اقتصاد ۲۴- مجلس یازدهم پشت در‌های بسته بهارستان موافقت خود را با لایحه جنجالی صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و سامان دهی فضای پیام رسان‌ها اعلام کرد تا کلکسیون اقدامات عجیب و غریب مجلس در یک سال اخیر تکمیل شود. کاربران در فضای مجازی تصویب این طرح را روز سیاه کشور خواندند و رسانه‌ها، سیاستمداران، هنرمندان و کاربران در فضای مجازی به این اقدام واکنش نشان داده و به شدت از آن انتقاد کردند.
طرح صیانت از فضای مجازی چیست؟
مجلس روز گذشته با بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی موافقت کرد. طرح‌هایی که به شکل اصل ۸۵ در کمیسیون مشترک بررسی می‌شود به صورت آزمایشی قابلیت اجرایی دارد و مهلت آزمایشی آن نیز در صحن مجلس مشخص می‌شود و بازه زمانی آن توسط نمایندگان و با رأی آن‌ها معین خواهد شد و پس از سیر این مراحل شورای نگهبان آن را مورد بررسی قرار خواهد داد و در نهایت شکل اجرایی و قانونی به خود خواهد گرفت.
بیشتر بخوانید: بیشترین سرچ مردم بعد از تصویب طرح صیانت درباره چیست؟
با اجرای طرح صیانت، محدودیت‌های وزارت ارتباطات و اپراتور‌های تلفن همراه بسیار زیاد خواهد شد. بر پایه این طرح ستاد کل نیرو‌های مسلح، سازمان پدافند غیرعامل، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی از عوامل تعیین کننده اجرایی هستند. در این طرح وزارت اطلاعات و دادستان کل کشور هم نقش کلیدی دارند؛ این در حالی است که در این طرح جایی برای وزارت علوم، متخصصین فضای مجازی و اساتید دانشگاه تعریف نشده است. در این طرح قرار است برای بار دیگر پیام‌رسان داخلی به جای نمونه‌های خارجی مثل واتس‌آپ و اینستاگرام ساخته شود.
همچنین بر اساس این طرح، شرکت‌های بزرگی مانند گوگل، اپل، مایکروسافت، آمازون، یاهو، فیسبوک، تلگرام یا باید در ایران نمایندگی داشته باشند یا به یکی از شرکت‌های داخلی نمایندگی بدهند. پلتفرم‌های داخلی و خارجی باید از کمیته فیلترینگ تبعیت کنند؛ این یعنی مثلا شرکت اپل باید زیر نظر کمیته فیلترینگ ایران فعالیت کند.
در طرح صیانت به همه پلتفرم‌ها یک سهم ترافیک داده شده؛ مثلا برای اینستاگرام، سقف ترافیک تعیین می‌شود و اگر تقاضا از آن بیشتر بود، کاربران نمی‌توانند آن پلتفرم را باز کنند. در بخشی دیگری از طرح، تولید و فروش غیرمجاز فیلترشکن را ممنوع اعلام شده است. طبق این متن ظاهرا عرضه مجاز فیلترشکن نیز وجود دارد که انحصار آن در دست نهاد‌های امنیتی است. در بخش دیگری از طرح اطلاعات کاربران باید به شرکت ارائه‌دهنده خدمات داده شود که در مواقع لزوم بتوانند به آن را مراجع قضایی بدهند.
در جلسه بررسی طرح صیانت از فضای مجازی چه گذشت؟
مجلس یازدهم روز گذشته بالاخره تکلیف طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و سامان دهی فضای پیام رسان‌ها را روشن کرد. این طرح جنجالی که از یک سال پیش در دستور کار مجلس قرار گرفته بود و مدام میان کمیسیون‌های مختلف رد و بدل می‌شد مشمول ماده ۸۵ قانون اساسی قرار گرفت تا سریع‌تر مراحل اجرایی آن طی شود. طرحی که مردم را به شدت عصبانی و البته شوکه کرده است.
در جلسه غیرعلنی ظهر روز گذشته، مخالفان و موافقان طرح صیانت دلایل خود را در تایید و رد این لایحه عنوان کردند. دلایل موافقان این طرح در نوع خود جالب است. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید موافقان این طرح در مجلس چه دلایلی دارند.
