اقتصاد۲۴- ۱۱ هزار مگاوات کسری برق داریم، یعنی مصرف در زمان پیک به این میزان، بیشتر از کل توان تولیدی نیروگاه‌هاست. از قبل مشخص بود که با پایان زمان امتحانات دانش‌آموزان و دانشجویان، اتمام دوره انتخابات شورای اسلامی و به‌ویژه ریاست‌جمهوری و همچنین برگزار‌شدن کنکور سراسری، وزارت نیرو به‌ناچار دست خود را روی گزینه خاموشی برق خواهد گذاشت.
تنها ۲ هفته پس از پایان انتخابات و یک روز پس از برگزاری کنکور سراسری در رشته زبان خارجه در روز شنبه گذشته، سریال خاموشی‌ها آغاز شد. خاموش‌شدن برق اکثر کلانشهر‌ها در شبی که آخرین کنکور سال ۱۴۰۰ برگزار شد، نشان داد که وزارت نیرو در حال برگزاری یک مانور واقعی است و چاره‌ای هم ندارد چراکه ۱۱ هزار مگاوات کسری برق را نه می‌شود از خارج کشور وارد کرد، نه می‌شود بر ظرفیت فعلی تولید نیروگاه‌ها افزود و نه گزینه دیگری جز مدیریت تقاضا و مصرف روی میز تصمیم‌گیری مانده است.
دست‌کم پیش‌بینی می‌شود اگر روند مصرف کنونی ادامه پیدا کند، حتی خاموشی‌ها گسترده‌تر و ساعت آن هم بیشتر شود چراکه نیروگاه‌های عمدتا فرسوده و نیازمند به تعمیرات اساسی هم ممکن است از مدار تولید خارج شوند؛ به‌ویژه وقتی نیروگاه هسته‌ای بوشهر از مدار تولید خارج می‌شود، خاموش‌شدن نیروگاه‌های دیگر چندان دور از انتظار نیست. افزون بر اینکه حدود ۱۵ هزار مگاوات از برق تولیدی ایران به فعالیت نیروگاه‌های برقابی وابسته است و، چون پشت سد این نیروگاه‌ها آبی برای چرخاندن توربین‌ها نباشد، برقی از آن‌ها تولید نخواهد شد.
واکنش مردم، فعالان اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاست‌مداران هم نشان می‌دهد که آن‌ها انتظار معجزه را ندارند و تنها خواسته‌شان این است که برق به‌موقع برود و به‌موقع بیاید و بی‌برنامه خاموشی صورت نگیرد. به این ترتیب همه با این واقعیت روشن و تلخ مواجه هستیم که برق لازم برای مصرف‌کردن متناسب با نیاز این روز‌های داغ وجود ندارد.
همه نگران زندگی بدون برق
حجم انتقاد‌ها و واکنش‌ها و عصبانیت‌ها پس از قطع برق در روز‌های اخیر افزایش یافته و همه نگران زندگی و کسب‌وکارشان هستند. خانواده‌های دارای بیمار، به‌ویژه افراد مبتلا به کرونا و نیازمند استفاده از اکسیژن هنگام خاموشی با اضطراب شدید مواجه می‌شوند، بسیاری از کسب‌وکار‌ها به‌دلیل قطع برق و خارج شدن خدمات بانکی و اینترنت از مدار مصرف، آسیب‌های جدی دیده‌اند. در چنین شرایطی احتمال قطع آب هم وجود دارد و راهی برای عبور از بحران این روز‌ها وجود ندارد مگر اینکه مردم خودشان دست به‌کار شوند و تا می‌توانند برق و آب کمتری مصرف کنند.
خاموشی‌های خارج از برنامه
مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت‌برق، دیروز با بیان اینکه ۳ روز بسیار گرم را پیش رو داریم، گفت: روز یکشنبه نیاز مصرف به ۶۵هزارو۹۰۰ مگاوات رسید که تاکنون در صنعت برق سابقه نداشته است، اما با توجه به گرمای پیش رو، احتمال اینکه این میزان حتی از ۶۶هزار مگاوات نیز فراتر رود، وجود دارد.
