اقتصاد24 - بازار ارز یکی از پرنوسان‌ترین بازارها در دو دوره تحریم ایران طی یک دهه گذشته بوده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را در دوره‌های مذکور به به سمت این بازار برده‌اند. رئیس کل بانک مرکزی در هر دوره به عنوان مسئول اصلی در تاثیرگذاری روی نرخ ارز، مورد توجه است.
در بین روسای بانک مرکزی طی ۱۰ ساله اخیر محمود بهمنی مدافع سرسخت دخالت در بازار بود و وعده ارزانی می‌داد، ولی‌الله سیف طرفدار مداخله بانک مرکزی در بازار بود و اعتقاد داشت نباید اجازه داد دلار ارزان‌تر شود. عبدالناصر همتی، رئیس کل فعلی بانک مرکزی هم مدیریت در بازار ارز را به مداخله در آن ترجیح می‌دهد.
بهمنی که دلار را طبق آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ با نرخ ۹۷۷ تومان تحویل گرفت و در پایان دوره خود دلار را با قیمت سه هزار و ۱۷۷ تومان تحویل داد، در دوره ریاست خود بر بانک مرکزی به دخالت در بازار ارز به صراحت تاکید داشت.
محمود بهمنی در هشت مهر ماه سال ۱۳۸۹ در پاسخ به سوال خبرنگاری که قیمت دلار در برخی صرافی‌ها به هزار و ۳۰۰ تومان رسیده است، اظهار کرد: شما مطمئن باشید از فردا قیمت دلار با رقمی بسیار پایین‌تر از این عرضه خواهد شد.
بهمنی در هفته اول مهر ماه سال ۱۳۸۹ افزایش قیمت دلار در آن شرایط را کاذب دانست و از دخالت بانک مرکزی برای کاهش قیمت دلار سخن گفته بود.
وی در اظهارات خود گفت: بانک مرکزی توانایی کنترل بازار را دارد و می‌تواند نوسانات کاذب را کنترل کند. سال ۱۳۸۹ شروع طرح هدفمندی یارانه‌ها بود و در دوره ریاست محمود بهمنی بر بانک مرکزی تحریم‌های ایران شروع شد. در این دوره شاخص‌های اقتصادی از جمله نرخ ارز و تورم رشد قابل توجهی را تجربه کردند.
قیمت دلار در دوران سیف
اما پس از بهمنی، سیاست بانک مرکزی در دوره ولی‌الله سیف مبنی بر دخالت مستقیم روی نرخ ارزهای مختلف و به خصوص شاخص ارزی، دلار بود. طبق آمارهای بانک مرکزی قیمت دلار از سه هزار و ۱۷۷ تومان در ابتدای شهریور ماه سال ۱۳۹۲ و شروع ریاست سیف بر بانک مرکزی به ۹ هزار و ۵۰۸ تومان در پایان دوره ریاست او بر بانک مرکزی رسید.
بانک مرکزی در دوره ریاست ولی‌الله سیف به دنبال تک نرخی کردن ارز از طریق ثابت نگه داشتن نرخ ارز آزاد و افزایش تدریجی نرخ ارز مبادله‌ای بود.
سیف در یکی از اظهارنظرها در خصوص نحوه تصمیم‌گیری بانک مرکزی در بازار ارز گفت: قیمت دلار در دو هزار و ۹۵۰ تومان به کف قیمت رسیده و بانک مرکزی اجازه کاهش قیمت بیش از این را نمی‌دهد. (پنجم شهریور ماه سال ۱۳۹۴ / خبرآنلاین)
این صحبت سیف با واکنش‌هایی مواجه شد و انتقادات نمایندگان مجلس را به دنبال داشت. کوروش پرویزیان، کارشناس و مسئول بانکی در این خصوص گفته بود: تعیین نرخ ارز به‌طور مستقل انجام نمی‌شود و مرتبط با متغیرهای دیگری است. این متغییرها که از آنها به عوامل بنیادی اقتصادی تعبیر می‌شود، تاکنون تغییری نکرده‌اند که ما بتوانیم با سنجش آنها نرخ ارز را تغییر دهیم. یکی از این عوامل بنیادی تحریم بانک مرکزی ایران است که تاکنون برچیده نشده و افت محسوس نرخ ارز در کوتاه‌مدت منطقی نیست.
در پنجم مرداد ماه سال ۱۳۹۴ اظهارات سیف در یکی از برنامه‌های تلویزیونی موجب شد که رسانه‌ها بانک مرکزی را به عنوان مانع اصلی کاهش قیمت دلار معرفی کنند. سیف در صحبت‌های خود به‌طور شفاف میزان پول‌های بلوکه شده بانک مرکزی و دولت را اعلام کرد و گفت قرار نیست بانک مرکزی هر چه ارز دارد را به بازار عرضه کند.
