مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت در هفته‌های گذشته از تریبون‌های مختلف اعلام کرده‌اند که در حال حاضر بازگشت برندهای خارجی حوزه لوازم‌خانگی به کشور در دستور کار نیست، زیرا شرکت‌های داخلی پس از تحریم‌ها خود را بازیافته‌اند و با استفاده از امکانات و زیرساخت‌های موجود، عمده نیازها در این زمینه از داخل در حال تامین است.
خروج برندهای خارجی تحت تاثیر تحریم‌های آمریکایی اتفاق افتاد، هرچند بسیاری قائلند که این برندها خود خواستار این خروج نبودند و شرایط پیش آمده به‌ویژه مشکلات نقل و انتقال پول سبب شد تا در عمل چاره‌ای برای آنها باقی نماند.
برخی می‌گویند حال که در دوران سخت تحریم‌ها، صنعت داخلی با تلاش و زحمت صنعتگران به خودکفایی نسبی رسیده، نباید به دنبال واردات کالاهای مشابه بود.
کارشناسان تاکید دارند که بدعهدی شرکت‌های خارجی ناشی از مشکلات سیاسی بوده و باید در جای خود بحث شود، با این وجود، این روزها زمزمه‌های بازگشت برندهای مطرح خارجی از گوشه و کنار شنیده می‌شود.
شرکت‌های داخلی در زمان تحریم‌ها چه کردند؟
پیش از اعلام ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی به کشور، بسیاری ظرفیت‌های موجود در این صنعت بیکار بود و اکثر واحدها با ۴۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کردند.
اما پس از آن با خروج برندهی خارجی و با توجه به خالی شدن بازار و افزایش تقاضا، ظرفیت‌های خالی کارخانجات به‌تدریج زیر بار تولید رفت، به‌طوری که در ادامه تولیدکنندگان خواهان ارز بیشتری برای واردات مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز خود بودند تا پاسخگوی نیاز بازار باشند.
برپایه این گزارش، شرکت ایرانی شریک سامسونگ، در دو سال گذشته ابتدا موفق به تولید تلویزیون و در هفته‌های اخیر موفق به تولید ماشین لباس‌شویی با برند خود شد.
«علیرضا موسوی‌مجد» رییس هیات مدیره انجمن لوازم صوتی و تصویری ایران در این زمینه به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و مواجهه با تحریم‌های ظالمانه که همه صنعت را دچار مشکل کرد، اما برخی مجموعه‌ها توانستند با اتکا به پتانسیل نیروی انسانی، توان داخلی و واحد تحقیق و توسعه (R&D) خود طراحی محصولات جدید را در دستور کار قرار دهند.
وی بیان‌داشت: به‌طور مثال، اکنون تولید تلویزیونی جدید با برند ایرانی پس از تحریم‌ها آغاز شده که حاصل دست‌کم ۱۰ ماه تلاش دست اندرکاران، اساتید دانشگاه‌ها و تکنسین‌های خبره است.
تولید محصولات به‌روز، جدید و با قابلیت‌های نوین از جمله به‌کارگیری اینترنت اشیاء، تولید ماشین لباس‌شویی با قابلیت ضدعفونی کردن لباس‌ها با گاز ازن و شست‌وشوی لباس‌های با بافت بسیار حساس، از جمله توفیقاتی است که در دو سال گذشته در آنها توفیق یافتیم.
بیشتربخوانید:ضرورتی برای بازگشت خارجی‌ها نیست
حتی برخی شرکت‌ها که تا پیش از این حضور در بازار لوازم‌خانگی برایشان جذابیت نداشت، با خروج خارجی‌ها، با تغییر رویکرد و به‌کارگیری ظرفیت‌های معطل مانده سایر کارخانجات در سراسر کشور، ضمن کاهش هزینه‌های تولید، به این عرصه روی آوردند و در همین مدت کوتاه موفق به کسب درصدی از بازار برای خود به‌ویژه در بخش لوازم‌خانگی کوچک شدند.
شرکت‌های داخلی ریسکی در حضور خارجی‌ها نمی‌بینند
با این حال برخی کارشناسان می‌گویند: کره‌ای‌ها وسواس زیادی برای حضور در بازارها دارند و اگر ایران به آنها چراغ سبز نشان داده و بازگشتی در کار باشد، کمتر از یک سال و نیم زمان نخواهد برد.
به گفته آنان، حرکت شرکت‌های ایرانی در مسیر تعریف شده در چند سال اخیر باید تداوم داشته باشد تا ببینیم نتیجه گفت‌وگوهای خارجی به کجا خواهد کشید.
در این زمینه، «کیوان شکرانی» مدیر برند یکی از شرکت‌های داخلی به ایرنا گفت: مجموعه ما حتی پیش از دور تازه تحریم‌ها و تصمیم کره‌ای‌ها برای خروج از ایران به دنبال راه‌اندازی برند انحصاری خود بود و تلاش وافری برای آن انجام داد.
وی گفت: این آرزو اکنون محقق شده و در ۱۶ گروه محصولی در حال فعالیت هستیم.
شکرانی تصریح‌کرد: هیچ ریسکی در بازگشت برندهای مطرحی همچون ال.جی و سامسونگ به کشور نمی‌بینیم، زیرا استراتژی و هدف‌گذاری که این برندهای کره‌ای برای خود تعریف کرده‌اند، هیچ تداخلی با برنامه‌های این شرکت ندارد.
