اقتصاد ۲۴ - همزمان تولید‌کنندگان از تداوم روند تولید با زیان مرغ خبر می‌دهند و با استناد به کمبود و افزایش شدید قیمت نهاده‌های تولید، نسبت به بدترشدن شرایط بازار مرغ در نیمه‌دوم امسال هشدار می‌دهند. حبیب اسدالله‌نژاد، نایب‌رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی کشور چنین می گوید؛
برخی کاهش تولید و کمبود عرضه مرغ را عامل گرانی می‌دانند. وضعیت کنونی تولید مرغ گوشتی چگونه است؟
اگرچه در زمینه تولید مرغ به‌دلیل مشکلات تامین نهاده‌های تولید با کمبود نسبی در کشور مواجه هستیم، اما این کمبود در حدی نیست که بتوان با استناد به آن نوسانات کنونی قیمت و عرضه مرغ را توجیه کرد.
واقعیت آن است که به‌دلیل مشکلات شبکه توزیع مرغ شاهد انحرافات عرضه در بازار و تداوم عرضه چند‌نرخی آن هستیم. مرغداران، مرغ زنده را به نرخ مصوب دولتی در اختیار کشارگاه‌ها قرار می‌دهند، اما مرغ از مرحله کشتار به بعد در خارج از شبکه با نرخ‌های بالاتر عرضه می‌شود. به‌طور مثال در گیلان به‌عنوان استان معین استان تهران، مجموع مرغ زنده تولیدی به نرخ ۱۷ هزارو ۵۰۰ تا ۱۸ هزار تومان در اختیار کشتارگاه‌ها قرار می‌گیرد.
در این استان با جوجه‌ریزی ۸ میلیون‌و ۹۰۰ هزار قطعه در خرداد امسال، روزانه ۵۵۰ هزار تن مرغ تولید و راهی کشتارگاه‌ها می‌شود، اما در شرایطی که حداکثر مصرف مرغ در استان گیلان ۱۹۰ تن است، ولی مردم استان گیلان با وجود تولید مرغ تا سه برابر نیازشان قادر به خرید مرغ تازه به قیمت مصوب هر کیلوگرم ۲۴ هزارو ۹۰۰ تومانی نیستند و خبری از عرضه مرغ زنده ۱۷ هزارو ۵۰۰ تومانی خارج از شبکه تعریف شده توزیع در کشتارگاه‌ها نیز نیست.
این رویه در سایر استان‌های کشور نیز در حال تکرار است و موجب شده فشار تولید و عرضه مرغ از یک سو با تولید با زیان به دوش تولید‌کنندگان بیفتد، از سوی دیگر با افزایش قیمت مرغ به بیش از ۴۰ هزار تومان، بار آن به مصرف‌کنندگان تحمیل شود.
اغلب مرغ‌فروشی‌ها خرید مرغ به نرخ آزاد را عامل عرضه آن به قیمت بالاتر می‌دانند. چگونه اغلب مرغ تولیدی خارج از شبکه عرضه می‌شود؟
پی بردن به تخلفات عرضه خارج از شبکه مرغ کار سختی نیست. وقتی مرغداران مرغ را با نرخ مصوب تحویل کشتارگاه می‌دهند و واحد‌های صنفی مرغ را با توجیه خرید از بازار آزاد گران می‌فروشند، دستگاه‌های نظارتی می‌توانند منشأ گرانفروشی مرغ را پیدا کنند، اما به‌نظر می‌رسد در دستگاه‌های نظارتی اراده‌ای برای برخورد وجود ندارد.
یعنی مرغ‌فروشی‌ها عامل گرانفروشی مرغ هستند؟
اینگونه نیست که منشأ کمبود و گرانی مرغ، فروشندگان باشند، اما می‌توان با پیگیری حلقه‌های واسط کشتار و عرضه مرغ از مرغداری تا واحد صنفی به منشأ این تخلفات رسید. هزینه تمام‌شده تولید مرغ زنده برای مرغداران نزدیک به ۲۱ هزار تومان است، اما مرغداران هنوز مرغ زنده را به نرخ مصوب دستوری ۱۷ هزارو ۵۰۰ تومانی و با زیان عرضه می‌کنند، در این شرایط بی‌انصافی است که هم مرغدار و هم مصرف‌کننده زیان ببیند و سود بازار مرغ به جیب افراد دیگری واریز شود.
نقش دولت در گرانی مرغ چه بوده است؟
قیمت جوجه یک‌روزه به ۷ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته، زیرا مرغدارانی که از ۲ماه پیش با واریز وجه در سامانه، نهاده دولتی را خریداری کرده‌اند، هنوز نهاده‌ای به دستشان نرسیده و ناچار به تولید مرغ با خرید نهاده‌ها از بازار آزاد هستند، وزارت جهادکشاورزی در ۲ماه آخر دولت قبل، عملا صنعت مرغداری را رها کرده و نهاده‌ای به مرغداران نداده که امیدواریم دولت جدید در این زمینه اقدام کند.