دو تحریم اخیر سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۷ با دوره ریاست ولی‌الله سیف بر بانک مرکزی مصادف شد. عبدالناصر همتی، رئیس کل وقت بانک مرکزی سیاست متعادل‌تری را نسبت به محمود بهمنی و ولی‌الله سیف در پیش گرفت و از حالت دستوری که در دوره‌های قبلی بر بانک مرکزی حاکم بوده فاصله گرفت.
دلار در شروع ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی از ۹ هزار و ۵۰۸ تومان در مرداد ماه امسال به ۱۳ هزار و ۵۰ تومان در روز شنبه ۱۹ اسفند ماه سال جاری رسیده است. همتی بارها در اظهارات خود بر مدیریت بیشتر از کنترل بر بازار ارز تاکید کرده است.
وی در روزهای پایانی دی ماه سال جاری در گفتگو با روزنامه شرق اعلام کرد در امور بازار ارز دخالت نمی‌کند. عبدالناصر همتی گفت: بازار ارز در کنترل بانک مرکزی است و ما تصمیم نداریم در امور بازار دخالت کنیم ولی بانک مرکزی اجازه سوءاستفاده به نوسان‌گیران را نمی‌دهد.
همتی همچنین در بیست و نهمین همایش سالانه بانکداری اسلامی که در ۱۰ شهریور ماه امسال برگزار شد گفت: ذخایر ارزی بانک مرکزی، ناموس این بانک است و همان‌طور که در یک ماه گذشته در جهت تقویت این ذخایر اقدام شد، باید از هر وسیله‌ای استفاده کنیم تا این روند ادامه داشته و این ذخایر حفظ شود.
اما وزیر اقتصاد در نیمه اسفند ماه امسال در آخرین جلسه شورای گفتگو دولت و بخش خصوصی از انتظار دلار ۱۰ هزار تومانی گفت و عنوان کرد: انتظار داشتیم که با صدور بخشنامه تشویقی اخیر بانک مرکزی، عرضه و بازگرداندن ارز به کشور سرعت بیشتری پیدا کند و قیمت دلار به کمتر از ۱۰ هزار تومان برسد.
دلار در ۱۰ سال اخیر دچار چه نوساناتی شد؟
پیش از محمود بهمنی، طهماسب مظاهری در دوره اول ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد رئیس کل بانک مرکزی بود. مظاهری در دوره یک ساله ریاست خود بر بانک مرکزی با افزایش نقدینگی برای تقاضا جهت پرداخت وام به بنگاه‌های زودبازده و همچنین کاهش نرخ سود بانکی مخالف کرد.
در دوره یک ساله ریاست وی، قیمت دلار بر اساس آمار بانک مرکزی از میانگین ماهانه ۹۳۶ تومان در شهریور ماه سال ۱۳۸۶ به ۹۷۷ تومان در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ رساند و دلار در دوره ۱۷ ماهه ریاست وی تنها ۴٫۳ درصد رشد کرد.
بهمنی دلار را در شروع دوره ریاست خود در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ روی عدد ۹۷۷ تومان تحویل گرفت و زمانی که کرسی ریاست کل بانک مرکزی را در سوم شهریور ماه سال ۱۳۹۲ به ولی‌الله سیف داد، دلار به سه هزار و ۱۷۷ تومان رسید.
با توجه به این که بهمنی مدافع سرسخت دخالت در بازار ارز بود و وعده ارزانی می‌داد دلار در دوره ریاست پنج ساله او بیش از ۲۲۵ درصد رشد کرد.
سیف که در ابتدای شهریور ماه سال ۱۳۹۲ رئیس کل بانک مرکزی شد، دلار سه هزار و ۱۷۷ تومان بود اما دلار در پایان دوره وی به ۹ هزار و ۵۰۸ تومان رسید.
طبق اظهارات سیف در دوره رئیس کلی وی بر بانک مرکزی، این بانک اختیار مداخله در بازار ارز را داشت. نرخ دلار در از ابتدا تا انتهای ریاست ولی‌الله سیف حدود ۱۹۹ درصد رشد کرده است.
دلار در دوره هشت ماهه ریاست همتی ۳۶ درصد نسبت به دوره سیف رشد کرده است. بهمنی دلار را ۹ هزار و ۵۰۸ تومان در مرداد ماه امسال تحویل گرفت و پس از گذشت هشت ماه و با سیاست‌های ارزی که طی چند ماه اخیر در پیش گرفته قیمت دلار در روز دوشنبه ۲۰ اسفند ماه سال ۱۳۹۷ معادل ۱۲ هزار و ۹۵۰ تومان است. ( آمارهای دلار سال ۱۳۹۷ از خبرگزاری موج گرفته شده است.)
در بین چهار رئیس کل بانک مرکزی طی ۱۰ ساله اخیر، علی رغم دفاع سرسختانه محمود بهمنی بر دخالت بانک مرکزی در بازار، دلار با ۲۲۵ درصد رشد، بیشترین افزایش قیمت را داشته است.
منبع: تجارت‌نیوز