به همراه اصل مستمری دریافت می‌کنند؛ حق معیشت و مسکن مستمری بگیران تامین اجتماعی را می‌توان از نظر معنایی و نه لزوما ارزش اقتصادی مترادف با حق بن کارگری در نظر گرفت، ارزش ریالی این دو مزایا برای سال ۱۴۰۰ به ترتیب ۲۰۰ هزار تومان و ۱۵۰ هزار تومان تعیین شده است و به بیان دیگر ۳۵۰ هزار تومان از مستمری امسال سازمان تامین اجتماعی به مزایای معیشت و مسکن ارتباط دارد.
اما مزایای نقدی بازنشستگی شامل دو آیتم دیگر هم می‌شود یکی حق عائله مندی و دیگری حق اولاد که برای دریافت جفتش مستمری بگیر تامین اجتماعی باید متاهل و دارای اولاد باشد.
بیشتر بخوانید: سازمان تامین اجتماعی چند نفر مستمری بگیر دارد؟ + جداول آماری
هیات دولت برای سال ۱۴۰۰ مزایای حقوق عائله مندی را ۳۷۰ هزار تومان در ماه تعیین کرده است و در مقابل برای هر بازنشسته صاحب اولاد تحت تکفل مبلغ ۹۶ هزار تومان کنار گذاشته است که امکان پرداخت آن تا سقف سه اولاد هم وجود دارد.
اما پرداخت این مزایا که در مجموع بین ۴۶۶ هزار تومان تا ۶۵۸ هزار تومان از درآمد ماهانه مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی را تشکیل می‌دهد با محدودیت‌هایی همراه است که باعث می‌شود به بخش قابل توجهی از جمعیت ۳.۳ میلیون نفری مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی تعلق نگیرد.
به صورت مشخص در میان مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی بیمه شده اصلی یا تبعی باشد که به هر دلیلی مثل فوت همسرش را از دست داده باشد سازمان او را از لیست دریافت کنندگان مزایای حق عائله مندی کنار خواهد گذاشت که در وضعیت فعلی به معنی کاهش ۳۷۰ هزار تومانی مستمری سال ۱۴۰۰ است.
در رابطه با حق اولاد هم نیازی به گفتن نیست که هیچ فرزندی به صورت مادام العمر نمی‌تواند تحت تکفل مالی والدین حقوق بگیرش باشد مگر آن حسب جنسیت یا پسری دانشجو و ناتوان از نظر جسمی باشد و یا دختری که از نظر احوالات سجلی مجرد به حساب بیاید. تنها در این صورت است که سازمان تامین اجتماعی برای سال ۱۴۰۰ به هر مستمری بگیر خود ماهانه از ۹۶ هزار تومان تا ۱۹۲ هزار تومان پرداخت خواهد کرد.
این جایی است که اصطلاح بازنشسته مجرد خود را در زندگی روزمره مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی نشان می‌دهد؛ فرض کنید دولت برای سال ۱۴۰۰ حداقل مستمری ماهانه یک کارگر بازنشسته با ۳۰ سال سابقه کاری ۴.۳ میلیون تومان مقرر کرده است، اما این یک مستمری ایده آلی است که به بعید است همه مستمری بگیران واجد شرایط دریافت آن باشند.
مطابق آمار سازمان تامین اجتماعی در حال حاضر ۹۵۹ هزار نفر از مستمربگیران این سازمان در زمره بازماندگان هستند؛ در ادبیات بیمه‌ای بازمانده به افرادی اطلاق می‌شود که بیمه شده اصلی نیستند و از طریق شخص دیگر به صورت تبعی تحت پوشش خدمات قرار گرفته اند. اگر تا سقف معادل همین عدد را هم برای مستمربگیرانی درنظر بگیریم که همسرشان را به هر دلیلی از دست داده اند واضح است که آنگاه دست کم بیش از ثلث جمعیت ۳.۳ میلیون نفری مستمری بگیران تامین اجتماعی از فهرست دریافت کنندگان حق عائله مندی ۳۷۰ هزار تومان در ماه کنار گذاشته خواهند شد.
در خصوص حق اولاد هم اگرچه هنوز آماری در مورد تعداد و وضعیت بازنشستگانی که فرزندان تحت تکفل دارند منتشر نشده، اما می‌توان اینطور استنباط کرد که اکثر فرزندان بازنشستگان با رسیدن به سن قانونی و ازدواج از فهرست حق اولاد بگیران کنار خواهند رفت.
در نهایت اینکه اگر این روز‌ها با وجودن شنیدن اخبار مربوط به افزایش‌های ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی مستمری کارگران بازنشسته بازهم کسانی پیدا می‌شوند که مدعی دریافت مستمری کمتر از حداقل تعیین شده هستند چندان تعجب نکنید؛ در مناسبات بیمه‌ای هستند گروه‌هایی مثل بازنشستگان مجرد حداقلی بگیر که ممکن است درآمدشان هرگز به اندازه حداقل بگیران نباشد.