از کاربردهای اسید سیتریک در صنایع غذایی و محصولات آرایشی چه می‌دانید؟

اسید سیتریک یک اسید آلی ضعیف است که در میوه مرکبات یافت می شود. این ماده یک نگهدارنده طبیعی بوده و از آن برای افزودن طعم اسیدی (ترش) به غذاها و نوشابه ها نیز استفاده می شود. در بیوشیمی به عنوان یک واسطه در چرخه تولید اسید سیترک اهمیت داشته و بنابراین در متابولیسم تقریبا همه موجودات زنده رخ می دهد. همچنین به عنوان یک ماده تمیز کننده خوش خیم برای محیط زیست عمل کرده و به عنوان یک آنتی اکسیدان مورد استفاده قرار می گیرد.

خصوصیات اسید سیتریک

در دمای اتاق، سیتریک اسید یک پودر بلوری سفید است. این ماده می تواند به صورت بدون آب و یا به عنوان منو هیدرات موجود در یک مولکول آب برای هر مولکول اسید سیتریک وجود داشته باشد. فرم بدون آب آن از آب داغ متبلور می شود، در حالی که اسید سیتریک آبدار، از آب سرد تبلور می گردد.

سیتریک همچنین در اتانول مطلق (بدون آب) در ۱۵ درجه سانتی گراد حل می‎شود. از نظر شیمیایی، سیتریک اسید خاصیت سایر اسیدهای کربوکسیلیک را دارد، وقتی در دمای بالاتر از ۱۷۵ درجه سانتی گراد گرم می‎شود، به دی اکسید کربن و آب تجزیه می‎گردد.

• فرمول شیمیایی: C6H8O7
• جرم مولی: ۱۹۲٫۱۲۴ گرم در مول (اسید سیتریک خشک) و ۲۱۰٫۱۴ گرم در مول (اسید سیتریک آبدار)
• نقطه ذوب: ۱۵۳ درجه سانتی گراد
• چگالی: ۱٫۶۶ گرم در سانتی متر مربع
• نقطه جوش: ۳۱۰ درجه سانتی گراد
• شکل ظاهری: کریستال جامد سفید
• سایر نام های مترادف: سیتریک اسید ، جوهر لیمو ، اسید لیمو ، Citric acid ، tricarboxylic acid‎ ، hydroxypropane

بیشتر بخوانید: طرز تهیه لواشک با استفاده از جوهر لیمو

تاریخچه سیتریک اسید

دانشمندان قرون وسطایی در اروپا، از اسیدی بودن آب لیمو و لیمو ترش آگاه بودند. اسید سیتریک اولین بار در سال ۱۷۸۴ توسط یک محقق سوئدی، از آبلیمو گرفته شد. این ترکیب بدون بو و بی رنگ تا اوایل دهه ۱۹۰۰ از آبلیمو تهیه می شد تا اینکه محققان دریافتند می توان برای تولید آن از کشت پنی سیلیوم ( انواع قارچها و کپک های Penicillium که روی نان مانده و پنیر مانده می رویند و از آنها پنی سیلین می گیرند) نیز استفاده نمود.

منابع طبیعی سیتریک اسید

اسید سیتریک در میوه ها و سبزیجات متنوعی وجود دارد ، اما بیشتر آن در لیمو و لیموترش متمرکز است ، جایی که می تواند حتی هشت درصد از وزن خشک میوه را تشکیل دهد. مرکبات و آب میوه های آنها، بهترین منابع طبیعی اسید سیتریک هستند. نمونه هایی از میوه های حاوی این ماده عبارتند از:

• لیمو
• لیمو ترش سبز
• پرتقال
• گریپ فروت
• نارنگی

سایر میوه ها همچنین حاوی اسید سیتریک در مقادیر کمتر می باشند، که عبارتند از:

• آناناس
• توت فرنگی
• تمشک
• گیلاس
• گوجه فرنگی

نوشیدنی ها یا محصولات غذایی حاوی این میوه ها مانند سس گوجه فرنگی در مورد گوجه، نیز حاوی سیتریک اسید می باشند. اگرچه این موضوع به طور طبیعی اتفاق نمی افتد اما همچنین اسید سیتریک محصول جانبی تولید پنیر، شراب و تولید نان ترش می باشد. اسید سیتریک موجود در مواد غذایی و مکمل ها، از نوع تولیدی این ماده می باشد و به طور طبیعی در داخل این مواد وجود ندارد. چرا که تولید این افزودنی از میوه و مرکبات بسیار گران بوده و تقاضا به مراتب بیشتر از عرضه می باشد.

منابع مصنوعی اسید سیتریک

ویژگی های سیتریک اسید آن را به یک ماده افزودنی مهم برای صنایع غذایی تبدیل نموده است. در سراسر جهان، هر سال حدود یک میلیون تن اسید سیتریک به طور تجاری تولید می شود. ۷۰ درصد از اسید سیتریک تولیدی به طور تقریبی در مواد غذایی و نوشیدنی ها استفاده می شود، ۲۰ درصد از آن برای تولید مواد دارویی و رژیم غذایی استفاده شده و ۱۰ درصد باقی مانده به مواد پاک کننده اختصاص داده می شود.