نیاز روزانه مرغ، میزان تولید کنونی و سهم قطعه‌ىبندی از نابسامانی بازار مرغ چقدر است؟
نیاز روزانه کنونی به مرغ ۶ هزارو ۲۰۰ تا ۶ هزارو ۳۰۰ تن است، اما به‌دلیل تنگنا‌ها بر سر راه تامین نهاده‌ها اکنون روزانه ۶ هزار تن مرغ در کشور تولید می‌شود. با این روند فاصله ۲۰۰ تا ۳۰۰ تنی بین تولید و نیاز بازار مرغ به حدی نیست که بتوان این حجم از نابسامانی بازار را با آن توجیه کرد.
بیشتربخوانید:گوشت و مرغ روی دور تازه افزایش قیمت
همچنین اکنون ۲۵ درصد مرغ تولیدی وارد سیستم بسته‌بندی و قطعه‌بندی مرغ می‌شود که به‌دلیل سود بالای آن افراد بیشتری به فروش مرغ بسته‌بندی و قطعه‌بندی تمایل دارند که این امر نیز به کمبود مرغ دامن زده است. با وجود این می‌توان به راحتی میزان تولید روزانه و نیاز بازار مرغ را راستی‌آزمایی کرد.
یعنی امکان عرضه خارج از شبکه مرغ به‌دلیل قیمت دستوری و هزینه بالای تولید وجود ندارد؟
احتمال عرضه خارج از شبکه مرغ زنده بسیار کم است، چون عرضه مرغ زنده در بازار دارای فرایند مشخصی است، معمولا در مراحل مختلف عرضه مرغ زنده، سازمان دامپزشکی، کشتارگاه و وزارت جهاد بر عرضه مرغ زنده نظارت می‌کنند و مرغداران نمی‌توانند مرغ زنده را با قیمت بیش از نرخ مصوب بفروشند. اما همانطور که در همه صنوف متخلفان وجود دارند، در مراحل عرضه مرغ به بازار نیز امکان تخلف وجود دارد.
به‌نظر شما امکان تخلف سازماندهی شده در کشتار و عرضه مرغ وجود دارد؟
به‌نظر می‌رسد تخلف کمبود و گرانفروشی مرغ در نظام توزیع صورت می‌گیرد و این تخلف سازماندهی شده نیست. آنچه مسلم است کشتارگاه‌ها مرغ زنده را به نرخ مصوب ۱۷ هزارو ۵۰۰ تومان از مرغدار می‌خرند، اما مرغ کشتارشده، خارج از شبکه و با قیمت‌های بالاتری توزیع می‌شود.
چرا قیمت خرده‌فروشی مرغ کشتار تهران و شهرستان متفاوت است؟
نباید هیچ تفاوت قیمتی در قیمت خرده‌فروشی مرغ کشتار تهران و شهرستان‌ها وجود داشته باشد، زیرا مرغ تولید داخل از نظر کیفیت تفاوت چندانی ندارد.
پس مشکل کجاست؟
مرغداران، به‌دلیل قیمت‌گذاری دستوری، مرغ تولیدی‌شان را با زیان راهی کشتارگاه‌ها می‌کنند، اما به‌دلیل مشکلات زنجیره توزیع، کالا به نرخ مصوب در بازار توزیع نمی‌شود که این روند موجب کمبود و افزایش چند برابری قیمت خرده‌فروشی و رواج فروش چند نرخی مرغ در مغازه‌های مرغ‌فروشی شده است.
با این روند چشم‌انداز تولید و بازار مرغ در نیمه‌دوم امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
درصورتی که مشکلات کنونی تامین نهاده‌های تولید و مشکلات شبکه عرضه باقی بماند در نیمه‌دوم امسال شاهد افت شدید تولید، کمبود و گرانی بیشتر مرغ در سطح خرده‌فروشی خواهیم بود، زیرا مرغداران به‌دلیل افزایش هزینه تمام‌شده تولید قادر به عرضه هر کیلوگرم مرغ زنده با نرخ مصوب ۱۷ هزارو ۵۰۰ تومانی یا حتی ۱۸ هزار تومانی نخواهند بود که این امر زمینه کاهش تولید و عرضه مرغ را فراهم می‌کند.
بر این اساس مرغداران در انتظار تغییر و تحولات دولت برای ارائه درخواست افزایش رسمی قیمت مصوب مرغ برای خروج از زیان هستند و درصورت تداوم روند زیاندهی کنونی تولید‌کنندگان، بسیاری از واحد‌های مرغداری قادر به فعالیت نخواهند بود و با کاهش تولید و عرضه مرغ گریزی از کمبود و گرانی بیشتر این ماده پروتئینی در نیمه‌دوم امسال به‌خصوص با نزدیک‌شدن به روز‌های پایانی سال نیست؛ رویه‌ای که موجب زیان بیشتر و ورشکستگی مرغداران و تحمیل هزینه بیشتر به مصرف‌کنندگانی خواهد شد که حتی هم‌اکنون نیز بسیاری از آن‌ها به‌دلیل افت قدرت خرید و افزایش قیمت گوشت، مرغ و تخم‌مرغ قادر به خرید اینگونه اقلام نیستند.