وی بیان‌داشت: رقابت همواره به نفع صنعت است و هرچه رقابت بیشتر باشد، محصولات با کیفیت بالاتری به دست مصرف‌کنندگان خواهد رسید، تولیدکنندگان بزرگ ایرانی نیز همواره خود را با خط‌کش رضایت مردم می‌سنجند.
این مدیر صنعت لوازم‌خانگی با بیان اینکه عدم بازگشت برندهای خارجی به معنای عدم حضور آنها در کشورمان نیست، یادآور شد: گشتی در بازار لوازم خانگی پایتخت حاکی از وجود محصولات ال.جی، سامسونگ، دوو، بوش و غیره آن‌هم با قیمت‌های گزاف است، این در حالی است که این برندها دیگر مالیاتی پرداخت نمی‌کنند.
وی تصریح‌کرد: بر این اساس، جلوگیری از حضور خارجی‌ها نفعی به حال کشور نخواهد داشت.
شکرانی اظهارداشت: تجربه خروج خارجی‌ها تلخ بوده، اما برخلاف آنچه برخی عنوان می‌کنند، اشتباهی در موضوع قراردادها اتفاق نیفتاده است.
وی گفت: به‌طور مثال ال.جی ۳۰ سال در کشورمان حضور داشته و سرمایه‌گذاری‌های زیادی در منابع انسانی، خطوط تولیدی و غیره انجام داد، با این حال تحریم‌ها راه ارتباطی مالی آنها با ایران را قطع کرد و چاره‌ای جز خروج از کشورمان برایشان باقی نگذاشت.
این مدیر صنعتی معتقد است: کاری که این بار در تعامل با خارجی‌ها باید در دستور کار قرار بگیرد، استقرار واحدهای تحقیق و توسعه (R&D) است، کاری که در گذشته هم انجام شد و اگر نبود، برندهای جدید ایرانی شکل نمی‌گرفتند.
پتانسیل ایران برای تبدیل شده به هاب صادراتی منطقه
وی گفت: اتفاقی که در گذشته می‌توانست بیفتد اما نیفتاد، تبدیل شدن ایران به هاب صادراتی منطقه بود، یعنی با امکانات و قابلیت‌های موجود در کشورمان از جمله نیروی کار ارزان و تحصیلکرده، مواد اولیه و انرژی ارزان و همچنین دانش فنی، خارجی‌ها از این فضا برای تولید محصولات خود و صادرات آنها به کشورهای منطقه و همسایگان بهره ببرند؛ این مهم نیازمند حمایت ارگان‌های دولتی و بدنه حاکمیت است.
شکرانی بیان‌داشت: با توجه به اینکه منطقه خاورمیانه و عمده کشورهای آسیای میانه واردکننده لوازم خانگی هستند، همچنان این پتانسیل و قابلیت برای کشورمان وجود دارد تا در دور تازه همکاری‌ها، تولید به قصد صادرات به این کشورها را هدف‌گذاری کند.
آنچه مسلم است نمی‌توان از ارتقای کیفیت تولیدات داخلی که در پی مشارکت با خارجی‌ها حاصل می‌شود چشم‌پوشی کرد و این نکته مشترکی است که همه اهالی فن و کارشناسان بر آن تاکید دارند.
کارشناسان همواره بر تقویت تولید ملی، تعمیق ساخت داخل و بومی‌سازی حداکثری با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی تاکید داشته و در عین حال، همکاری و تعامل درست و سازنده با سایر تولیدکنندگان و برندهای معتبر جهانی را توصیه می‌کنند.
همچنین، جامعه نیازمند کالای باکیفیت است و هرگونه همکاری با خارجی‌ها باید به گونه‌ای باشد که تولید با عمق ساخت داخل بالا انجام شده و کالای با کیفیت تولید شود تا رقابتی نیز در بین تولیدکنندگان شکل بگیرد، به این ترتیب مردم از مزایای چنین مشارکت‌هایی منتفع خواهند شد.
پیشتر مدیرکل دفتر صنایع برق و فلزی و لوازم‌خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به برنامه‌ریزی برای رشد تولید لوازم‌خانگی در سال ۱۴۰۰ و عبور از رکود سال گذشته، از خیز شرکت‌های داخلی برای حضور در بازارهای خارجی خبر داد.
در حالی که سال گذشته برای تولید ۱۲ میلیون دستگاه لوازم‌خانگی در کشور برنامه‌ریزی شده بود، اما این آمار از مرز ۱۴ میلیون دستگاه گذشت و نسبت به سال ۹۸ رشد ۷۱ درصدی ثبت کرد که رکوردی در این صنعت بود.
به گفته مسوولان، برای سال ۱۴۰۰ نیز افزایش تولید در مقایسه با سال ۹۹ و همچنین صادرات محصولات لوازم‌خانگی برنامه‌ریزی شده است.
مطابق آمار سال‌های گذشته ارزش صادرات محصولات لوازم‌خانگی به‌طور متوسط سالیانه ۱۷۰ میلیون دلار است، اما در برخی سال‌ها تا ۲۴۰ میلیون دلار نیز به ثبت رسیده است.