او با اشاره به اینکه نیروگاه‌های کشور توان تولید بیش از ۵۵هزار مگاوات را ندارند، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون شاهد فاصله ۱۱هزار مگاواتی تولید و مصرف برق هستیم که این میزان فاصله تولید و مصرف را باید با فعالیت‌ها و برنامه‌های جابه‌جایی بار صنایع و مشترکان عمده پر کنیم یا اگر امکانپذیر نباشد، ناچار از اعمال خاموشی خواهیم شد.
چرا ناگهان برق پرید؟
سخنگوی صنعت برق درخصوص دلایل خاموشی‌های خارج از برنامه نیز اظهار کرد: به‌منظور حفظ پایداری شبکه، رله‌های فرکانسی به‌کار گرفته شده است و هنگامی که تراز تولید و مصرف از حد استاندارد فراتر برود و امکان کنترل مصرف وجود نداشته باشد، این رله‌ها به‌صورت خودکار به‌کار افتاده و برق تعدادی از مشترکان را قطع می‌کنند. وی با عذرخواهی از مشترکان به‌دلیل بروز اینگونه خاموشی‌های خارج از برنامه، تصریح کرد: درصورتی که رله‌های فرکانسی به درستی عمل نکنند، شاهد خاموشی‌های گسترده‌ای در کشور خواهیم بود و به همین دلیل به این رله‌ها جهت حفظ پایداری شبکه برق کل کشور نیازمندیم.
نیروگاه‌ها هم خسته‌اند!
نکته کلیدی در صحبت‌های سخنگوی صنعت برق اینجاست که شبکه برق ایران به‌واسطه اوج مصرف پایداری لازم را ندارد و حتی این ناپایداری از تولید برق در نیروگاه‌ها تا شبکه فوق‌توزیع و انتقال برق هم مشاهده می‌شود. او می‌گوید: تعدادی از واحد‌های نیروگاهی در مجموع به ظرفیت ۲۰۰۰ مگاوات از مدار تولید خارج شد و هم‌اکنون تمام تاسیسات ما تحت فشار شدیدی قرار دارند بنابراین در این شرایط حفظ پایداری شبکه سراسری نیازمند همکاری و کاهش مصرف همه مشترکان است.
ردپای تحریم‌ها روی تابلوی برق
رجبی‌مشهدی می‌گوید: کمبود بیش از ۱۰هزار مگاواتی برق با صرفه‌جویی و مدیریت بار قابل جبران است نه ساخت نیروگاه که امری زمان‌بر خواهد بود. او در عین حال فاش می‌کند که حتی اگر وزارت نیرو زمان لازم برای ساخت نیروگاه داشته باشد، پول کافی ندارد چراکه ایجاد ظرفیت ۱۰ هزار مگاوات برق به دست‌کم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پول نیاز دارد. این واقعیت روشنی است که یک مقام مسئول در وزارت نیرو می‌گوید چراکه تحریم اقتصاد ایران طی ۱۲ سال گذشته دست‌کم راه را برای استفاده از تسهیلات خارجی ازجمله فاینانس بسته و وزارت نیرو هم قادر به نوسازی و افزایش مطلوب راندمان نیروگاه‌ها نیست. در چنین وضعیتی رشد ۱۴ درصدی مصرف برق باعث زمینگیرشدن شرکت‌های توزیع برق شده است.
تحریم‌ها که به زعم برخی فرصت‌ساز بوده، باعث شده تا دولت و وزارت نیرو سرانجام اجازه فعالیت به مزارع استخراج رمز‌ارز‌ها را هم بدهند تا بلکه از این مسیر بتوان با درآمد‌های ناشی از فعالیت استخراج رمزارز، به درآمد‌های ارزی کشور کمک کرد. اما تجربه این روز‌ها نشان داد که این فرصت هم به تهدید تبدیل شده و وزارت نیرو که روزگاری مردم را به استفاده از برق برای استخراج قانونی رمزارز تشویق می‌کرد، اکنون تلاش می‌کند که نه‌تن‌ها جلوی فعالیت غیرمجاز‌ها را بگیرد که مانع از ادامه کار مجاز‌ها هم شود. زنگ خطر جدی برای صنعت برق ایران این است که حجم مصرف برق در مراکز غیرمجاز استخراج رمزارز به بیش از ۳ هزار مگاوات هم رسیده است.
