اقتصاد ۲۴-یکی از وظایف اصلی آموزش و پرورش همگانی، فراهم کردن شرایط و تسهیل تحرک طبقاتی است به این معنی که آموزش اصلی‌ترین راه صعود شهروندان طبقات پایین به لایه‌های بالاتر اجتماع به شمار می‌رود. این در حالی است که تجاری شدن ساختار آموزشی در ایران، در سال‌های اخیر رفته رفته خود به سدی در برابر گذار طبقاتی بدل شده است.
میوه تلخ تجاری شدن آموزش اکنون به بار نشسته به گونه‌ای که در سال‌های اخیر در بین قبولی‌های معروف به «تک رقمی‌ها و ۲ رقمی‌ها» کنکور بر خلاف گذشته‌های نه چندان دور، دیگر اثری از دانش‌آموزان مدارس دولتی نیست و نفرات برتر کنکور را دانش‌آموزانی تشکیل می‌دهند که در مدارس تیزهوشان و غیردولتی تحصیل کرده‌اند. اکنون سرمایه‌گذاری خانواده‌ها برای آموزش با هدف قبولی در دانشگاه‌های معتبر، تحصیل در ایران را به یک کالای «لوکس» و اشرافی تبدیل کرده است. دیگر در دانشگاه‌های معتبر کمتر خبری از روستاییان و شهرستانی‌هایی است که به سختی درس می‌خواندند تا در آینده بتوانند کیفیت زندگی خود و اطرافیانشان را بهتر کنند. عمده دانشجویان دانشگاه‌های برتر کشور افرادی هستند که با سرمایه‌گذاری و هزینه‌های گاه نجومی توانسته‌اند از سد کنکور بگذرند.
شورای انقلاب فرهنگی در تازه‌ترین مصوبه خود در مورد کنکور اعلام کرده است که برگزاری کنکور از سال ۱۴۰۲ تغییراتی خواهد داشت. تغییراتی که به اعتقاد آگاهان، با وجود ظاهر خود، بیش از گذشته به نفع مافیای کنکور تمام خواهد شد و تجاری سازی آموزش را شدت خواهد بخشید. بر اساس بند‌های این مصوبه
- در آزمون سراسری سهم آموزش و پرورش به لحاظ سابقه تحصیلی ۶۰ درصد و سهم کنکور سراسری ۴۰ درصد خواهد بود.
- کنکور سراسری مختص دروس تخصصی خواهد بود و دروس عمومی به بخش سوابق تحصیلی منتقل خواهد شد و سوابق تحصیلی مبنای ارزیابی نهایی خواهد بود.
- آزمون سنجش (کنکور) ۲ بار در سال برگزار شود که فشار و اضطراب از روی دانش آموزان برداشته شود و دانش آموزان وقتی در این آزمون شرکت می‌کنند نگران نباشند که تا سال دیگر فرصت دیگری نخواهند داشت.
- نتایج آزمونی که دانش آموزان در آن شرکت می‌کنند تا ۲ سال اعتبار داشته باشد و دانش آموزان بتوانند از نتایج آن تا ۲ سال استفاده کنند.
باتوجه به این شرایط جدید کنکور، سوابق تحصیلی می‌تواند بیش از نیمی از راه ورود به دانشگاه را هموار کند و راه ورود به دانشگاه‌های مطرح کشور بیش از پیش برای افراد طبقات بالای جامعه هموار خواهد شد. در مقابل راه ورود شهرستانی‌ها و آنانی که در خانواده‌های فرودست زندگی می‌کنند ناهموارتر خواهد شد.
محمدرضا نیک‌نژاد، معلم و کارشناس آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه آموزش در ایران سال‌ها است که به دست مافیای کنکور برنامه‌ریزی می‌شود و اصرار آن‌ها بر استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی و تحصیل خصوصی است، معتقد است راه ورود به دانشگاه برای اقشار پایین جامعه دشوارتر از گذشته شده است.