علی یزدی‌خواه موافق تصویب این طرح با بیان اینکه، چرا نتوانیم پلتفورمی را طراحی کنیم که در سطح کشور‌های مقاومت و منطقه و جهانی فعالیت کند؟ گفت: با این ادبیات طرح هیچ پلتفرمی مسدود نخواهد شد تا زمانی که پلتفرم‌های داخلی طراحی شوند. وی همچنین گفت: اینستاگرام اسم شهید سلیمانی را حذف می‌کند. این معنای آزادی است؟ ما باید پلتفرمی داشته باشیم که بتوانیم چنین محتوایی را منتشر کنیم.
موافق دیگری درباره این طرح گفت: امروز وارد جزئیات و محتوای طرح نمی‌شویم بلکه در مورد اصل ۸۵ صحبت می‌کنیم و رای می‌دهیم. اصل ۸۵ آزمایش است از ۳ تا ۵ سال و طرح در کمیسیون مشترک با حضور متخصصان بررسی می‌شود و به صورت آزمایشی میتوانیم نقاط ضعف و قوت آن را در این مدت بررسی کنیم. در کمیسیون‌های مشترک میتوانیم از خبرنگاران هم دعوت بگیریم و به مردم اطلاع رسانی شود. اصلا قرار نیست فضای مجازی مسدود شود قرار است ساماندهی شود.
یکی از مخالفان این طرح در بخشی از سخنانش در رد لایحه محدودیت‌های اینترنت، گفت: خیلی از محدودیت‌های طرح به خود اشتغالی آسیب می‌زند. به پلتفرم‌ها ۴ ماه فرصت داده اند که دفاتر راه بیندازند این با توجه به تحریم‌ها محال است و بعد از ۴ ماه فیلتر می‌شوند و کسب و کار‌ها آسیب می‌بینند. طرح را دولت سیزدهم در قالب لایحه ارایه دهد در طرح با بنگاه‌های خصوصی هیچ تعاملی نشده است. مخالف دیگری نیز گفت: اگر این شبکه‌های مجازی نبودند آموزش و پرورش در این دوران کرونایی چگونه می‌توانست دانش آموزان را پوشش دهد.
نماینده چابهار و از مخالفان این طرح پس از پایان جلسه غیرعلنی، در مجلس گفت: «امروز روز تلخی برای مجلس بود، از مردم عذرخواهی میکنم.» وی با بیان اینکه امروز روز تلخی برای مجلس بود گفت: مجلسی که برای آب خوزستان و سیستان و بلوچستان و کرونای سیستان و بلوچستان و گلستان و مشکل واکسیناسیون جلسه غیررسمی نداشت، برای طرح ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی جلسه غیر علنی تشکیل داد. از محضر ملت بزرگ ایران عذرخواهی میکنم، امروز روز خوبی برای مجلس نبود.
علی نیکزاد که در غیاب قالیباف، ریاست جلسه روز گذشته مجلس را بر عهده داشت، در واکنش به سخنان نماینده چابهار گفت: این که بگوییم امروز روز بدی برای مجلس بود، حرف خوبی نیست؛ لذا باید برای رای نمایندگان حرمت قائل شیم. مجلس محل بحث گفتگو بوده و رای نمایندگان تمام کننده است باید این رای را بپذیریم.
روح الله حضرت پور نماینده ارومیه و از مخالفان این طرح نیز آن را مغایر اراده مردم دانست و گفت: هیچ کس اجازه ندارد فعالیت‌های ارتباطی مردم را محدود و ایرانی‌ها را در عرصه بین‌الملل منزوی کند. این تصمیم‌های چشم بسته مغایر با اراده مردم است. وی در توییتر خود نیز به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: مجلس در وانفسای مشکلات بی‌شمار کشور طرحی مغایر با حقوق ملت را تایید کرد که وزارت ارتباطات رسما اعلام کرده است زیرساخت‌های اجرایی آن در کشور وجود ندارد و میلیون‌ها کسب و کار اینترنتی را با بحران رو‌به‌رو می‌کند هیچ کس اجازه ندارد فعالیت‌های ارتباطی مردم را محدود و ایرانی‌ها را در عرصه بین‌الملل منزوی کند.