موارد مصرف اسید سیتریک تولیدی

اسید سیتریک را نباید با ویتامین C اشتباه گرفت. این ماده به دلیل خاصیت اسیدی و مزه ای که دارد، عمدتا به عنوان یک ماده معطر و نگهدارنده، به خصوص در نوشابه ها و آب نبات ها مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر موارد گفته شده، از این ماده برای تثبیت یا حفظ داروها و به عنوان ضد عفونی کننده در برابر ویروس ها و باکتری ها استفاده می شود.  نوع اسید سیتریک که خریداری می کنید به استفاده مورد نظر از محصول بستگی دارد.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع غذایی

اسید سیتریک تولیدی یکی از رایج ترین مواد غذایی افزودنی در جهان است. این ماده برای تقویت اسیدیته، تقویت طعم و حفظ مواد تشکیل دهنده استفاده می شود. سودا، آب میوه ها، نوشیدنی های پودری، آبنباتها، غذاهای یخ زده و برخی از لبنیات اغلب حاوی اسید سیتریک تولید شده هستند.

هنگام خرید آب نبات های ترش اغلب میبینیم که آنها با پودر سفید پوشانده شده اند که چیزی جز اسید سیتریک نیست. بعضی از مارک های بستنی نیز از این ماده استفاده می کنند زیرا به عنوان امولسیفایر عمل کرده و به دور نگه داشتن چربی کره کمک می نماید. همچنین برای محافظت در برابر بوتولیسم که یک بیماری نادر اما جدی ناشی از نوعی باکتری است، اسید سیتریک را به میوه و سبزیجات کنسرو شده اضافه می نمایند.

اسید سیتریک میتواند پروتئین های موجود در گوشت را تجزیه کند و به همین دلیل می توان آن را با گوشت مخلوط کرده و آن را نرم تر نمود. علاوه بر این، این ماده همچنین در فرآیند تولید پنیر استفاده می شود، زیرا به لخته شدن سریع شیر کمک می نماید.

کاربرد اسید سیتریک در داروها و مکمل های غذایی

اسید سیتریک یک ماده اصلی مورد استفاده در داروها و مکمل های غذایی می باشد. این ماده برای کمک به تثبیت و حفظ ترکیبات فعال به داروها اضافه شده و برای تقویت طعم داروهای جویدنی و یا مبتنی بر شربت، استفاده میشود.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع آرایشی

امروزه نیز از آن در ساخت محصولات زیبایی مانند لوسیون ها و ماسک های پوستی استفاده می شود. این ماده به عنوان یک آنتی اکسیدان، به شادابی پوست کمک کرده و از بروز لکه های پوستی و پیری زودرس پوست جلوگیری می نماید. علاوه بر این، دارای خواصی برای از بین بردن رادیکال ها آزاد و تقویت پوست است.

با این حال باید مطمئن شوید که پوستتان بیش از حد در معرض این ماده قرار نگیرد، زیرا ممکن است باعث سوزش پوست گردد. اگر پوست شما حساس است، بهتر است از محصولات دارای مقدار زیادی از اسید سیتریک استفاده نکنید.

کاربرد اسید سیتریک در ضد عفونی و تمیز کننده ها

اسید سیتریک یک ضدعفونی کننده مفید در برابر انواع باکتری ها و ویروس ها است و به همین دلیل به عنوان یک تمیز کننده موثر برای از بین بردن لکه های سخت، آهک، زنگ زدگی به صورت تجاری به فروش میرسد.

همچنین به عنوان یک ماده ایمن برای تمیز کننده های معمولی و خانگی نیز مورد استفاده قرار میگیرد.

کاربردهای صنعتی اسید سیتریک

اسید سیتریک کاربردهای بسیار زیادی در صنایع دارد و عمدتا در جلبک ها، خوراک حیوانات ، تخته های مدار، بازیابی روغن پیشرفته، ریز مغذی کودها، غذاهای حیوانات اهلی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از آن در صنایع تولید رنگ، کاغذ و منسوجات نیز استفاده می شود.

ایمنی سیتریک اسید

سیتریک اسید اضافی به راحتی متابولیزه و از بدن خارج می شود و به طور کلی به عنوان یک ماده ایمن جهت افزودن به مواد غذایی و دارویی توسط کلیه سازمان های غذا و دارو شناخته میشود و به طور طبیعی در تمام اشکال زندگی وجود دارد. جالب اینجاست که علی الرغم موارد استفاده زیادی که این ماده دارد، در مواردی نیز مشکلاتی در رابطه با استفاده از آن مشاهده شده است، این مشکلات بسیار نادر هستند و اغلب به عنوان یک واکنش شبه آلرژیک شناخته می شوند. تماس با سیتریک اسید خشک یا همراه با محلول های غلیظ می تواند باعث تحریک پوست و چشم شود، بنابراین هنگام استفاده از آن باید مراقبت های لازم را انجام داد.

خرید و فروش اسید سیتریک خشک و آبدار