او در همین مورد می‌گوید: «در ایران مافیای آموزشی قدرت بسیار زیادی دارد حتی می‌تواند در کابیه دولت‌ها هم تغییراتی انجام دهد. سال‌ها پیش هنگامی که اعلام شد می‌خواهند تغییرات بنیادی در نوع برگزاری کنکور انجام بدهند مافیای کنکور فضا را برای خود باز دید و آمدند با برنامه‌ریزی شروع کردند به تبلیغات در مورد کتاب‌های کمک آموزشی و کلاس‌های خصوصی تا دانش‌آموزان در این چهارچوب خود را برای کنکور آماده کنند. رفته رفته می‌بینیم که تنها کسانی که توانایی خرید کتاب‌ها و حضور در مدارس تیزهوشان و غیردولتی را دارند می‌توانند وارد دانشگاه‌های برتر بشوند.»
این فعال صنفی با اشاره به کاهش چشم‌گیر دانشجویان شهرستانی و اقشار ضعیف جامعه در دانشگاه‌ها ادامه می‌دهد: «اگر نگاهی به دانشجویانی که در دانشگاه‌های برتر تحصیل می‌کنند بیندازیم می‌بینیم که چهره‌های شهرستانی و آنانی که با تلاش و پشت‌کار وارد دانشگاه می‌شدند وجود ندارند و یا بسیار کم رنگ هستند. همین موضوع را اگر با ۱۰ سال گذشته مقایسه کنیم می‌بینیم که دقیقا برعکس بود، زیرا رفته رفته دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی و خانواده‌های کارگری درس می‌خواندند در قالب رقابت برای ورود به دانشگاه جای نمی‌گیرند.»
نیک‌نژاد در مورد ابهامات طرح شورای انقلاب فرهنگی اضافه می‌کند: «این طرحی که شورای انقلاب فرهنگی به تصویب رسانده است دارای مشکلاتی است، زیرا هنوز مشخص نشده است که چه نظارتی بر عمل‌کرد دانش‌آموزان در سال‌های آخر تحصیلات‌شان وجود دارد. اگر امتحانات ۳ سال آخر تحصیل بدون نظارت آموزش و پرورش انجام شود و این مسوولیت را بر دوش مدارس بگذارند باید شاهد نمره فروشی هم باشیم. در این وضعیت بی‌شک اکثر دانش‌آموزان مدارس غیر دولتی و تیزهوشان با معدل ۲۰ فارغ التحصیل خواهند شد. با این وجود باید سهم دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی درس می‌خوانند و توان خریدن کتاب‌های کمک آموزشی و حضور در کلاس‌های خصوصی را ندارند، باز هم کاهش خواهد یافت.»
این معلم با اشاره به تخریبات روانی که می‌توان متوجه دانش‌آموزانی بشود که والدین به اجبار آن‌ها را با کوله‌ای پر از کتاب‌های کمک آموزشی روانه کلاس‌های درس خصوصی می‌کنند، می‌گوید: «در سال‌های اخیر وضعیت روانی دانش‌آموزان دچار تزلزل شده است، زیرا والدین برای موفیقت آن‌ها در کنکور و تحصیل در دانشگاه معتبر وادارشان می‌کنند درس زیاد بخوانند و در نتیجه فشار وارده موجب اختلال روانی خواهد شد که این موضوع را دیگر نمی‌توان با پول و دکتر خصوصی برطرف کرد. متاسفانه والدین به این موضوع توجه ندارند و تلاش می‌کنند با سرمایه‌گذاری آن‌ها را وارد دانشگاه بکنند.»
او در پایان با ابراز تاسفم از مسوولانی که در نظام آموزشی شکاف طبقاتی ایجاد می‌کنند ادامه می‌دهد: «مافیای کنکور هرجایی که بتواند و زورشان اجازه بدهد دست در جیب مردم می‌کند و با این مصوبه باید بگوییم که تحصیل در دانشگاه‌ها معتبر تنها به اقشار مرفع و پردرآمد جامعه اختصاص پیدا می‌کند. شکاف در سیستم آموزشی می‌تواند در باقی حوزه‌ها تاثیرگذار باشد که این موضوع به‌نوعی زنگ خطر جامعه‌ای است که اکثریت آن‌ها با مشکلات اقتصادی دست به گریبان هستند.»
منبع:فراز