بیشتر بخوانید: هشدار جدی یک دادستان درباره قطع بدون اطلاع برق
همه راه‌ها به مدیریت مصرف برمی‌گردد
قطع برق آن‌هم ۲ بار در شبانه‌روز همه را کلافه کرده و مسئولان را در تیررس انتقاد‌ها قرار داده است. اما همه راه‌ها در این روز‌ها و شب‌های گرم به مدیریت مصرف برق برمی‌گردد؛ ازجمله همکاری مردم برای کم‌کردن از میزان مصرف برق خانگی. وزارت نیرو قول داده اگر همه همکاری کنند، برق را قطع نکند چراکه دست‌کم با به‌کاربردن روش‌های صرفه‌جویی می‌توان تا ۸ هزار مگاوات از مصرف برق کم کرد. چگونه؟ به این راهکار‌های ساده، اما بسیار کلیدی فکر کنید و آن‌ها را به‌کار گیرید تا ساعت‌های خاموشی کمتر شود.
درجه دمای داخل محل کار یا زندگی خود را روی ۲۵ درجه تنظیم کنید.
استفاده از وسایل برقی پرمصرف نظیر اتوبرقی، ماشین لباسشویی و ظرفشویی را به ساعت‌های غیرپیک منتقل کنید.
روی کولر‌های آبی سایبان بیندازید و درجه آن را روی دور کند بگذارید.
لامپ‌ها و وسایل برقی اضافه را خاموش کنید و سعی کنید حالا که کنکور و امتحانات تمام شده، دور هم در سالن خانه جمع شوید.
در زمان روشن‌بودن کولر، به‌ویژه کولر‌های گازی حتما پنجره‌ها را ببندید.
اگر در خانه اقدام به استخراج پنهانی رمز ارز می‌کنید، دست‌کم این کار را در تابستان انجام ندهید و البته خطر برخورد قضایی را جدی بگیرید.
اگر اطلاع‌دارید که همسایه یا دوست و همکار شما اقدام به استخراج رمز ارز می‌کند، آن را به شرکت‌های برق و وزارت نیرو اطلاع دهید.
حتی‌الامکان برای پخت‌وپز از وسایل گازسوز استفاده کنید و از وسایل برقی نظیر کتری و سماور برقی یا پلوپز برقی فعلا استفاده نکنید.
به فرزندان خود یادآوری کنید که با شرایط این روز‌ها کنار بیایند و در مصرف بهینه برق مشارکت فعال‌تری داشته باشند.
از محافظ برق استاندارد برای وسایل برقی خود نظیر یخچال و فریزر، تلویزیون، کامپیوتر و... استفاده کنید.
فعالیت‌های خود را متناسب با ساعت‌های خاموشی تنظیم کنید و پیش‌بینی‌های لازم را به‌کار ببندید.
هرگونه خرابی وسایل برقی خود در اثر قطع و وصل برق را آنلاین گزارش کنید و نگران نباشید، خسارت‌ها را بیمه پرداخت می‌کند.
به‌دلیل احتمال تداوم قطعی برق در تیر و مرداد امسال، حتما مواد فاسدشدنی کمتری در داخل یخچال و فریزر نگه دارید و بدانید که هزینه فاسد‌شدن آن‌ها را بیمه نمی‌دهد.
در ساعت اوج مصرف برق، حتی‌الامکان از روشن‌کردن وسایل حرارت‌زا در داخل منزل نظیر اجاق‌گاز که باعث افزایش دما می‌شود، خودداری کنید و ساعت آشپزی خود را به ساعت‌های اولیه روز یا غیرپیک منتقل کنید.
هرگونه برق دزدی با افزایش مصرف برق ناشی از تجهیزات برقی ازجمله کنتور‌ها و تأسیسات داخل خانه‌ها را گزارش دهید تا هم پول کمتری بدهید و هم اینکه جلوی اتلاف برق گرفته شود.