واکنش‌ها به تصویب طرح صیانت از فضای مجازی
روز گذشته، روز سیاه کاربران و کسب و کار‌های حاضر در فضای مجازی بود. ابراز نگرانی نسبت به آینده فضای مجازی جای فعالیت‌های روتین کابران را گرفته بود و افراد متخصص توضیحاتی درباره جزئیات این طرح ارائه می‌دادند. کاربران از آینده تاریک گفتند و عده‌ای دیگر نوشتند: پیش به سوی کره شمالی شدن.
عباس عبدی روزنامه نگار در توییتر خود در واکنش به موافقت مجلس برای بررسی طرح صیانت در قالب اصل ۸۵ قانون اساسی نوشت: برخی گروه‌ها درون سیستم به دنبال عصبانی‌تر کردن مردم و افزایش اعتراضات هستند تا حسابی در کاسه رئیسی بگذارند. طرفداران رئیسی متوجه دسیسه هستند و از آن به کشیدن ضامن نارنجک تعبیر کردند وقتی به خودشان رحم ندارند ببین با دیگران چی می‌کنند؟ سال نکوی این دولت از بهار طرح صیانت مجلس پیداست.
آذر منصوری قائم مقام دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران اسلامی خطاب به تصویب کنندگان طرح ضد اینترنت با بیان اینکه خشم مردم را دریابید و با آن شوخی نکنید، گفت: می‌دانید چند درصد از کسب و کار‌های خرد و متوسط و کلان با طرح صیانت از حقوق کاربران (بخوانید مسدود سازی) متوقف و تعطیل خواهد شد. با خیل عظیم این بیکاران در بحران کرونا و تحریم چه می‌کنید؟ خشم مردم را دریابید و با آن شوخی نکنید.
محمد سرافراز رییس پیشین صداوسیما نیز به تصویب طرح ضد اینترنت در مجلس، واکنش نشان داد و در توییتی نوشت: قدرت پنهان این توان را دارد که قدرت مجلس را توسط خود مجلس در موضوعی که با ده‌ها میلیون کاربر اینترنت سروکار دارد سلب و آن را به یک کمیسیون واگذار کند. چه هدفی از عصبانی کردن مردم دارند؟
امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات نیز در توییتی در این باره نوشت: طرحی که اکوسیستم استارتاپی کشور، فعالان فضای مجازی با هر گرایش سیاسی، صاحبان کسب و کار‌های مجازی و فروشگاه‌های اینترنتی خانگی و عموم مردم با آن به صراحت مخالف هستند، سرمایه اجتماعی را نابود می‌کند و در نهایت نیز به اهداف نادرست و نسنجیده خود نخواهد رسید.
وزیر ارشاد در توییتی در واکنش به تایید طرح ضد اینترنتی از سوی مجلس، در توییتر نوشت: جامعه دوقطبی جاده مرگ است؛ و متاسفانه هرروز قطب بندی‌های تازه! در روز‌های اخیر، اصغر فرهادی در جشنواره کن، فروغی و طلای المپیک و امروز طرح صیانت در فضای مجازی با ساطوری پیکر وطن را شقه شقه می‌کنیم. کرکسان منتظرند، مواظب ایران باشیم.
سیدحسن خمینی نیز در واکتش به طرح ضد اینترنت مجلس ضمن انتشار فیلمی از سخنان خود در خصوص بی اثر بودن برخورد‌های سلبی با تکنولوژی و فضای مجازی، نوشت: «بزرگ‌ترین شرط توفیق یک قانون آن است که عموم مردم آن را یک «هنجار لازم» بدانند در غیر این صورت جامعه آن را «تحمیل غیر لازم» می‌داند.»
محمد علی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح طلب واکنش متفاوتی به این طرح داشت و در توییتر نوشت: مجلس فداکاری کرد. فکر میکردم که طرح نابودی اینترنت را مجلس با عجله تصویب کرده که در کار دولت رییسی بگذارد. ولی حالا فک میکنم دولت آینده، چون با این طرح موافق است، به دوستان مجلسی توصیه کرده که زودتر تصویب کنید بنام ما تمام نشود.
محسن رضایی نیز نوشت: مردم عزیز ایران حق دارند بپرسند در حالی که جامعه با انواع مشکلات و مصائب اقتصادی مواجه هست، تصویب طرح موسوم به صیانت از حقوق کاربران اینترنت، چه ضرورتی داشته است؟